GELİŞİMSEL YETERSİZLİKLERİN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 30

Sarası olan birey nöbet geçirdiğinde yapılması gerekenler aşağıda listelenmektedir:
• Sakin olun.
• Bireyi yere yatırın ve onu yaralayacak şeyleri çevresinden uzaklaştırın.
• Vücudu sarsıldıkça başı yere çarpmasın diye bireyin başının altına katlanmış palto gibi
düz ve yumuşak bir şey koyun.
• Nöbeti durduramazsınız. Normal düzeyde seyretmesine izin verin. Bireyi canlandırmaya, uyandırmaya ya da hareketlerini engellemeye çalışmayın.
• Bireyi yavaşça yan çevirin. Bu onun hava yolunun açılmasını ve kusmuşsa ağızdan
boşaltım yapmasını sağlar.
• Ağzını açmaya çalışmayın.
• Dilini tutmaya çalışmayın.
• Ağzına hiçbir şey koymayın.
• Titreme hareketleri bittiğinde, bilincini kazanana kadar bireyin dinlenmesine izin verin.
• Nöbet sırasında soluk alıp verme yüzeysel olabilir ve hatta kısa süreli durabilir. Solunumun yeniden başlamaması gibi istenmeyen bir durum olduğunda bireyin hava yolunun tıkanıp tıkanmadığını kontrol edip suni solunum yapın. Nöbet 5 dakikadan fazla sürerse acil yardım çağırın.

Doğru cevap E'dir.

Ülkemizde kısaca DSM-V olarak bilinen bu el kitabına göre, zihinsel yetersizlik; çocukluk çağı döneminde başlayan, zihinsel güçlüklerle birlikte bireylerin günlük yaşantı içerisinde kavramsal, sosyal ve pratik alanlarda sınırlılıklar yaşamasına neden olan gelişimsel bozukluk olarak tanımlanmaktadır.
DSM-V’e göre zihinsel yetersizliğin tanı ölçütleri
ise aşağıdaki şekildedir:
1. Zihinsel işlevlerde güçlükler yaşamak
2. Uyumsal davranışlarda gözlenen sınırlılıklar
3. Bu durumun gelişim dönem içerisinde ortaya çıkması.

Doğru cevap E'dir.

Zekâ Bölümü: Bir kişinin zekâ testleri ile elde edilen zekâ yaşının, takvim yaşına bölünmesi ve 100 ile çarpılması ile elde edilen sayıdır. Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap B'dir.

Kaynaştırma; özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin, gerektiğinde zihinsel yetersizliği olan öğrenciye ve devam ettiği sınıfındaki öğretmenine destek özel eğitim hizmetlerinin sağlanması koşulu ile yetersizliği olan bireylerin akranları ile birlikte gene eğitim sınıflarında eğitim görmesidir. Doğru cevap C'dir.

Öz bakım becerilerinin zihinsel yetersizliği olan bireyler tarafından edinilmesini etkileyen çeşitli etmenler bulunmaktadır. Bu etmenleri aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:
• Büyük kas becerilerindeki yetersizlikler
• Küçük kas becerilerindeki yetersizlikler
• El-göz koordinasyonunda yetersizlik
• Bilişsel becerilerde yetersizlik ve
• Öğrenme fırsatlarını engelleyecek özellikteki aile tutumları.

Doğru cevap E'dir.

Fiziksel ipucu/ fiziksel yardım, bir becerinin bizzat bireyin elinden tutularak kendisine yaptırılmasıdır. Örneğin, bakım sunan kişi, zihinsel yetersizliği olan bireye yemeğini yedirirken; kaşıkla yemeğini ağzına vermek yerine, elini bireyin elinin üzerine koyarak, kaşığı tutmasını, kaşığı ağzına götürmesini sağlayabilir. Başka bir örnekle açıklamak gerekirse, giyinme-soyunma bakımı sunarken, bireyin pantolonunu indirmek yerine, bireyin ellerinden tutarak pantolonunu indirmesini sağlayabilir. Doğru cevap A'dır.

İpucunun giderek arttırılmasıyla öğretim yöntemi, orta ve ileri derecede zihinsel yetersizliği olan bireylere çok çeşitli becerilerin öğretiminde etkili bir şekilde kullanılmaktadır. Beceri öğretimi yanında bu yöntem aynı zamanda zihinsel yetersizliği olan bireylere, kendisine söylenilenleri yerine getirme bir diğer ifadeyle yönergelere uyma davranışının kazandırılmasında da kullanılmaktadır. Bu yöntemde ipuçları, en az düzeydeki ipucundan, en yüksek düzeydeki ipucuna doğru sıralanmaktadır. Örneğin, öğretime başlarken önce sözel ipucu, ardından model ipucu ve en son olarak fiziksel ipucu verilir. Doğru cevap A'dır.

