Standardize Testler

Uzmanlar tarafından dikkatli bir şekilde, kabul edilebilir hedef ve amaçlar doğrultusunda hazırlanmış, kullanımı ve puanlaması için
prosedürleri olan, verilerin yorumlanması için testin kim tarafından ya da nerede yapıldığı sorununu ortadan kaldırmak amacıyla detaylı bilgileri olan testler olarak tanımlanmaktadır.

Standart testleri, diğer değerlendirme türlerinden ayıran temel özellikler şunlardır:

• Tanımı açıkça yapılmış olan davranışları ölçmek için hazırlanmış olmaları,
• Uygulama yapabilmek ve sonrasında planlayabilmek için kendine özel yönergesinin olması,
• Testin üzerinde geliştirilmiş olduğu bireyleri örnekleyici niteliği olan öğrenci gruplarına dayalı normlarının olması,
• Geçerlik ve güvenirliklerin uygulamalarla belirlenmiş olması,
• Teste ait eş değer formların aynı kişiye hem aynı anda hem de ayrı zamanlarda uygulamaya müsait olması,
• Testin uygulama el kitabı olması,
• Aynı davranış ölçütlerinin farklı yaş gruplarına uygulanabileceği uygun formun olması.

Standart testlerden elde edilen sonuçlar norm referanslı ya da ölçüt referanslı olmak üzere 2 şekilde analiz edilip raporlaştırılabilmektedir. Norm referanslı testlerde değerlendirme yapılırken çocuğun puanı, test geliştirme sürecinde kullanılan nüfusun puanlarının ortalaması ile karşılaştırılırken, ölçüt referanslı testlerde ise bir grup bireyin ortalama puanı yerine belirli ölçütler kullanılmaktadır

Her değerlendirme türünde olduğu gibi standart testlerin de bazı sınırlılıkları ve yetersizlikleri bulunmaktadır. Standart testlerin sınırlılıkları ve yetersizlikleri şunlardır:

• Teknik ve Eğitimsel Yetersizlikler
• Fazla ve Yanlış Kullanımı
• Uygulanacak Nüfus Grubuna Uygunsuzluk
• Eğitime Olumsuz Etkileri

Standart testler, performans testleri, beceri testleri ve tarama ve tanı testleri olarak 3 grup altında toplanmaktadır.

En çok kullanılan standart başarı testleri; California Başarı Testi, Lowa Temel Beceriler Testi, Stanford Başarı Testi, Erken Öğrenme Becerileri Değerlendirme Aracı ve Bilişsel Değerlendirme Sistemi’dir.

Erken Öğrenme Becerileri Değerlendirme Aracı (Test of Early Learning Skills): Çocuğun öğrenme becerilerine ilişkin bireysel yeteneklerini ve eğitim gereksinimlerini belirlemek, öğretmenlerin çocukların öğrenme becerilerinin geliştirilmesine yönelik eğitim gereksinimlerine uygun bir eğitim programı hazırlamasına ya da hazırlanan eğitim programlarının değerlendirmesine yardımcı olmayı amaçlayan test 48-66 aylık çocuklar için hazırlanmıştır. Erken öğrenme becerileri değerlendirme ölçeği Düşünme Becerileri, Dil Becerileri, Sayı Becerileri alt bölümlerinden oluşmaktadır. Ölçek 48-66 ay aralığında olan her bir çocuğa bireysel olarak uygulanmaktadır. Toplam 54 maddeden oluşan ölçek, 18 maddelik 3 alt boyuttan meydana gelmektedir. Araştırmada kullanılan materyaller; 2 mavi üçgen, 2 yeşil dikdörtgen, 1 yeşil yarım yuvarlak, 3 yeşil yuvarlak, 4 renklendirilmiş çubuk (sarıkırmızı-mavi-yeşil), 5 kırmızı blok, bir gösterici çubuğudur.

Yetenek testleri genellikle bir programa yerleştirme, kariyer planlaması, zekâ veya IQ testleri gibi genel zekâ düzeyini belirlemek için kullanılmaktadır. 

Yetenek testleri ve başarı testleri zaman zaman birbiriyle karıştırılabilmektedir. Başarı testleriyle yetenek testleri arasındaki en temel fark; başarı testlerinin çocuğun ne öğrendiğini ölçmesi, yetenek testlerinin ise çocuğun yeni bilgi ve becerileri öğrenme kabiliyetini ölçmesidir. 

En sık kullanılan yetenek testleri Metroploitan Okul Olgunluğu Testi, WISC-R, Stanford Binet Zekâ Ölçeği, TEMA-3, Peabody Kelime Testi 2’dir.

Standart beceri testleri, bireylerin kişilik özellikleri ve uyum düzeyleri hakkında bilgi toplamak amacıyla kullanılmaktadır. 

En sık kullanılan standart beceri testleri; sosyal uyum ve beceri ölçeği, sosyal beceri değerlendirme sistemi, 5-6 Yaş İçin Sosyal Beceri Formu, Vineland Sosyal Duygusal Erken Çocukluk Ölçeğidir.

Standart tarama testleri ya da gelişimsel tarama testleri, çocuklarda öğrenme ya da bir engel durumunun olup olmadığının tespitine yönelik risk faktörlerinin olup olmadığını belirlemek için kullanılan testlerdir.

En sık kullanılan standart tarama ve tanı testleri, Denver II Gelişimsel Tarama Testi, McCarthy Tarama Testi, Bayley III ve AGTE’dir.

