GELİŞİMSEL YETERSİZLİKLERİN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 27

Becerinin genellenmesi

I ve III

Gerektiğinde normal gelişim gösteren yetişkin ve bireylerin çocuklarındaki yetersizlik durumunu kabullenmelerine engel olmak

Ayrık denemelerle öğretim

Gelişimsel gerilik ile gelişimsel yetersizlik arasındaki temel farklılıklar şu şekilde sıralanabilir. İlk olarak, gelişimsel gerilik, erken çocuklukta okul öncesi dönemlerde kendini gösterirken gelişimsel yetersizlik, doğum sonrasında hemen tanılanabilmektedir. Gelişimsel gerilik erken dönem gelişimsel destekler ile azaltılıp ortadan kaldırılabilir iken gelişimsel yetersizlikler yaşam boyu etkisini göstermektedir. Gelişimsel gerilik yaşayan çocuklar gelişimsel bir gecikmeyi belirten bir raporlandırma süreci yaşamaktadırlar. Gelişimsel yetersizliği olan çocuklar ise yetersizliği bildiren bir Özel Eğitim Raporu sürecine girmektedir. Gelişimsel geriliği olan çocuklara normal gelişim gösteren akranları ile birlikte eğitim ortamı sunulurken, gelişimsel yetersizliği olan çocuklara özel eğitim kurumlarında yetersizliğin türüne uygun eğitim olanakları sunulmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Ülkemizde zihinsel yetersizliği olan bireylerin zekâ bölümü puanlarının belirlenmesinde kullanılan testlere göre, ortalama zekâ düzeyine sahip bireylerin zekâ bölümü puanları 70 olarak kabul edilmekte olup 70 zekâ bölümü puanının altında bir zekâ bölümü puanına sahip olmak, ortalama zekâ bölümü puanının altında olmak anlamına gelmektedir. Doğru cevap D'dir.

Zihinsel yetersizliği olan bireylerin zeka bölümü puanlarına göre sınıflandırılmasına göre; 50-55 ile 70 arası hafif düzeyde zihinsel yetersizlik, 35-40 ile 50-55 arası orta düzeyde zihinsel yetersizlik, 20-25 ile 35-40 arası ağır düzeyde zihinsel yetersizlik ve 20-25 ile daha aşağısı çok ağır düzeyde zihinsel yetersizlik olarak tanımlanmaktadır. Buna göre hafif düzeyde zihinsel yetersizliğie sahip bir bireyin zeka bölüm puanı 51 olabilir. Doğru cevap E'dir.

Zihinsel yetersizliği olan bireylere öncelikle öğretilmesi gereken temel beceriler; tuvalet becerisi, yemek yeme becerisi ve giyinme becerisi olarak sıralamak mümkündür. Doğru cevap B'dir.

İpuçları, düzeyleri açısından incelendiğinde, fiziksel ipucu en yüksek düzeyde ipucu; sözel ipucu ise en az düzeydeki ipucu türüdür. Doğru cevap A'dır.

Zihinsel yetersizliği olan bireylerde yemek reddi ve/veya seçiciliği a) türüne göre, b)dokusuna göre, c) ısısına göre, d) besleyen kişiye göre ve e) yere göre olmak üzere genellikle beş farklı şekilde ortaya çıkabilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Bireylerin yiyecekleri yutmama, ağızda tutma veya tükürme gibi beslenmeye ilişkin davranışları söz konusu olduğunda  yeniden/tekrar sunma ve izleyici gıda teknikleri kullanılabilmektedir. Sabit kaşık ve fiziksel yardım yöntemleri özellikle sunulan yemeği reddetme davranışı söz konusuysa kullanılmaktadır.  Eş zamanlı sunum ve sıralı sunum da yemek seçiciliği durumlarında kullanılabilecek diğer yönetemlerdir. Doğru cevap D'dir.

Zihinsel yetersizliği olan bireylerin sergilediği problem davranışlar aslında bir iletişim işlevi görmektedir. Bu anlamda problem davranışların işlevlerini şu şekilde sıralamak mümkündür; a) içsel uyaran elde etme, b) ilgi elde etme, c) nesne ya da etkinlik elde etme, d) içsel uyarandan kaçma, e) ilgiden kaçma ve nesne ya da etkinlikten kaçma. Doğru cevap C'dir.

Uyku problemleri normal gelişim gösteren bireylerin yaklaşık %20-30’unda görülürken, zihinsel yetersizliği olan bireylerde bu oran %80’dir. Bu bireylerin uyku problemleri genellikle davranışsal problemlerdir ve genel olarak a) gece sık uyanmak, b) uykuya dalmada güçlük, c) erken uyanma ve d) uykuya gitmemeye ya da uyumaya direnme olmak üzere dört farklı biçimde sergilendiği gözlenmektedir. Buna göre zihinsel yetersizliği olan bireylerde görülen uyku problemlerine ilişkin I ve II söylenemez. Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap C'dir.

