GELİŞİMSEL YETERSİZLİKLERİN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 6

Çölyak ömür boyu süren ve ömür boyu uygun beslenme tedavisine (glutensiz diyet) devam edilmesi gereken bir hastalıktır.

Sirke, irmik, sakız ve puding çölyak hastası için güvenli olmayan besinler arasındadır.

GÖRH, mide içeriğinin yemek borusuna veya sindirim sisteminin daha yukarı kısımlarına geri gelmesi olarak tanımlanmaktadır.

Otizm Spektrum Bozukluğu:  Besin seçme, emme/yutma/çiğneme güçlükleri, gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH), kabızlık, ishal, çölyak, obezite, besin alerjileri

Fiziksel Yetersizlikler: Emme/yutma/çiğneme güçlükleri, GÖRH, kabızlık, ishal

Zihinsel Yetersizlikler: Yaşamın ilk döneminde emme/yutma/çiğneme güçlükleri, GÖRH,
kabızlık, ishal, çölyak, besin alerjileri, obezite

Kistik fibrosiz genellikle çocukluk çağında ortaya çıkan kalıtsal bir hastalıktır. Bu hastalık bireyin dış salgı bezlerinin yer aldığı organları (pankreas, ince bağırsak, akciğer gibi) tuttuğu için organların salgılarında değişiklikler görülür. Örneğin; akciğer salgılarının kıvamında artışa neden olur. Bu durum da hırıltılı solunum, tekrarlayan enfeksiyonlar, öksürük gibi durumları oluşturmaktadır.

Ketojenik diyet; yüksek yağ, düşük karbonhidrat içeren ve vücutta açlığa benzer
bir mekanizma oluşturan beslenme tedavisidir.

Down Sendromu olan çocukların ergenlik ve yetişkinlik döneminde ise en sık karşılaştığı beslenmeye ilişkin sorun obezitedir.

Epilepsili çocuklarda uygulanan ketojenik diyetin yan etkileri arasında obeziteyle ilgili herhangi bir bulguya rastlanmamıştır, ancak diğer belirtilerin hepsi görülmüştür.

OSB olan çocuklar kalabalık ortamlarda bulunmaktan ve yemek yemekten rahatsız olurlar dolayısıyla doğru cevap E seçeneğidir.

Öğürme refleks, serebral palsili çocuklarda oral motor fonksiyon bozuklukları içerisinde değerlendirilmektedir. Diğer seçeneklerin hepsi doğru kategoride verilmiştir. Dolayısıyla doğru cevabımız B seçeneğidir.

Beslenme; vücudumuzun düzenli çalışması için gerekli olan besin ögelerinin (karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, mineral, su) vücuda alınması ve bir dizi metabolik işlem sonucunda uygun şekilde vücutta kullanılmasıdır. Yeterli ve dengeli beslenme ise; vücudumuzun en iyi şekilde çalışması için besin ögelerinin uygun miktarlarda tüketilmesi anlamına gelmektedir. Doğru cevap C'dir.

Özellikleri sayılan hastalık A seçeneğinde doğru olarak verilmiştir.

Tanımı verilen yetersizlik türü yutma bozukluğudur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Otistik Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocuklarda en sık karşılaşılan beslenme sorunlarının başında besin seçimi gelmektedir. Besin seçimi; besinin çeşidine, dokusuna (pütürlü veya püre olması gibi), ısısına, tadına, rengine ve kokusuna göre besin ayırt etmek anlamına gelmektedir. Shaw (2014); OSB tanısı olan çocukların OSB tanısı almamış çocuklara kıyasla yaklaşık %60 daha fazla besin seçiminde bulunduğunu belirtmiştir. Besin seçimi beraberinde besin reddetme durumunu da getirmektedir. OSB olan çocuklar bazen besinleri tüketmeyi ağzını kapatarak veya tükürerek reddeder.
OSB olan çocuklarda besin seçimine ilişkin sıklıkla karşılaşılan bazı durumlar şunlardır:
• Daha önce denenemedikleri yiyecekleri tadarken rahatsız olurlar (neofobi).
• Ambalajlarını daha önceden bildikleri besinlere daha fazla ilgi gösterirler.
• Besinlerin hep aynı şekilde (aynı tabak vb.) sunulmasını isterler.
• Belirli renkteki yiyeceklere karşı aşırı istek duyarlar. Örneğin; sadece kırmızı yiyeceklerin tercih edilmesi
• Yemek yedikleri ortamın çevresel faktörlerinden (ses, ışık vb.) çabuk etkilenirler.
• Kalabalık içinde yemek yemekten rahatsız olurlar.
• Susadıklarının ve acıktıklarının farkında değilmiş gibi görünürler.

Doğru cevap D'dir.

Cevap şıkları arasında doğru olan seçenek B şıkkıdır. Diğer seçeneklerde verilen besinlerin hepsi çölyaklı çocuklar için güvenli olmayan, sağlıksız besinler içerisinde yer almaktadır.

Beslenme durumunun iyileştirilmesi adına verilebilecek bazı öneriler şunlardır:
• Beslenmeye ilişkin altta yatan sorunlar (ağız ve diş problemleri, yutma güçlükleri,
kabızlık, ishal, gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH), iştah azaltıcı ilaç kullanımı
gibi) tespit edilip önce onlar ortadan kaldırılmalıdır.
• Besinlere alışma sürecinde anksiyeteyi azaltmak için yavaş yavaş ilerlemek gerektiği
unutulmamalıdır.
• Çeşitli sembol ve fotoğraflardan yararlanılarak yemek listeleri, öğün saatleri ve öğünlerin nerede yeneceği planlanabilir. Bu sayede çocuğun yeniliklere önceden aşina olması sağlanabilir.
• Sağlıklı beslenmeye ilişkin hikâye anlatımı veya oyun etkinlikleriyle çocukların beslenme alışkanlıklarını değiştirmek denenebilir. 

• Çocukların belirli bir öğün düzeni bulunmasına özen gösterilmelidir. Doğru cevap C'dir.

Ketojenik diyet; yüksek yağ, düşük karbonhidrat içeren ve vücutta açlığa benzer
bir mekanizma oluşturan beslenme tedavisidir. Doğru cevap A'dır.

Sarılık bir beslenme rahatsızlığı olmayıp, diğer şıkta yer alanlar özel gereksinimli çocuklarda sıklıkla karşılaşılan beslenme sorunları arasında kendine yer bulmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Besin grupları 5 farklı başlık altında değerlendirilebilir. Sağlıklı bir beslenme öğünü oluşturmak istiyorsak tabağımızda bu 5 farklı gruptan her birine yer vermeliyiz. Dolayısıyla doğru seçenek A şıkkıdır.

Gastroözofageal Reflü Hastalığı kronik bir durum haline geldiğinde kansızlık, büyüme-gelişme geriliği gibi olumsuz durumlarla ilişkilidir. Doğru cevap B'dir.