GELİŞİMSEL TANI VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ - Deneme Sınavı - 3

Baumrind’e (1989) göre çocuk yetiştirme tarzları yetkeci, yetkeli, serbest anne baba tutumları olarak sınıflandırılabilir. Yetkeci çocuk yetiştirme tarzına sahip ailelerin yapısına bakıldığında otoriter, sıkı ebeveyn kontrolünün olduğu, çocuğun kararlara katılmadığı, aile içinde çok az sıcaklığın olduğu bir yapı görülmektedir.

BEP, özel gereksinimli bireyin gereksinimlerine göre yapması gereken eylemleri ve alt basamaklarını nasıl ve kiminle yapılacağını gösteren bir akış planı ve bireye sunulacak hizmetlerin yazılı bir kaydı olarak tanımlanmıştır. Doğru cevap C'dir.

BEP aynı zamanda yasal bir zorunluluktur. 1997 yılında kabul edilen 573 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 4. Madde (f) bendinde belirtilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Çocuğu tanıma ve değerlendirme çalışmaları kapsamında aileden bilgi alma yolları farklı kaynaklardan elde edilen verileri içermektedir. Bu veriler anne ve baba ile yapılan görüşme, anket, ev ziyaretleri gibi çalışmalardan ya da aile ve çocuğun doğal ortamlarında yapılan doğrudan gözlemlerden elde edilebilir.

Madde 74’te BEP Geliştirme Birimi Üyeleri, sınıf öğretmeni, alan öğretmeni, gezerek özel eğitim görevi yapan öğretmen, eğitim programlarını hazırlamakla görevlendirilen öğretmen ile rehber öğretmen, özel eğitim değerlendirme kurulu üyesi, öğrenci velisi ve öğrencinin kendisi olarak belirlenmiştir. Doğru cevap E'dir.

Özel gereksinimli öğrenci için hazırlanan bireyselleştirilmiş eğitim programının içeriğini
şu şekilde sıralamak mümkündür (Kargın, 2007, 2016):
• Öğrencinin şimdiki/var olan eğitsel performans düzeyi.
• Öğrenciye bir akademik yıl sonunda kazandırılması planlanan uzun dönemli hedefler.
• Uzun dönemli hedeflere ulaşmak için gerekli olan kısa dönemli hedefler. Doğru cevap D'dir.

Ev ziyaretlerinde dikkat edilmesi gereken temel ilkeler şunlardır:

• Ziyaretin planlı ve amaca yönelik olması

• Mümkün olduğunca tüm aile bireylerinin katılımının sağlanması

• Ailenin ziyaret hakkında bilgilendirilmesi

Programa dayalı değerlendirme, öğrencilerin eğitsel performans düzeylerini belirlemede önemli bir yol haritasıdır. Bu süreçte öğretmenler; (a) öğrencinin beceri düzeyini belirleyebilir, (b) beceri öğretimine nereden başlayacağına karar verebilir, (c) hangi becerilerde yeterli olduğu ve gelecekte hangi eğitim gereksinimlerine yer verilmesi gerektiğini araştırabilir, (d) öğrencinin sınıa yapılan öğretimi ile BEP’i arasındaki gelişimi izleyebilir, (e) programda ve öğretimde gerekli olan değişiklikleri zamanında ve etkili bir şekilde yapabilmek amacıyla öğrencinin öğretimini
sürekli olarak değerlendirebilirler. Doğru cevap A'dır.

Uzun dönemli hedefler bir öğretim yılı içerisinde öğrenciye kazandırılacak davranışların bir listesidir. Kısa dönemli hedeflere göre daha genel ifadelerle belirtilen bu hedefler, öğrenci performansına dayalı olarak öğrencinin bir akademik yıl sonunda ulaşacağı noktayı belirtmektedir. Doğru cevap B'dir.

Ev Ziyaretlerinde Gözlenebilecek Özellikler:

Kısa dönemli hedef yazımının dört temel ilkesi vardır. Bunlar; “birey, davranış, koşul ve ölçüttür”. Doğru cevap D'dir.

Aile ile yapılan bireysel görüşmelerde uzmanın öncelikle sıcak, açık, güvenli ve pozitif bir atmosfer yaratması önemlidir. Bu atmosfer için benimsenmesi gereken koşullar olumlu insan ilişkilerini oluşturan tutumlardır. Bunlar içtenlik, koşulsuz olumlu ilgi, kabul ve empatik anlayıştır. Ebeveynin kültürel özellikleri ve yaşam tarzına saygı gösterme, düşünce, inanç, görünüş vb. özelliklerinden dolayı yargılamama aile ile iş birliğinin sağlanmasında temel değerlerdendir.

