GELİŞİMSEL TANI VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ

Bireyin uygun tedavi sürecine başlaması ise tıbbi tanılama ile mümkün olabilmektedir. Ülkemizde tıbbi tanılamada, bireyin bedensel bir yetersizlik durumu olup olmadığı eğer herhangi bir yetersizlik durumu yaşanıyor ise zedelenmenin yeri, derecesi, zedelenmeye yol açan etmenler ve hastalığın süreğen olup olmadığı tespit edilmektedir. Tıbbi tanı, Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerde, eğitsel tanı ise tıbbi tanı sonuçları da göz önünde bulundurularak Millî Eğitim Bakanlığına bağlı Rehberlik Araştırma Merkezleri’ ndeki (RAM) uzmanlar tarafından yapılmaktadır. Bu kapsamda, çocuğunun öncelikle tıbbi tanılamasının yapılabilmesi için anne hastaneye yönlendirilmelidir. Doğru yanıt D’dir.

Erken müdahale, özellikle doğumdan ilk iki yıla kadar olan dönemde çocukların bilgi ve becerilerinin gelişmesi amacıyla uzmanlar ile gelişimi risk altında olan ya da özel gereksinimli olan çocukların anne-babalarının iş birliği içinde çalışması anlamına gelmektedir. Erken müdahale çalışmalarında gözlem raporları standardize testler, gelişimsel tanı ve değerlendirme araçları, akademik başarı testleri, ölçüt bağımlı testler, performans testleri, kullanılmaktadır. Doğru yanıt E’dir.

Özel gereksinimli çocukların eğitim alabilecekleri okullar, akranlarının ve toplumun bu çocukları kabulü açısından en uygundan en uygun olmayana doğru sıralandığında; tam zamanlı kaynaştırma, kaynak oda, yarı zamanlı kaynaştırma, özel eğitim sınıfı, gündüzlü özel eğitim okulu ve yatılı özel eğitim okulu şeklinde bir sıralama yapılabilir. Bu kapsamda, akran ve toplum kabulü açısından en uygun ortamın tam zamanlı kaynaştırma, uygun olmayan ortamın ise yatılı özel eğitim okulu olduğu söylenebilir. Doğru yanıt B’dir.

Kaynak odada eğitim, bireysel ya da küçük grup eğitimi olarak özel eğitim öğretmeni tarafından verilmektedir. Kaynak oda uygulamasında her ne kadar çocuk sınıf dışına çıkıyorsa da çocuğa verilecek destek, sınıfa verilen derse paralellik gösterecek ya da dersle ilgili eksiğini kapatacak nitelikte olmaktadır. Bu kapsamda, tam zamanlı kaynaştırma ile karşılaştırıldığında, öğrencinin eksik öğrenmelerinin kaynak odada desteklenmesi, güçlü olan özelliği kabul edilebilir. Aile ile işbirliği, bireyselleştirilmiş eğitim planı hazırlanması ve özel eğitim öğretmeninin ilgilenmesi durumu, diğer özel eğitim uygulamalarında da gözlenmektedir. Doğru yanıt A’dır.

Erken çocuklukta görülen çevresel, sosyal, biyolojik, fiziksel risk faktörlerini gözetip gelişimsel değerlendirme ve tarama yapma yeterlilikleriyle çocuk gelişimciler alanda önemli roller üstlenmektedirler. Bu kapsamda, çocuk gelişimcilerin çevresel ve sosyal risk faktörlerini de dikkate alıyor olmaları, soru kökünde verilen bilginin açıklaması olabilir. Doğru yanıt B’dir.

Soruda açıklaması verilen kavram, doğal öğretim teknikleridir. Doğru yanıt D’dir.

Özel gereksinimli öğrencinin değerlendirilmesinin ardından, hangi tür bir eğitim ortamında bulunacağı da belirlenmektedir. Bu kapsamda, kaynak oda desteği alması belirlenen bir öğrencinin, haftada kaç saat destek alacağı da önceden belirlenmiş olup, sınıf öğretmeni tarafından ihtiyacından fazla sürelerle yönlendirilmesi uygun değildir. Doğru yanıt B’dir.

