GELİŞİMSEL YETERSİZLİKLERİN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 21

Kalıtım canlıların genetik kodlarının canlıyı oluşturan ebeveynlerden yavru bireye nasıl aktarıldığını ve hangi durumlarda fenotipe yansıdığını veya yansımadığını inceleyen bilim dalıdır. Doğru cevap D'dir.

5378 sayılı Kanun’da “Erişilebilirlik” ayrı bir başlık olarak ele alınmış ve şu şekilde ifade edilmiştir; “Yapılı çevrede engellilerin erişilebilirliğin sağlanması için planlama, tasarım, inşaat, imalat, ruhsatlandırma ve denetleme süreçlerinde erişilebilirlik standartlarına uygunluk sağlanır. Özel ve kamu toplu taşıma sistemleri ile sürücü koltuğu hariç, dokuz veya daha fazla koltuğu bulunan özel ve kamu toplu taşıma araçlarının engellilerin erişilebilirliğine uygun olması zorunludur. Bilgilendirme hizmetleri ile bilgi ve iletişim teknolojisinin engelliler için erişilebilir olması sağlanır.” Doğru cevap A'dır.

Düşük doğum ağırlığı perinatal nedenler arasındadır. Doğru cevap C'dir.

Bebeğin veya çocuğun metabolizması ile ilgili olumsuz durumlar, ileri derecede beslenme yetersizlikleri, boğulma, ciddi kafa travmaları, çocuk ihmal ve istismarı, yaralanma ve fiziksel etkiler, bulaşıcı hastalıklar, zehirlenmeler, uygun olmayan çevresel koşullar postnatal gelişim geriliğine neden olan etmenler arasında sayılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde eğitim alan öğrencilerin (bireysel eğitim için 6 seansı, grup eğitimi için 4 seansı olmak üzere toplamda 10 seansı) eğitim ücretlerinin bir kısmı Millî Eğitim Bakanlığı bütçesinden karşılanmaktadır. 10 seansın üzerinde eğitim almak isteyen öğrencilerin ücretleri, engellinin bakımından sorumlu kişiler tarafından karşılanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Denver II testi gelişimsel değerlendirmeleri için kullanılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Engelli personel kadrosunda çalışmak için, kişinin %40 ve üzerinde özür durumuna sahip olduğunu gösteren sağlık kurulu raporuna sahip olması ve işçi kadrosunda çalışmak için Türkiye İş Kurumuna kayıtlı olması gereklidir. Doğru cevap C'dir.

Erken destek programı gelişimini geciktirebilecek biyolojik ya da çevresel riskleri bulunan ya da gelişimi gecikmiş olan 0-6 yaş grubundaki çocuklara verilen gelişimi destekleyici hizmetlerin bütününü içeren programdır. Doğru cevap A'dır.

Her bireyin ihtiyaç duyduğu enerji ve besin ögesi miktarı bireyin yaşına, cinsiyetine, vücut ağırlığına, hastalıklarına, fiziksel aktivite düzeyine göre değişkenlik göstermektedir. Bu nedenle beslenme kişiye özgü planlanmalıdır.

Zihinsel yetersizlik hem zihinsel işleyişte (akıl yürütme, öğrenme, problem çözme) hem de kavramsal, sosyal ve uyumsal yaşam becerileri kapsayan uyarlamalı davranışlarda önemli kısıtlamalarla karakterize bir durumdur. doğru cevap B'dir.

Orta düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyin zeka bölüm puanı 35-40’tan 50-55’edir.

OSB olan çocuklarda besin seçimine ilişkin sıklıkla karşılaşılan bazı durumlar şunlardır:
• Daha önce denenemedikleri yiyecekleri tadarken rahatsız olurlar (neofobi).
• Ambalajlarını daha önceden bildikleri besinlere daha fazla ilgi gösterirler.
• Besinlerin hep aynı şekilde (aynı tabak vb.) sunulmasını isterler.
• Belirli renkteki yiyeceklere karşı aşırı istek duyarlar. Örneğin; sadece kırmızı yiyeceklerin tercih edilmesi
• Yemek yedikleri ortamın çevresel faktörlerinden (ses, ışık vb.) çabuk etkilenirler.

• Kalabalık içinde yemek yemekten rahatsız olurlar.
• Susadıklarının ve acıktıklarının farkında değilmiş gibi görünürler.