Öğretmenler bu süreçte kısa dönemli hedeflere ulaşmayı kolaylaştıracağı düşünülen öğretim yöntemi ve materyallerini belirlemelidirler. Doğru cevap A'dır.

Anket, insanların yaşam koşullarını, davranışlarını, inançlarını veya tutumlarını betimlemeye yönelik sorulardan oluşan bir araştırma materyali olarak tanımlanmaktadır (Büyüköztürk, 2005).

Erken eğitim sürecine dayalı aile merkezli felsefenin altındaki temel varsayımlar aşağıdaki biçimde özetlenebilir (Baird ve Peterson, 1997): • Çocuğu en iyi tanıyan kişiler çocuğun aile bireyleridir. • Aile, kendisi ve çocuğun geleceğiyle ilgili kararlar alabilen bir yapıdır. • Aile hem çocuğun hayatında hem de uzmanlarla ilişkide sürekli olarak yer almaktadır. • Amaçların belirlenmesinde ailenin öncelikleri esastır. • Aile ve uzman arasında iş birliğine dönük bir güven ilişkisi gereklidir. • Ailenin kültürel kimliğine, inançlarına, değerlerine ve başa çıkma tarzlarındaki farklılıklara saygı esastır.

Bu uyarlamalar, fiziksel ortama ilişkin uyarlamalar, eğitim-öğretim süreçlerine ilişkin uyarlamalar, sınıf içinde olumlu sınıf iklimi yaratmaya yönelik uyarlamalar, öğretim süreçlerine ilişkin uyarlamalar ve son olarak da okul ve sınıf genelinde genel işleyişe ilişkin uyarlamalar şeklinde sınıflandırılabilir. Doğru cevap C'dir.

İzleme ve değerlendirme ise BEP sürecinin en önemli basamağıdır. Bu süreç genel olarak, sistematik olarak uygulayıcılardan bilginin toplanması ve bu bilginin düzenli aralıklarla belirlenmiş olan amaçlarla karşılaştırılması şeklinde tanımlanabilir. Doğru cevap E'dir.

Bağlanma kuramı Bowlby tarafından geliştirilen ve çocukların yetişkinlerle ilişkilerini açıklayan önemli yaklaşımlardan biridir. Kurama göre bireylerde yakınlık arama ve yakın ilişkiler kurma yönünde evrensel bir eğilim bulunmaktadır ve bu eğilim bebeklikten itibaren başlamaktadır. Yeni doğan bebeklerin yalnızca onlara bakmaya ve korumaya istekli bir yetişkinin varlığında yaşamlarını sürdürebilecekleri gerçeği nedeniyle bebekler bakım veren kişi ile etkileşimi sağlamaya yardımcı davranışlar (emme, izleme, gülümseme, ağlama, dokunma) ile donanımlı olarak dünyaya gelirler. Bebeğin doğuştan getirdiği bu özellikleri, bakım veren ile düzenli ve tutarlı bir etkileşim kurması sonucu gelişmektedir. Bowlby, bebeğin annesine duyduğu, biyolojik kökenli, sosyal ilişkilerin başlangıcını oluşturan, çeşitli davranışlarla kendini gösteren ve gelecek ilişkiler için şablon niteliği taşıyan bir ilişki tanımlamıştır. Bebeğin annesi ile erken dönemde yaşadığı deneyimleri içselleştirerek oluşturduğu modeller sonraki ilişkileri için temel oluşturmaktadır. Bu ilk temel ilişkide ortaya çıkan yetersizlikler ya da meydana gelen aksamalar bağlanmayı olumsuz yönde etkilemektedir. Bebeklik döneminde geliştirilen güvenli ya da güvensiz bağlanma stilleri ileri çocukluk ve yetişkinlik döneminde değişime dirençlidirler.

Aile sistemleri kuramı ailenin her bir üyesinin diğer üyelerden etkilendiğini ve diğer üyelerini etkilediğini açıklayarak ailenin özelliklerini ve çocuk üzerindeki etkilerini tanımlamaktadır.

Sameroff ’un çoklu risk modeline göre çocuğun hayatında bulunan risk faktörleri çocuğun gelişimini olumsuz etkilemektedir