GELİŞİMSEL TANI VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ - Deneme Sınavı - 16

Kısa dönemli hedefler, öğrencinin performans düzeyi ile uzun dönemli hedefler arasında yer alan ara basamaklardır.

Doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Özel gereksinimli öğrencinin performans düzeyine dayalı olarak hazırlanan BEP’te yer alan uzun ve kısa dönemli hedeflere ulaşmak için BEP’in uygulanması, temelde bir öğretimin bireyselleştirilmesi sürecidir.

Doğru yanıt "B" sürecidir.

BEP, öğrenci ve öğretim programı hakkında bilgisi olan, kaynaklara ulaşabilen ve öğrenci için gerekli uyarlamaları yapabilen kişilerden oluşan bir ekip tarafından hazırlanır.

Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Bireyselleştirilmiş eğitim programı, özel gereksinimli bireyin gelişimi veya ona uygulanan programın gerektirdiği disiplin alanlarında (öz bakım, akademik beceriler, sosyal beceriler, iletişim vb.) eğitsel gereksinimlerini karşılamak üzere uygun eğitim ortamlarından (okul, özel eğitim okulu, özel sınıf, mesleki eğitim merkezi vb.) ve destek hizmetlerden (kaynak oda, sınıf içi yardım, dil ve konuşma terapisi, fiziksel rehabilitasyon vb.) en üst düzeyde yararlanmasını öngören yazılı bir doküman olarak tanımlamıştır.

BEP Geliştirme Birimi Üyeleri, sınıf öğretmeni, alan öğretmeni, gezerek özel eğitim görevi yapan öğretmen, eğitim programlarını hazırlamakla görevlendirilen öğretmen ile rehber öğretmen, özel eğitim değerlendirme kurulu üyesi, öğrenci velisi ve öğrencinin kendisi olarak belirlenmiştir.

Gelişimsel tanı ve değerlendirme öncelikle çocuğun gelişimsel durumu ile ilgili bilgi sahibi olmayı amaçlar. Elde edilen sonuçlar; tanılamada, gelişimsel destek hizmetin planlamasında, çocuğun uygun yöntem ve tekniklerle gelişimsel olarak desteklenmesinde ve sunulan hizmetin çocuk yararına olup olmadığının izlenmesinde kullanılabilir.

Değerlendirme süreci en genel anlamda; tarama, tanılama, planlama, uygulama, izleme ve değerlendirme aşamalarından geçmektedir. Birbirini takip eden bu aşamalar sistemli bir başlangıç yapmalı, ara değerlendirmeler göz ardı edilmemelidir. Çünkü yapılan ara değerlendirmeler, kişiyi sorunun ya da çözümün kaynağına götürmektedir.

Aşağıda değerlendirme sonuçlarının yorumlanmasında dikkat edilmesi
gereken birtakım kurallar bulunmaktadır. Bunlar aşağıda sıralanmıştır;

BAHP, genel olarak işlevsel, kullanım kolaylığı sağlayan, ölçülebilir içeriğe sahip, program içinde hiyerarşik bir sıralamanın olduğu, bireysel ihtiyaçları karşılayabilecek genel becerilere yer veren bir program olmalıdır. Ayrıca program doğal rutinlerin içinde yer almalıdır. Böylece aile günlük rutinlerini bozulmadan programa duygusal olarak stressiz bir şekilde dahil olacaktır.

Kaynaştırma uygulamalarının amacına uygun ve beklenilen yararı sağlayabilmesi için destek özel eğitim hizmetlerine ihtiyaç olabilmektedir. Bu hizmetler; kaynak oda, sınıf içi yardım, özel eğitim danışmanlığı gibi özel eğitim hizmetleri olabilmektedir.

Özel gereksinimli çocuklar gelişimsel değerlendirme, izlem ve destek çalışmaları yürütülürken yaşamın belirli dönemlerinde farklı hizmetlerden yararlanmaktadırlar. Bu çocuklar bir dizi gelişimsel aşamada dikey geçiş deneyimi kazanmaktadırlar. Bu aşamalar bebeklik ve ilk çocukluk dönemi ele alındığında; hastaneden eve, evden erken müdahale programlarına, erken müdahaleden okul öncesi programa ve okul öncesi programdan anasınıfı ve ilkokula geçiş olarak ifade edilebilir

Bilgi verici danışmanlık, çocukların gelişim gereksinimleri ve eğitimi hakkında ailelere bilgi verilmesine yönelik aile hizmetidir.

Özel eğitim öğretmenleri;
• Öğrencilerin eğitim performanslarını ve gerçekleştirmeleri gereken amaçları dikkate alarak bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hazırlanmasına katılır ve uygular.
• Ailenin ve yakın çevresinin öğrencinin gelişim sürecinde aktif rol almasını sağlamak için veli ile iş birliği yapar.
• Öğrencilerinin bireyselleştirilmiş eğitim programlarının amaçlarının gerçekleşme düzeyini kaydeder.
• Öğrencilerin destek eğitim hizmetlerinin sağlanmasında, sınıf ve kurum değiştirmesi gerekenlerin, özellik ve yeterliliklerine uygun yönlendirilmesinde, görüşünü bildirerek rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri kurulu ile iş birliği yapar.