Yemek reddi ve/veya seçiciliği genellikle aşağıdaki şekillerde gözlenebilir:
• Türüne göre: Tek tip gıda ile beslenmek, örneğin sadece hamburger yemek gibi.
• Dokusuna göre: Farklı dokulardaki yiyecekleri tüketmemek, tek tip dokudaki yiyecekleri yemek, örneğin sadece püre kıvamında yemek
• Isısına göre: Örneğin sadece oda sıcaklığında yemek, soğuk ya da sıcak besinleri kabul etmemek
• Besleyen kişiye göre: Örneğin sadece annesi beslediğinde yemeğini yemek, başka kişiler tarafından beslenmeyi reddetmek 

• Yere göre: Örneğin yalnızken yemek, birilerinin varlığında yemeyi reddetmek ya da
ev ortamında yemek ancak başka bir yerde yememek gibi.

Doğru cevap E'dir.

Problem davranışlar aslında bir iletişim işlevi görmektedir. Bu anlamda problem davranışların işlevlerini aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:
• İçsel uyaran elde etme
• İlgi elde etme
• Nesne ya da etkinlik elde etme
• İçsel uyarandan kaçma
• İlgiden kaçma
• Nesne ya da etkinlikten kaçma

Doğru cevap C'dir.

İçsel uyaran elde etme; bireyin sonuçlarından hoşlandığı başka bir ifadeyle haz aldığı için sergilediği davranışlardır. Örneğin oturduğu yerde ileriye geriye doğru sallanmak, kaşındığı için değil de etkisi hoşuna gittiği için kaşınmak gibi davranışlar buna örnek gösterilebilir. Doğru cevap A'dır.

Gelişim alanlarının desteklenmesine yönelik bireysel veya grup çalışmaları yapılması gelişimsel yetersizliği olan bireylerin gereksinim duyduğu psikososyal destek hizmetlerindendir. Diğerleri ise bakım gereksinimi oluşan alanlardır.

Evde bakım hizmetleri, bireyin alışılmış bakım hizmetlerinden farklı bir bakım türüdür. Birey ve bakım hizmeti verecek
personel arasındaki ilişki istenen düzeyde olmayabilir. Bu yüzden her birey açısından verimli olmayabilir. Bu durum evde bakım hizmetinin dezavantajlarından biri olarak değerlendirilmektedir.

Kısa süreli bakım, genel olarak tıbbi hizmetlerden oluşmaktadır. 30 gün ile sınırlandırılmıştır.

Bakım gereksinimlerinin tanımlanmasının ardından bakım planının hazırlanması aşamasına geçilir.

Gelişimsel yetersizliği olan bireylerin kendi yetersizlik durumlarına ilişkin tıbbi veya teknik açıklamalar yapılması gerekiyorsa,
sade ve yalın bir şekilde anlatılmalıdır.

Sağlık Bakanlığı tarafından yetersizliği olan bireylere verilen bakım ve rehabilitasyon hizmetleri şunladır; (a) tıbbi sosyal
hizmet ve (b) evde sağlık hizmeti.

26244 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Bakıma Muhtaç Özürlülerin Tespiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik” 30.07.2006 tarihinde yayınlanmıştır.

Müşteri modelinde bakım ve rehabi­litasyon süreci, gelişimsel yetersizliği olan bireyin ailesi ile hizmet verenler arasında karşılıklı alışveriş süreci olarak görülmektedir. Burada uzmanların/ öğretmenlerin rolü gelişimsel yetersizliği olan bi­reyin gelişimi hakkında aileye bilgi verip öneriler sunmaktır.

18 Mayıs 2012 gün ve 28296 sayılı Resmî Gazete’ye göre yöneticiler; Özel Eğitim ve Rehabi­litasyon merkezlerinde, kurumda uygulanan öğre­tim programına göre zihin, görme, işitme engelliler sınıf öğretmenliği, okul öncesi öğretmenliği/çocuk gelişimi ve eğitimi öğretmenliği veya uzmanı, reh­ber öğretmen, dil ve konuşma terapisti, fizyotera­pist, psikolog, odyolog, sosyal hizmet uzmanı olma koşullarını taşımak ve resmî/özel öğretim okulla­rında en az iki yıl öğretmenlik ya da alanında görev yapmış olmak özelliklerine sahip olmalıdır.