Özel gereksinimli çocukların eğitiminde genel amaç, toplumsal kabulün artması ve toplumsal yaşama katılımlarının sağlanmasıdır. Bu kapsamda, ülkemizdeki Down Cafe vb. uygulama örneklerinin temel amacının da toplumsal yaşama katılımı kolaylaştırmak olduğu söylenebilir. Doğru yanıt C’dir.

Özel gereksinimli çocuk ailelerinin tıbbi, eğitim ve sosyal hizmet gereksinimleri bulunmaktadır. Bu kapsamda, devlet yardımları, eğitim süreci ve özel gereksinimli çocuklar hakkında bilgiler vermek ile aile üyelerinin kaygı gibi baş etmekte zorlandıkları duygularla ilgili olarak yardım süreçlerini devreye sokmak bu ailelere sunulabilecek hizmetlerdendir. Özel gereksinimli çocuklarla ilgili olarak gerçekçi beklentilerin oluşturulması gerekliliği bulunurken, bu çocukların ailelerine yüksek beklentilere sahip olmaları gerektiğini bildirmek ise, sunulması beklenen hizmetlerden biri değildir. Doğru yanıt E’dir.

Değerlendirme süreci en genel anlamda; tarama, tanılama, planlama, uygulama, izleme ve değerlendirme aşamalarından geçmektedir. Bu aşamalar birbirini takip etmektedir. Doğru cevap D'dir.

Çocukların gelişimsel değerlendirmelerinin yapılarak sonuçlarının yorumlanması ve izlem programının yapılması önemlidir. Değerlendirme sonuçlarının yorumlanmasında özellikle dikkatli olunması gerekmektedir. Gelişim basamaklarını ve sonuçlarını zekâ ölçmek olarak ele alınmamalıdır. Doğru cevap C'dir.

ABD yasaları gereği, 3 yaşına kadar erken müdahale programlarını gerekli görmekte ve bu yaştan sonra da çocukların kaynaştırma programlarına ya da sadece özel gereksinimli çocukların gittiği okullara gitmesini uygun bulmaktadır.

Gelişimsel tanılama ve değerlendirme süreci, gelişimsel gecikmeleri ve farklılıkları ya da risk grubunda olduğu belirlenen çocuklara uygun bir destek sağlanması için anahtar rol oynaması bakımından müdahale sürecinde önemli bir yere sahiptir. Bu süreçte özellikle özel gereksinimi olan çocukların farkına varılmasında, tanılanmasında, uygun eğitim ortamlarına yerleştirilmesinde, programların hazırlanmasında ve ilerlemelerin izlenmesinde çeşitli değerlendirme yöntem ve tekniklerinden faydalanılmaktadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Değerlendirme süreci en genel anlamda; tarama, tanılama, planlama, uygulama, izleme ve değerlendirme aşamalarından geçmektedir. Birbirini takip eden bu aşamalar sistemli bir başlangıç yapmalı, ara değerlendirmeler göz ardı edilmemelidir. Çünkü yapılan ara değerlendirmeler, kişiyi sorunun ya da çözümün kaynağına götürmektedir.

I- Ne kadar, çocukların farklı yaş dönemlerinde evrensel olarak edindikleri ve sergiledikleri bazı beceriler var ise de her çocuğun gelişim hızı ve özellikleri birbirinden farklıdır. Unutmamak gerekir ki her çocuk farklı yapısal özelliklerle dünyaya gelir ve farklı bir çevrede büyür.

II-Özellikle, birden fazla çocuğa sahip anne-babalar, kendi çocukları ile diğer çocukların gelişimlerini karşılaştırabilir ve bazı becerileri edinme konusunda çocukları için kaygılanabilirler. Ancak bu konuda diğer çocuklar doğru bir referans noktası olmayabilir.

