GELİŞİMSEL TANI VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ

Tarama, tanılama ve değerlendirme ile ilgili verilen bilgilerin hepsi doğrudur. Doğru yanıt E'dir.

Özel gereksinimli çocukların aileleri engellilik konusu ile yüzleşmeleri sonucu çeşitli duygusal sorunlar yaşamaya başlamaktadırlar. Ailelerin değerlendirilmesi sürecinde bu kapsamda ailenin özel gereksinim hakkındaki bilgi düzeyi, yaşanan duygu durum, maddi durum ve aile bireylerinin değişen sorumlulukları dikkate alınmalıdır. Ailenin gelecekte çocuk sahibi olma isteği ise bu sürecin bir unsuru olarak değerlendirilemez. Doğru yanıt D’dir.

Çocuğun değerlendirilmesi sürecinde hem çocuğun hem ailenin değerlendirilmesi uygun görülmekte birlikte, çocuğun değerlendirilmesinde aile bireylerinden birinin mutlaka yanında olması beklenmemektedir. Doğru yanıt A’dır.

Soruda ifade eden tıp kökenli bir kavram olan tanılamadır. Doğru yanıt C’dir.

Norm bağımlı değerlendirme, bireyin belirli bir ya da birden fazla alandaki becerilerini aynı yaş grubundaki diğer kişilerin beceri düzeyleri ile karşılaştırır ve aynı sosyokültürel çevreden gelen, aynı yaş grubundaki kişilere kıyasla bireyin becerilerinin hangi düzeyde olduğunu yaş ya da yüzdelik gibi nicel değerler ortaya koyarak göstermektedir. Bu kapsamda, Ali’nin başka bir kültürde kendi kültüründen farklı bir sınıfa devam etme kararında norm bağımlı değerlendirmenin ön plana çıkan özelliğinin içinde bulunulan sosyokültürel çevrenin dikkate alınması olduğu söylenebilir. Doğru yanıt B’dir.

Konuşma bozuklukları, sesletim (artikülasyon) bozukluğu, ses bozukluğu ve akıcılık bozuklukları şeklinde sınıflandırılmaktadır. Akıcılık bozuklukları arasında kekemelik ve hızlı-bozuk konuşma yer alır. Çocukluk döneminde en sık karşılaşılan akıcılık bozukluklarından biri kekemeliktir. Kekemelikte, sözcüklerin başında ya da ortasında yer alan sesleri uzatma, sözcükleri tekrarlama, hece tekrarları ya da sözcükler arasında uzun duraklamalar görülebilmektedir. Kimi zaman kekemeliğe, başı sallama, göz kırpma, dudakları büzme gibi çeşitli vücut hareketleri de eşlik edebilmektedir. Betül’ün yaşadığı sorun, akıcılık bozuklukları arasında yer alan kekemeliktir. Doğru yanıt D’dir.

Otizm spektrum bozukluğunda sözel olmayan iletişimde, ilişki kurma ve sürdürmede, toplumsal ve duygusal karşıtlıkta yetersizlik ve basmakalıp tekrarlayıcı motor hareketler, rutine bağlılık, sınırlı ve yoğun ilgi, duygusal tepkilerde azlık gözlenmektedir. Bu kapsamda, Ahmet’in yaşadığı durum otizm spektrum bozukluğuna benzemektedir. Doğru yanıt B’dir.

Soruda açıklaması verilen kavram, özel öğrenme güçlüğüdür. Genellikle birçok çocuk için öğrenme güçlüğü okula başlamasıyla birlikte akademik becerileri kazanmakta başarısız olmaları ile dikkati çekmektedir. Örneğin; okul başarısı, yaşıtlarına ve zekâsına oranla düşüktür. Bazı derslerde başarısı normal ya da normal üstü iken bazı derslerde düşüktür. Doğru yanıt E’dir.

Özel öğrenme güçlüğü, bir çocuğun zekâsı normal ya da normalin üstünde olmasına rağmen dinleme, düşünme, anlama, kendini ifade etme, okuma-yazma veya matematik becerilerinde yaşıtlarına ve zekâsına oranla düşük başarı göstermesi durumudur ve genellikle birçok çocuk için öğrenme güçlüğü okula başlamasıyla birlikte akademik becerileri kazanmakta başarısız olmaları ile dikkati çekmektedir. Bu nedenle, üç yaşındaki bir çocukta fark edilmesi güçtür. Diğer seçeneklerdeki bozukluklar ise doğumdan üç yaşa kadar geçen süreçte daha kolay gözlemlenebilen belirtilere sahiptirler. Doğru yanıt C’dir.

Toplumsal ortamlarda bireyin kendini rahat bir şekilde ifade edebilmesi ve iletişim kurabilmesi için konuşma becerisine sahip olması beklenir. Aynı zamanda, özel öğrenme güçlüğünün toplumsal ilişkilerde konuşma bozukluğu kadar sorun yaratmayacağı; otizm spektrum bozukluğu, serebral palsi ve zekâ geriliğinin de bireyin toplumsallaşması açısından konuşma bozukluğu ile kıyaslandığında daha fazla zorluk yaratabileceği söylenebilir. Bu kapsamda, konuşma bozukluğu yaşayan bireylerin toplumsal ortamlarda sosyal kaygı yaşama olasılıklarının diğer seçeneklerde verilen tanılara sahip bireylerden daha yüksek olacağı söylenebilir. Doğru yanıt A’dır.

