GELİŞİMSEL YETERSİZLİKLERİN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 21

Genel olarak uygulamacı  yardımı olarak tanımlanan bu stratejiler; ipucu sunarak OSB’li bireyin beklenilen davranışı sergilemesini sağlaması, ardından sergilenen davranışın bir sonucu olarak onu pekiştirmesini ve performansa dayalı olarak ipucunu aşamalı biçimde silikleştirmesini içermektedir. İpuçları çeşitlilik gösterebilir. Alan yazında genel olarak beş temel ipucu biçimden söz edilir.

 (a) sözel ipucu, (b) jestsel ipucu, (c) görsel ipucu, (d) model ipucu ve (e) fiziksel ipucu.

Doğal öğretim yöntemleri farklı dil edinim düzeyindeki OSB’li bireylere özellikle dil ve sosyal etkileşim becerilerinin öğretiminde kullanılan öğretim stratejilerini barındırır.

Etkinlik çizelgesi, OSB olan bireyin gününü oluşturan etkinlikleri hedeflenen sırada yerine getirmesini sağlamak amacıyla geliştiren resim ya da sözcükler dizisidir. Etkinlik çizelgeleri OSB’li bireyin gününü tahmin edilebilir hâle getirmekte ve bireye günlük rutinlerdeki değişimlere hazır olma fırsatı sunmaktadır.

Sarası olan birey nöbet geçirdiğinde yapılması gerekenler aşağıda listelenmektedir:
• Sakin olun.
• Bireyi yere yatırın ve onu yaralayacak şeyleri çevresinden uzaklaştırın.
• Vücudu sarsıldıkça başı yere çarpmasın diye bireyin başının altına katlanmış palto gibi düz ve yumuşak bir şey koyun.
• Nöbeti durduramazsınız. Normal düzeyde seyretmesine izin verin. Bireyi canlandırmaya, uyandırmaya ya da hareketlerini engellemeye çalışmayın.
• Bireyi yavaşça yan çevirin. Bu onun hava yolunun açılmasını ve kusmuşsa ağızdan boşaltım yapmasını sağlar.
• Ağzını açmaya çalışmayın.
• Dilini tutmaya çalışmayın.
• Ağzına hiçbir şey koymayın.
• Titreme hareketleri bittiğinde, bilincini kazanana kadar bireyin dinlenmesine izin verin.
• Nöbet sırasında soluk alıp verme yüzeysel olabilir ve hatta kısa süreli durabilir. Solunumun yeniden başlamaması gibi istenmeyen bir durum olduğunda bireyin hava yolunun tıkanıp tıkanmadığını kontrol edip suni solunum yapın

Taşdelen ve Ateş (2012) tarafından yapılan bir çalışmada evde ya da bir merkezde bakıma muhtaç hastaların yaşadıkları sorunlar ve gereksinimleri incelenmiştir. Araştırmaya 177 hasta katılmıştır. Araştırma sonuçları aşağıdaki tabloda özetlenmektedir.
Tablo 8.2 Hastaların Bakım Sırasında Yaşadıkları Sorunlar

Diyabetik şokun bayılma, baş dönmesi. terleme, bulanık görme, uyku hâli ve mide bulantısı gibi belirtileri vardır.

Genel olarak etkinlik çizelgesi hazırlanma aşamasında gerçekleştirilmesi gereken basamaklar şu şekilde sıralanabilir. : (a) etkinlikleri seçme, (b) resimleri oluşturma, (c) araç-gereçleri hazırlama, (d) pekiştireçleri belirleme ve hazırlama, (e) çevreyi düzenleme ve (f) sosyal etkileşim becerilerinin öğretimi planlanma

Öz bakım becerilerinin de içinde olduğu bağımsız yaşam becerilerinin öğretimi sürecinde yapılacak düzenlemelerde; özel eğitimciler, sosyal hizmet uzmanları, fizyoterapistler, psikologlar, çocuk gelişimcileri, hemşireler görev alır.

Otizm Spektrum Bozukluğunun bir tedavisi yoktur.