III-Bütün çocuklar aynı beceride aynı performansı sağlamayacaktır. Bu nedenle çocuklar kesinlikle yapamadıkları beceriler için yargılanmamalıdır.

IV-Ayrıca üzerinde durulması gereken en önemli noktalardan birisi de gelişim basamaklarını ve sonuçlarını değerlendirmenin, zekâ ölçmek olarak kesinlikle yorumlanmaması gerektiğidir.

V-Değerlendirme profesyonellik ister ve çok yönlü ele alınmalıdır. Ayrıca değerlendirme, birbiri (çocuğun değerlendirilmesi, ailenin değerlendirilmesi) ile ilişkili olarak yapılmalıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

BEP, öğrencilerin eğitim gereksinimlerini karşılamak için uygun eğitim ortamlarından ve destek hizmetlerden en üst düzeyde yararlanmasını öngören yazılı dokümandır. Yetersizliği olan öğrenciler için BEP geliştirebilmek için öğrencinin tanılanmış olması tek başına yetmemektedir. Doğru cevap C şıkkıdır.

ABD yasaları gereği özel gereksinimli çocukların gelişimsel açıdan desteklenmesinde evde aile odaklı hizmetlerin yürütülmesinde Bireyselleştirilmiş Aile Hizmet Planı (BAHP) uygulanmakta olup erken müdahale programı yürütülmektedir. BAHP, genel olarak işlevsel, kullanım kolaylığı sağlayan, ölçülebilir içeriğe sahip, program içinde hiyerarşik bir sıralamanın olduğu, bireysel ihtiyaçları karşılayabilecek genel becerilere yer veren bir program olmalıdır. Ayrıca program doğal rutinlerin içinde yer almalıdır. Böylece aile günlük rutinlerini bozulmadan programa duygusal olarak stressiz bir şekilde dahil olacaktır.

Kaynak odada eğitim, bireysel ya da küçük grup eğitimi olarak özel eğitim öğretmeni tarafından verilmektedir. Kaynak oda uygulamasında her ne kadar çocuk sınıf dışına çıkıyorsa da çocuğa verilecek destek, sınıfta verilen derse paralellik gösterecek ya da dersle ilgili eksiğini kapatacak nitelikte olmaktadır. Kaynak oda uygulamalarında bu konuya dikkat edilmesi gerektiğine vurgu yapılmaktadır. Bazı araştırmacılar, kaynak oda uygulamasının amacına uygun olarak iyi düzenlenmediğinde çok etkili olmadığını belirtmişlerdir (Baker ve Zigmond, 1995). Kaynak oda uygulamalarının amacına uygun hizmet verebilmesi için sınıf öğretmenlerinin ve kaynak oda öğretmenlerinin iş birliği içinde olması ve program planlamalarında karşılıklı görüş alışverişinde bulunmaları gerekmektedir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Çocuk Gelişimcilerin gelişimsel değerlendirme sırası ve sonrasında yürüttüğü çalışmalara örnek sıralama şu şekilde olabilir: Sürece dair bilgi verme- Öykü alma-Gelişimsel değerlendirme yapma- Gelişim destek programı ve önerileri sunma- Periyodik gelişim takibi yapma- Yönlendirme-İzleme çalışmaları. Doğru sıralama C şıkkındadır.

Öğretimi çocukların özelliklerine uygun düzenlemek isteyen öğretmenlerin sınıfındaki özel ihtiyaçları olan çocuklar hakkında diğer alan uzmanlarından ve ailelerden bilgiler edinmeli ve bu bilgileri dikkate alarak öğrenme çevresinde, öğretim sürecinde, yönetiminde ve işleyişinde gerekli uyarlamaları yapmalıdır. Bu uyarlamaların genel başlıkları: Fiziksel düzenlemeler, sürece ilişkin düzenlemeler, sınıf ortamı, öğretimsel uyarlamalar ve işleyişe ilişkin düzenlemelerdir. Doğru cevap B şıkkıdır.