Tıbbi tanılama ile yetersizliğin olup olmadığı belirlenmekte, yetersizliğe neden olan zedelenmenin yeri, derecesi, süreğen olup olmadığı gibi özellikler tespit edilmektedir. Tıbbi tanılama, çocukta var olan zedelenmenin nasıl bir gelişim göstereceğini ve giderilebilmesi ile ilgili izlenebilecek yollar konusundaki çalışmaları içermektedir. Ayrıca tıbbi önlemler üzerinde durulmaktadır ve gelişim taramaları yapılmaktadır. Tıbbi tanılama ve gelişimsel testlerden elde edilen veriler ışığında teşhis ve sınıflandırma yapılabilmektedir. Eğitsel tanılama ile de çocuğun ne tür bir eğitim programına alınmasının uygun olacağına karar verilmektedir. Seçenekler arasında yalnızca kaynaştırma uygulaması eğitsel tanılama kapsamına alınabilir. Doğru yanıt C'dir.

Özel gereksinimli çocuğu olan aileler çocuklarının engeli ne olursa olsun çeşitli güçlüklerle baş etmek zorunda kalmaktadır. Bunlar; psikolojik sorunlar, maddi sorunlar, eğitim süreci, sosyal yaşam, toplumsal hayata katılım gibi konular olabilmektedir. A, B, C ve E seçeneklerinde duygusal destek sağlayacak uygulamalar yer alırken, D seçeneğinde ise maddi yardım desteği söz konusudur. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Engelli çocukların gelişim açısından desteklenmesinde ailenin güçlendirilmesi önem kazanmaktadır. Bunun için ailelerin tanıya ilişkin bilgilendirilmesi, çocuklarını tanımaları, sağlık ve eğitim gereksinimlerinin farkında olunması yönünde destek hizmetten yararlanmaları, engellilik konusunda haklarına ilişkin bilincin arttırılması gerekmektedir. Bu kapsamda, ailenin başka bir engelli çocuğa sahip olup olmadığı bilgisinin edinilmesi, engelli çocuklar hakkındaki bilgi düzeylerine yönelik ipucu sağlayacaktır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Ölçüt bağımlı değerlendirmeler, “değerlendirilen beceri(ler)de birey nasıl bir performans sergilemektedir?” sorusunun yanıtını vermektedir. Bu kapsamda, Aylin'in Almanca düzeyi belirlenmeden uygulanan test sonuçlarının güvenirliği bulunmamaktadır. Çünkü soruları anlamadığı için mi; yoksa anladığı halde cevap veremediği için mi düşük puan aldığı sorusu cevapsız kalacaktır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Tüm insanların 3’te 2’si ortalama olarak tabir edilen ve 85 ile 115 IQ puanı arasında kalan bölgede yer almaktadırlar. En sağda yer alan %2-3’lük kesim (yani 120 ve üzeri IQ puanı olanlar) üstün yetenekli olarak, bu yüzdenin içindeki çok daha az bir kesim ise çok üstün yetenekli (145’e yakın IQ puanı olanlar) olarak tanımlanmaktadırlar. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Soruda açıklaması verilen değerlendirme aracı WISC-R'dır (-Wechsler Çocuklar için Zekâ Ölçeği) Çocukların bilişsel gelişimlerini değerlendirmek amacıyla geliştirilmiş bir performans testidir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Dilin biçim bileşeni sesbilgisi (fonoloji), biçimbilim (morfoloji) ve söz dizimi (sentaks); içerik özelliği anlambilim (semantik); kullanım özelliği ise kullanımbilim (pragmatik) bileşenlerini kapsamaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Soruda açıklaması verilen kavram artikülasyondur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Bir bireyin zihinsel engelli sayılabilmesi için;
• Zihinsel işlevlerde önemli bir sınırlamanın olması (zekâ bölümün 70 ve daha altında olması),
• İki veya daha fazla uyum becerilerinde (iletişim, kişisel bakım, sosyal uyum, sağlık ve güvenlik, fonksiyonel faaliyetler gibi) yetersizliğin olması,
• Engellerin 18 yaşından önce olması, olarak belirtilmektedir.

Ahmet'e tanı konulamamasında en önemli etkenin 18 yaşından büyük olması olduğu kabul edilebilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Serebral palsi (beyin felci), doğum öncesi, doğum ya da doğum sonrası erken çocukluk döneminde, beyinde meydana gelen bir hasara bağlı olarak ortaya çıkan yürüme, hareket ve duruş bozuklukları ile seyreden bir hastalıktır. Zekâ genellikle normaldir. Bazı durumlarda zihinsel gerilikler, probleme eşlik edebilir. Asıl sorun hareket güçlüğüdür. Bebeklik döneminde aşırı ağlama, tiz ve monoton bir ağlama görülebilmektedir. Doğru yanıt C seçeneğidir.