Ancak aile bireylerinin tutumu, kardeş ilişkileri ve çevreyle iletişimde olası sorunlar konusunda rehber olma rehber öğretenin görevidir

Uygulamalı davranış analizi davranış analizi ilke ve süreçlerini kullanarak bireylere sosyal açıdan önemli olan davranışları kazandırmaya odaklı bir disiplindir. Uygulamalı davranış analizi ilkeleri özel eğitim, genel eğitim ve psikoloji, ekonomi gibi farklı disiplinlerde de kullanılmaktadır.

Etkileşimsel ebeveynlik kuramlarına göre ebeveyn ve çocuk arasında etkileşimsel bir süreç bulunmaktadır. Bu bakış açısına göre ebeveynler çocukların gelişimlerini etkilerken çocuklarından da etkilenmektedirler. Böylece çocuğun büyüme süreci boyunca değişen ebeveynler ve çocuklarla birlikte etkileşimin niteliği de değişmektedir.

Maslow ve Rogers’ın temellerini attığı insancıl yaklaşıma göre çocuk kendini gerçekleştirme doğrultusunda doğuştan gelen bir güce sahiptir. Bu gücün ortaya çıkması çevresel etkenlerle belirlenmektedir. Buna göre bireyin özelliklerini hem biyolojik yapısı hem de çevre birlikte belirlemektedir. Bu görüş, uygun ortamını bulduğu zaman bir meşe palamudunun meşe ağacı olmak üzere doğal yoldan ilerleyerek olumlu yönde “otomatik olarak” büyümesine benzetilmektedir.

Ev ziyaretlerinden sonuç alınabilmesi, beklenen yararın elde edilebilmesi için ziyaretin planlı yapılması ve amaca uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi, aileye ziyaretin süresi ve içeriği konusunda önceden bilgi verilmesi önemlidir. Aksi takdirde aile kendi evlerine yapılan ziyareti farklı yorumlayıp huzursuz olabilir ve kendilerini açmak, ilişki kurmak konusunda rahat olamayabilir (Morrison, 2003).
Ev ziyaretlerinde dikkat edilmesi gereken temel ilkeler şunlardır:
• Ziyaretin planlı ve amaca yönelik olması
• Mümkün olduğunca tüm aile bireylerinin katılımının sağlanması
• Ailenin ziyaret hakkında bilgilendirilmesi
Ev ziyaretlerinin süresinin 30-60 dakika arasında tutulması yeterli olmaktadır. Bu
sürenin 5–10 dakikası ailenin sürece alışması ve rahatlaması için selamlaşma, basit ikramların kabul edilmesi, süreç hakkında bilgi vermeye ayrılmalıdır. Ev ziyaretinin olumlu duygularla tamamlanmasına dikkat edilmelidir

Ev Ziyaretlerinde Gözlenebilecek Özellikler
• Çocuğun yaşadığı ev ortamı ve çocuğa uygunluğu (çocuğun kendisine ait odasının, yatağının olup olmaması gibi)
• Çocuğun kendisine ait eşyalar (kıyafet vb.)
• Oyuncaklar, kitaplar ve yaş, gelişim özelliklerine uygunluğu
• Beslenme, sağlık, temizlik ve hijyen gibi koşullar
• Evdeki genel sosyal-duygusal ortam
• Anne-babanın çocuğa karşı davranışları
• Çocuğun anne-babaya karşı davranışları
• Kardeşler arası ilişkiler
• Evde büyükbaba-büyükanne/diğer yetişkinlerin varlığı ve çocukla iletişimi
• Çocuğun büyükbaba-büyükanne/diğer yetişkinlere karşı tutumu
• Çocukla evde yaşanan problem durumları ve çözüm yolları
• Evdeki kurallar
• Çocuğun evdeki sorumlulukları
• Çocuğun evde yapmaktan hoşlandığı etkinlikler
• Anne-babanın çocukla vakit geçirirken yaptığı etkinlikler

Bireysel Görüşmede İlkeler ve Etik Kurallar
• Yargılayıcı ifadelerden kaçınma
• Görüşme için uygun bir ortam sağlama ve görüşmelerin kesintiye uğramamasını
sağlama
• Olumlu ve güvene dayalı bir atmosfer sağlama
• Görüşmenin amacını açıklama

Erken eğitim sürecine dayalı aile merkezli felsefenin altındaki temel varsayımlar aşağıdaki biçimde özetlenebilir (Baird ve Peterson, 1997):
• Çocuğu en iyi tanıyan kişiler çocuğun aile bireyleridir.
• Aile, kendisi ve çocuğun geleceğiyle ilgili kararlar alabilen bir yapıdır.
• Aile hem çocuğun hayatında hem de uzmanlarla ilişkide sürekli olarak yer almaktadır.
• Amaçların belirlenmesinde ailenin öncelikleri esastır.
• Aile ve uzman arasında iş birliğine dönük bir güven ilişkisi gereklidir.
• Ailenin kültürel kimliğine, inançlarına, değerlerine ve başa çıkma tarzlarındaki
farklılıklara saygı esastır