Ankara Gelişim Tarama Envanteri (AGTE) Savaşır, Sezgin ve Erol tarafından 1994 yılında geliştirilmiştir. Envanterin temel amacı 0-6 yaş aralığındaki çocukların genel gelişimlerinin taranmasıdır. 154 madde ve dört alt boyuttan (dil-bilişsel, ince motor, kaba motor, sosyo beceri-öz bakım) oluşan envanteri ebeveynler doldurabileceği gibi 36-72 ay grubunu öğretmenler de doldurabilmektedir. 

Gazi Erken Çocukluk Değerlendirme Aracı (GEÇDA), Baykan, Temel, Ersoy, Avcı ve Turla (2002) tarafından 0-72 ay arası çocukların gelişimlerini değerlendirmek için geliştirilen bir araç olup çocuğun oyun ortamında gözlemlemeye dayanması, uygulamanın kolay olması ve değerlendirmenin kolaylığı aracın önemini artıran özelliklerdir. GEÇDA, çocukların gelişim hızlarına paralel olarak 1-12 aylar arası birer aylık, 13-24 aylar arası üçer aylık, 25-36 aylar arası altışar aylık ve 37-72 aylar arası on ikişer aylık aralarla olmak üzere 21 alt yaş aralığı bulunan bir araçtır. Psikomotor alanda 73, bilişsel alanda 60, dil alanında 60 ve sosyal duygusal alanda 56 olmak üzere toplamda 4 alt test ve 249 maddeden oluşmaktadır.

Denver II Gelişimsel Tarama Testi'nin bölümleri aşağıdaki gibidir:

• Kişisel-Sosyal: İnsanlarla anlaşma, kendi bireysel gereksinimlerini karşılayabilme
• İnce Motor: El-göz koordinasyonu, küçük cisimleri kullanabilme, problem çözme,
• Dil işitme, anlama, dili kullanma
• Kaba Motor: Oturma, yürüme, zıplama

Otizm Davranış Kontrol Listesi (ABC), Krug, Arrick ve Almond tarafından 1980 yılında geliştirilmiş bir ölçek olup, Eğitimsel Planlama İçin Otizm Tarama Aracı’nın (ASIEP-2) 5 alt ölçeğinden biridir. ABC; duyusal, ilişki kurma, beden ve nesne kullanımı, dil becerileri ile sosyal ve öz bakım becerileri olmak üzere 5 alt boyuttan oluşmaktadır. Duyusal alt boyutunda 9, ilişki kurma boyutunda 12, beden ve nesne kullanımı alt boyutunda 12, dil becerileri alt boyutunda 13 ve sosyal ve öz bakım becerileri alt boyutunda 11 madde olan ABC, toplamda 57 maddeden oluşmakta olup, en düşük 0, en yüksek 159 puan alınabilmektedir. Ölçeğin ülkemizdeki geçerlik güvenirlik çalışmaları son olarak Yılmaz Irmak ve arkadaşları tarafından yapışmıştır

Ebeveyn Tutum Ölçeği, Karabulut Demir ve Şendil (2008) tarafından 2-6 yaş aralığındaki çocuğu olan ebeveynler için geliştirilmiş bir formdur. Ölçeğin ilk hâli 62 maddeden oluşmuş olup geçerlik çalışmaları sonucunda 46 maddeye indirilerek
ölçeğe son hâli verilmiştir. 5’li likert tarzında hazırlanan ölçeğin demokratik, otoriter, aşırı koruyucu ve izin verici olmak üzere 4 alt boyutu olup, bu alt boyutların güvenirlik katsayıları sırasıyla .83, .76, .75 ve .74 çıkmıştır. Ölçek maddeleri oluşturulurken yurtiçi ve yurt dışında yapılmış olan 12 çalışma gözden geçirilmiş ve 500 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. Benzer ifadeler, çeviri ifadelerdeki belirsizlikler, maddelerin 2-6 yaş grubu için uygun olmaması gibi sebeplerden dolayı madde sayısı 69’a düşürülmüş, ön uygulamada 7 madde daha çıkarılarak ölçeğin ilk hâli olan 62 maddelik form meydana getirilmiştir. Ardından yapılan geçerlik çalışması sonucunda ölçekten 16 madde daha çıkarılmış ve 46 maddeye indirilmiştir. 

Ebeveyn Davranışını Değerlendirme Ölçeği (Maternal Behavior Rating Scale), İlk kez 1985 yılında geliştirilen ölçek 2008 yılında gözden geçirilerek son hâlini almıştır. Mahoney tarafından 2008 yılında son hâli verilen ölçek dilimize Diken (2009) tarafından uyarlanmıştır. Duyarlı Yanıtlayıcı Olma, Duygusal İfade Edici Olma ve Başarı Odaklı- Yönlendirici Olma olmak üzere üç alt boyutu olan ölçeğin toplam 12 maddesi bulunmaktadır. Ölçek uygulanırken, ebeveyn ve çocuk, uygulamacı tarafından hazırlanan ve değişik yaş gruplarına ait çeşitli oyuncakların bulunduğu odaya alınır ve yaklaşık 20-25 dakika ebeveynin serbest oyundaki davranışları videoya alınır. Video incelenirken ilk beş dakika ve son 5 dakika değerlendirmeye alınmaz. Ölçekte yer alan açıklamalara göre ebeveyne uygun olan puanlamalar yapılır.