GELİŞİMSEL TANI VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ

Öğretmenlerin uzun dönemli hedefleri belirlerken birtakım noktalara dikkat etmeleri beklenmektedir. Bunlar; a) öğrencinin var olan eğitsel performans düzeyi, b) öğrencinin yetersizliğinin derecesi, c) öğrenciye sağlanacak destek eğitim hizmetleri, d) öğrencinin geçmiş yaşantıları ve öğrenme hızı, e) öğrencinin yaşadığı çevre ve aile özellikleri ile f) öğretmene sağlanan destek eğitim hizmetleridir. Öğrencinin takvim yaşı uzun dönemli hedefleri belirlerken dikkat edilmesi gereken noktalar arasında yer almaz. Öğrencinin var olan eğitsel performans düzeyi ve yetersizilik derecesi önemlidir. Doğru cevap E'dir.

"Ali kendisinden pantolonunu giymesi istendiğinde uygun şekilde giyer" şeklinde belirtilen bir kısa dönemli hedefte aşağıdaki sırasıyla; birey, koşul ve davranış ilkeleri yer almaktadır. Temel ilkelerden biri olan ölçüt ilkesi yer almamaktadır. Bu hedef "Ali kendisinden pantolonunu giymesi istendiğinde 4 denemenin 3’ünde uygun şekilde giyer" şeklinde düzenlenebilir. Doğru cevap D'dir.

Bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlamanın birinci basamağı, öğrencinin var olan eğitsel performans düzeyinin belirlenmesidir. Var olan performans düzeyinin değerlendirilmesi ile öğrencinin neleri yapıp neleri yapamadığı, diğer bir deyişle güçlü ve zayıf yönleri belirlenmeye çalışılır.Doğru cevap A'dır.

Ülkemizde 2000 yılında kabul edilen Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nde oluşturulan BEP Geliştirme Birimi Üyeleri; sınıf öğretmeni, alan öğretmeni, gezerek özel eğitim görevi yapan öğretmen, eğitim programlarını hazırlamakla görevlendirilen öğretmen ile rehber öğretmen, özel eğitim değerlendirme kurulu üyesi, öğrenci velisi ve öğrencinin kendisi olarak belirlenmiştir. Doğru cevap A'dır.

Özel gereksinimli öğrenci için hazırlanan bireyselleştirilmiş eğitim programının içeriğini
şu şekilde sıralamak mümkündür: 
• Öğrencinin şimdiki/var olan eğitsel performans düzeyi.
• Öğrenciye bir akademik yıl sonunda kazandırılması planlanan uzun dönemli hedefler.
• Uzun dönemli hedeflere ulaşmak için gerekli olan kısa dönemli hedefler.
• Belirlenen hedeflere ulaşmada kullanılacak olan öğretim yöntemleri ve materyaller.
• Kısa dönemli hedeflere ulaşmada gerekli olan zamanın başlama ve bitiş tarihleri.
• Belirlenen hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığını belirlemek için kullanılacak değerlendirme yöntemi ve ölçütleri.
• Öğrenciye sağlanacak ek özel eğitim hizmetlerinin nerede, ne zaman, kimler tarafından ve ne kadar süreyle verileceğinin belirlenmesi.

Doğru cevap E'dir.

Öğrencinin performans düzeyi;
• Değerlendirme verilerine göre oluşturulmalıdır.
• Öğrencilerin yapamadıkları ile birlikte yapabildiklerini de yansıtmalıdır.
• Ölçülebilir ve gözlenebilir şekilde ifade edilmelidir.
• Uzun ve kısa dönemli hedefler oluşturmaya olanak vermelidir.
• Öğrencinin şimdiki durumunu yansıtmalıdır.

Performans düzeyinin belirlenmesi sırasında öğretmenlerin en temel kaynağı MEB tarafından her sınıf için kazanımların belirlendiği eğitim programlarıdır. BBu süreçte öğretmenler gözlem, görüşme, yazılı sınavlar, hata analizi, çalışma örneği analizi, ev ödevleri, ölçüt bağımlı araçlar gibi informal değerlendirme araçlarını da kullanarak özel gereksinimli öğrencisinin bir becerideki ustalık derecesini belirlemeyi amaçlar. Doğru cevap D'dir.

B şıkkı öğrenciye yönelik bir akademik yılın sonundaki amacı içermesi yönüyle uzun dönemli; diğer şıklardaki amaçlar ise kısa dönemli amaç özelliği taşımaktadır.