Otistik spektrum bozukluğu (OSB), belirtileri erken çocuklukta başlayan, karşılıklı sosyal etkileşim ve iletişim becerilerinde yetersizlik, basmakalıp ve yineleyici (stereotipik) davranışlar, sınırlı ilgi alanları ve kısıtlı işlevsellik ile kendini gösteren, etkileri yaşam boyu devam eden nöro-gelişimsel bir bozukluktur

Tip 1 Diyabet (Şeker Hastalığı) Tip 1 diyabet kan şekerini düzenleyen hormonlardan biri olan insülinin vücutta çok az üretilmesi veya hiç üretilememesi sonucunda ortaya çıkmaktadır. İnsülin hormonu kandaki şekerin (glikozun) hücre içine geçmesini sağlayarak hücrelerin ihtiyacı olan enerjiyi üretmesine olanak verir. İnsülin yokluğunda ise şeker hücre içine giremediği için kan şekeri yükselmektedir (hiperglisemi).

Multiple skleroz (MS), genç erişkinlerde görülen, genellikle alevlenme ve düzelmelerle seyreden, santral sinir sisteminin bir hastalığıdır. Doğru cevap D'dir.

Kas hastalıkları içerisinde en çok karşılaşılan hastalık müsküler distrofidir. Müsküler distrofi, nedeni henüz bilinmeyen biyokimyasal bir bozukluk nedeniyle kaslarda güçsüzlüğe yol açan bir hastalıktır. Doğru cevap B'dir.

Epilepsi
Velioğlu (2014), epilepsi nöbetlerinin yaklaşık %20 ile %30’unun ilaca yanıt vermediğini bildirmiştir. Çetin (2013), yapmış olduğu çalışmada ise dirençli epilepsisi olan çocukların ketojenik diyete uymaları sonucunda geçirdikleri nöbet sayısının düştüğünü bulmuştur. Aynı çalışmada alternatif bir tedavi yöntemi olarak ilaca dirençli epilepsisi olan çocuklarda ketojenik diyetin kullanılabileceği
belirtilmiştir. Ketojenik diyetin avantajlarının yanı sıra olası yan etkileri ise bulantı, kusma, ishal, kabızlık, kolesterol yüksekliği, açlık, hepatit ve böbrek taşıdır. Hangi bireye ne zaman ve ne süre ile ketojenik diyetin uygulanacağı mutlaka multidisipliner bir ekip (hekim, diyetisyen, hemşire, psikolog vb.) tarafından planlanmalıdır.

Down Sendromu olan çocukların ergenlik ve yetişkinlik döneminde ise en sık karşılaştığı beslenmeye ilişkin sorun obezitedir. Down sendromu olan bireylerde obezitenin sık görülmesinin sebepleri arasında beslenmeye ilişkin faktörler (sebze ve meyve tüketiminin az, enerji ve yağ içeriği yüksek besinlerin çok tüketilmesi), fiziksel aktivite yetersizliği, tiroit bezinin çalışmasının yavaşlaması ve bazal metabolizma hızının düşüklüğü (düşük kas tonusu) yer almaktadır. Çocukluk döneminden itibaren sağlıklı beslenme düzeninin oluşturulması ile obezitenin ve obeziteye bağlı gelişebilen kronik hastalıkların önlenmesi sağlanabilmektedir.

GELİŞİMSEL YETERSİZLİK              SIK KARŞILAŞILAN BESLENME SORUNLARI
Otizm Spektrum Bozukluğu             Besin seçme, emme/yutma/çiğneme                                                            güçlükleri, gastroözofageal reflü hastalığı                                                        (GÖRH), kabızlık, ishal, çölyak, obezite, besin                                                     alerjileri

Fiziksel Yetersizlikler               Emme/yutma/çiğneme güçlükleri, GÖRH,kabızlık,                                               ishal
Zihinsel Yetersizlikler              Yaşamın ilk döneminde emme/yutma/çiğneme                                                  güçlükleri, GÖRH,kabızlık, ishal, çölyak, besin                                                    alerjileri, obezite

Çölyak ömür boyu süren ve ömür boyu uygun beslenme tedavisine (glutensiz diyet) devam edilmesi gereken bir hastalıktır.