Zarar verme davranışının farklı türleri bulunmaktadır. Bunlar başkalarına karşı, b) yıkıcı davranışlar ve c) kendine karşı olmak üzere üç gruba ayrılabilir. Çığlık atma yıkıcı davranışlara örnek olarak verilebilir. Akranlara vurma, onları ısırma ya da tekmeleme başkalarına karşı sergilenen zarar verme davranışlarına örnek olarak verilebilirken; kendini ısırma, kendine vurma ise kendine karşı sergilenen zarar verme davranışlarıdır. Doğru cevap B'dir.

KHK’nin Birinci Bölümü’nde Amaç başlığı altında 1. maddede “Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin amacı, özel eğitim gerektiren bireylerin, Türk Milli Eğitimi’nin genel amaçları ve temel ilkeleri
doğrultusunda, genel ve mesleki eğitim görme haklarını kullanabilmelerini sağlamaya yönelik esasları düzenlemektir” şeklinde açıklanmaktadır. KHK’nin
2. maddesi ise “Bu Kanun Hükmünde Kararname; özel eğitim gerektiren bireyler ile onlara doğrudan veya dolaylı olarak sunulacak eğitim hizmetlerini; bu hizmetleri sağlayacak okul, kurum ve programları kapsar” şeklinde kapsamı belirlemiştir.KHK’nin 4. maddesi ise özel eğitimle ilgili temel ilkeleri belirlemektedir. Aynı zamanda KHK de belirtilen bu ilkelerin Türk millî eğitimini düzenleyen genel esaslar doğrultusunda belirlendiğinin  altını çizmiştir. Bu ilkelerden ilki; “Özel eğitim gerektiren tüm bireyler, ilgi, istek, yeterlilik ve yetenekleri doğrultusunda ve ölçüsünde özel eğitim hizmetlerinden yararlandırılır.Kanun Hükmünde Kararname’nin ikinci ilkesi,
“Özel eğitime erken başlamak esastır” şeklindedir. KHK’nin üçüncü ilkesi “Özel eğitim hizmetleri, özel eğitim gerektiren bireyleri sosyal ve fiziksel çevrelerinden mümkün olduğu kadar  ayırmadan planlanır ve yürütülür” şeklindedir.Cevap D seçeneğidir.
 

Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bireylerin iletişim alanında sahip oldukları yetersizlikleri onların ihtiyaçlarını, isteklerini ya da tercihlerini ifade edememelerine ve bunun bir sonucu olarak da etraflarındaki bireylerle iletişim kuramamalarına neden olmaktadır . Otizm Erken çocukluk döneminde ortaya çıkan, sözel ve sözel olmayan iletişim ve sosyal etkileşim becerilerinde sınırlılıklar ile birlikte takıntılı, yineleyici davranışlar ve ilgi alanlarında sınırlılık ile karakterize edilen bir yaygın gelişimsel bozukluktur.

DSM-5 e göre Otizm, Asperger Sendromu, Atipik Otizm ve Çocukluk Dezentegratif Bozukluğu alt kategorileri “Otizm Spektrum Bozukluğu” (OSB) çatısı altında toplanmaktadır. Ayrıca, DSM-5 kılavuzunda otizm, (a) sınırlı/yinelenen ilgi ve davranış örüntüleri, (b) sosyal etkileşim ve iletişimde belirgin yetersizliklerle kendini iki boyutta gösteren nöro-gelişimsel bir bozukluk olarak ifade edilmektedir.

Otizm spektrum bozukluğunun erken belirtileri:

• 6 ayı geçtiği hâlde başkalarına gülümsememek

• 12 ayı geçtiği hâlde agulamamak, parmakla bir şeyi işaret etmemek ya da ‘bay-bay’ gibi jestleri yapmamak

• 16 ayı geçtiği hâlde tek bir sözcük bile söylememek

• 24 ayı geçtiği hâlde iki sözcüklük basit cümlecikler kurmamak

• Hangi ayda olursa olsun gelişimde gerileme göstermek; örneğin, daha önce söylediği bazı sözleri söylememeye başlamak.

Okul öncesi dönemde gözlenen özellikler:

• Başkalarının kendisine dokunmasından kaçınmak

• Kendini diğer insanlardan soyutlamak

• Başkalarının mimiklerini taklit etmemek

• Anne-babasının kendisine gülümsemesine karşılık gülümseme davranışı göstermemek

• Günlük yaşamda konuşarak iletişim kurmamak

• Başkalarının söylediklerini anında ya da gecikmeli olarak papağan konuşması biçiminde tekrarlamak

• Kendisine adıyla seslenildiğinde hiçbir tepki vermemek

• Etrafındakilerin sıklıkla kullandığı bay-bay yapma ya da öpücük verme gibi jestleri kullanmamak