Türkiye’de formel olarak uygulamaya konulan ve en geniş alana hitap eden ilk bakım modeli olan evde bakım   modelidir.

Evde bakım hizmetleri, genel olarak üç açıdan sınıflandırılmaktadır. Bunlardan ilki, evde bakımın sadece tıbbi hizmetlerden oluşmaması aynı zamanda bireyin ihtiyaç duyabileceği sosyal hizmetleri de kapsamasıdır. Evde bakım hizmetlerinin ikinci sınıflandırılma biçimi de verilen bakım hizmetinin süresidir. Diğer bir deyişle evde bakımın        kısa süreli veya uzun      süreli şeklinde sunulmasıdır. Son olarak da sunulan bakım hizmetinin formel ve informal bakım olarak sınıflandırılmasıdır.

Gözden Geçirme: Süreç boyunca uygulanan yaklaşım analiz edilir. Bütün sürecin değerlendirmesi yapılır. Belirli zaman aralıklarında uzun ve kısa vadeli hedeflere ilişkin incelemeler yapılır ve yeni değerlendirme tarihi belirlenir.

Aile ve    Sosyal     Politikalar      Bakanlığı gelişimsel        yetersizliği     olan         bireyler şu alanlarda hizmet sunmaktadır: (a) evde bakım hizmeti, (b) yatılı bakım ve rehabilitasyon merkezi, (c) umut evleri ve (d) özel bakım merkezleri. Takip eden bölümde gelişimsel yetersizliği olan bireylerin bu hizmetlere nasıl ulaşacakları ve hizmetlerin içeriği kısaca özetlenmiştir.

Gelişimsel yetersizliği olan bireyin yapması gereken pek çok şeyi anne-babalar kendilerine yaparak çocuğun bu tür deneyimlerden yararlanmasının önüne geçebilir. Bu tutumla büyüyen gelişimsel yetersizliği olan bireyler ilerleyen yıllarda kendini savunamayan, çekingen, sessiz, içe kapanık olabilirler.

Gelişimsel yetersizliği olan bireyin bakım ve rehabilitasyonlarında çoğu zaman birçok personele/uzmana ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak bunu sağlamak her zaman mümkün olmayabilir. Bu tür durumlarda akran destekleme modelinden yararlanılabilir.

Tamamlayıcı öğretim sınıf öğretmeninin öğretim için gerekli materyalleri hazırlamakla yükümlü olduğu özel eğitim öğretmeninin ise özel öğretim yöntemlerinden faydalanarak öğretim sürecine dahil olduğu bir yöntemdir. Burada öğrencilere yeni beceriler öğretilerek bu becerileri genelleme şansı tanınmış olur.

Destekleyici öğrenme etkinlikleri yönteminde  sınıf öğretmeni ve özel eğitim öğretmeni öğrencilerin gereksinimlerine uygun öğretim etkinliklerini        belirler.  Sınıf         öğretmeni    belirlenen konuyu        anlatırken özel eğitim öğretmeni de konunun daha iyi anlaşılması için çeşitli etkinlikler yaparak öğrencilere yardım eder.

Kısaca DSM-V olarak bilinen  el kitabına, zihinsel yetersizlik; çocukluk çağı döneminde
başlayan, zihinsel güçlüklerle birlikte bireylerin yaşantı içerisinde kavramsal, sosyal pratik alanlarda sınırlılıklar yaşamasına neden gelişimsel bozukluk olarak tanımlanmaktadır. DSM-V’e göre zihinsel yetersizliğin tanı ölçütleri ise aşağıdaki şekildedir:
1. Zihinsel işlevlerde güçlükler yaşamak
2. Uyumsal davranışlarda gözlenen sınırlılıklar
3. Bu durumun gelişim dönem içerisinde ortaya çıkması

Orta düzeyde zihinsel yetersizliğin zeka bölümü puanı 35-40 ile 50-55 arasıdır.

Hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler genel eğitim sınıflarında kaynaştırma öğrencisi olarak eğitim hizmetlerinden yararlanabilmektedirler.