Özel gereksinimli öğrencilerin kendi performanslarında aktif birer öğrenen konumuna getirilebilmesi için öncelikle öğrencilerin neleri yapabildiklerine ve nasıl öğrendiklerine göre takip ettikleri programın uyarlanması/bireyselleştirilmesi, dolayısıyla da bireyselleştirilmiş eğitim programlarının (BEP) geliştirilmesi gerekmektedir. Bu açıdan bakıldığında BEP, en genel tanımıyla özel gereksinimli öğrencilerle çalışan öğretmenler için önemli bir yol haritası ve temel bir yardımcı kaynaktır. Daha açık bir ifadeyle, BEP bir eğitim öğretim yılı içerisinde özel gereksinimli öğrenciye kazandırılacak davranışların neler olduğu, bu davranışların nerede, nasıl, kimler tarafından, hangi yöntemlerle ve ne kadar sürede kazandırılacağını gösteren yazılı bir dokümandır. Doğru cevap A'dır.

İzleme ve değerlendirme BEP sürecinin en önemli basamağıdır. Bu süreç genel olarak sistematik olarak uygulayıcılardan bilginin toplanması ve bu bilginin düzenli aralıklarla belirlenmiş olan amaçlarla karşılaştırılması şeklinde tanımlanabilir. Bu süreçte her bir BEP için en az yılda bir kez izleme oturumu yapılmalıdır. Doğru cevap E'dir.

İzleme ve değerlendirme BEP sürecinin en önemli basamağıdır. Bu süreç genel olarak, sistematik olarak uygulayıcılardan bilginin toplanması ve bu bilginin düzenli aralıklarla belirlenmiş olan amaçlarla karşılaştırılması şeklinde tanımlanabilir. Doğru cevap C'dir.

Amaçtaki "bir akademik yılın sonunda" ifadesi, bu amacın uzun dönemli amaç olduğunu göstermektedir. Doğru cevap C'dir.

Sorudaki performans düzeyi, özbakım becerilerine aittir. Doğru cevap A'dır.

Her bir BEP için en az yılda bir kez izleme oturumu yapılmalıdır. İzleme yoluyla BEP ekibi, uzun dönemli ve kısa dönemli hedeflerin gerçekleşip gerçekleşmediğini, uygulayıcıların sorumluluklarını yerine getirip getirmediklerini ve program değişikliklerinin belli bir birikime dayalı yapılıp yapılmadığını belirtir. Doğru cevap D'dir.

Performans düzeyi; değerlendirme verilerine göre oluşturulmalıdır, ölçülebilir ve gözlenebilir şekilde ifade edilmelidir, uzun ve kısa dönemli hedefler oluşturmaya olanak vermelidir. Ancak performans düzeyi  öğrencilerin yapamadıkları ile birlikte yapabildiklerini de yansıtmalıdır. Doğru cevap B'dir.

Kısa dönemli hedef yazımının dört temel ilkesi vardır. Bunlar; “birey, davranış, koşul ve ölçüttür”. Buna göre "Ayşe kendisini tanıtması istendiğinde 4 denemenin 3’ünde adını, soyadını doğru şekilde söyler" ifadesi sıralanan dört temel ilkeyi içermektedir. Doğru cevap C'dir.

Ek hizmetler, özel eğitim desteği dışında özel gereksinimli öğrencinin gereksinim duyduğu diğer hizmetlerdir. Ulaşım, konuşma terapisi, fiziksel terapi, uğraşı terapisi, danışmanlık ve tıbbi hizmetler, özel gereksinimli öğrenciye sağlanacak ek hizmetler arasında yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Ülkemizde 2000 yılında kabul edilen Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nin 63. maddesinde özel eğitim ve kaynaştırma uygulamaları yapılan okul ve kurumlarda BEP’i geliştirmek, izlemek ve değerlendirmek amacıyla “Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Geliştirme Birimi” kurulması ifade edilmiştir. 64. maddede de bu birimde yer alan üyelerin görevleri tanımlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

2006 yılında yürürlüğe giren Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nin BEP Geliştirme Birimi Üyeleri, sınıf öğretmeni, alan öğretmeni, gezerek özel eğitim görevi yapan öğretmen, eğitim programlarını hazırlamakla görevlendirilen öğretmen ile rehber öğretmen, özel eğitim değerlendirme kurulu üyesi, öğrenci velisi ve öğrencinin kendisi olarak belirlenmiştir. Buna göre I-II-II ve IV maddeler BEP Geliştirme Birimi Üyeleri arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Uzun dönemli hedefler öğrenciye bir akademik yıl sonunda kazandırılması planlanan hedeflerdir. Her bir BEP'te Uzun dönemli hedeflere ulaşmak için gerekli olan kısa dönemli hedeflere yer verilir.  Doğru cevap B'dir.