GELİŞİMSEL TANI VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ - Deneme Sınavı - 9

Büyüme vücudun sadece boy, kilo ve hacim olarak artmasıdır. Bu kapsamda, bir çocuğun kilosunun 3,4’ten 3,6’ya çıkması büyümenin bir göstergesidir. Doğru yanıt B'dir.

Gelişim, kalıtım ve çevre etkileşiminin ürünüdür. Bu nedenle zekâ, gelişim açısından birincil öneme sahip olamamaktadır. Gelişim; fiziksel, zihinsel, duygusal, sosyal yönleriyle bir bütündür ve doğum öncesi süreçten başlayıp ölene kadar devam eder ve herhangi bir dönem diğerinden daha önemli denemez. Her bireyin biyolojik, kalıtsal mirası ve etkileşimde bulunduğu çevrenin farklı olması nedeniyle, gelişiminin de farklı olması doğaldır. Bu nedenle her çocuğun belirli bir ayda konuşmaya başlaması mümkün değildir. Doğru yanıt D’dir.

Seçeneklerde sunulan bütün bilgiler doğru olmakla birlikte, soruda belirtilen davranışa sahip olan bir babaya cinsiyetin, sperm hücresinden gelen kromozomla şekillendiği bilgisi aktarılmalıdır.

Bebeğe doğduktan sonra verilen uyaranlar beyin hücrelerinin gelişimini destekler, yeni hücre bağlantılarının oluşmasını sağlar. Sosyo-ekonomik düzeyin artması, bebeğe daha fazla uyaran sunulmasını sağlamaktadır. Emme, arama ve göz kırpma gibi davranışlar her bebeğin doğumdan itibaren sahip oldukları refleksler olup, göz teması kurma süresi de dikkatin gelişimi ile birlikte artacaktır. Doğru yanıt B’dir.

Kaba motor beceriler, genel kuvvet ve dayanıklılık gösterecek biçimde bacaklarda ve kollarda büyük kasların kullanımını gerektiren becerilerdir. Koşma ve merdiven inip çıkma bu beceriler arasında olup, düğme ilikleme ise ince motor gelişimi becerilerindendir. Doğru yanıt D’dir.

Ergenlik döneminde bireylerin arkadaşlarına ve sosyal ilişkilerine önem verme derecelerinde artış; aynı zamanda, kendini ifadenin bir yolu olarak sportif faaliyetlere yönelmeleri, meslekler hakkında bilgi edinme girişimleri gözlenir. Eş seçimi ise, ergenlik döneminden sonraki süreçte gerçekleşmesi beklenen bir gelişimsel görevdir. Doğru yanıt E’dir.

Çocuğu tanımada asıl amaç çocuğun kendini tanımasına yardımcı olmaktır. Çocuğu tanıma teknikleri sürekli ve düzenli olarak kullanılmalıdır. Çocuğu tanımak için tek bir yöntem değil, birden fazla yöntem kullanmak gereklidir. Çocuğu tanımak için çocuğun duygusal ya da davranışsal herhangi bir problemi olması beklenmemelidir. Doğru yanıt C’dir.

Çocuğun gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecek risk faktörleri; çocuk, aile ve çevre olmak üzere üç boyutta ifade edilmektedir. Çocuk boyutunda erken doğum, doğumsal anomaliler, beslenme, uyku problemleri, aşırı ağlama, davranış ve gelişimsel sorunlar, zekâ geriliği ya da düşük zekâ, çocukluk travması sayılabilir. Aile boyutunda tek ebeveyn, yoksulluk, çocuğa az ya da aşırı uyaran verilmesi, depresyon, hastalık, boşanma, çocuğu ihmal ve örseleme, madde bağımlılığı, eşler arası çatışma sayılabilir. Çevre boyutunda ise sağlık hizmetlerine ulaşamama, kaliteli çocuk bakım olanaklarının olmaması, yetersiz belediye hizmetleri, kırsal bölgede maddi ve sosyal destekten uzak kalma, ırkçılık ya da ayrımcılığa maruz kalma, tehlikeli komşular ve çevre vb. etkenler sayılabilir. Doğru yanıt A'dır.

Çocuğu tanıma ve değerlendirme sürecinde çocukların mevcut durumlarının ne olduğu ortaya konularak, benlik saygılarının gelişmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, eksik yanlarının ortaya çıkarılması olumsuz bir olup, kazanım olarak değerlendirilemez. Değerlendirme süreci, ailenin çocuklarını akranları ile kıyaslaması yerine her çocuğun gelişim hızının birbirinden farklı olduğu kabulü vardır. Değerlendirme süreci yalnızca tanı amaçlı değil; tarama, öğretim ve program değerlendirme/ölçme amacıyla da yapılmaktadır. Değerlendirme sonucunda elde edilen bilgileri ilgili uzman yalnızca gerekli kişilerle paylaşmalıdır. Doğru yanıt A’dır.

Çocuğu tanıma ve değerlendirme süreci sonunda elde edilen boy uzunluğu ve ayak numarası bilgisi fiziksel gelişimine; özel gereksinimli olma sağlık durumuna; tek ebeveynli olma ise ailesine yönelik bilgiler başlığı altında toplanmaktadır. Hızlı koşma ise yeteneklerine yönelik bilgiler arasındadır. Doğru yanıt D’dir.

Tarama, tanılama ve değerlendirme ile ilgili verilen bilgilerin hepsi doğrudur. Doğru yanıt E'dir.

Özel gereksinimli çocukların aileleri engellilik konusu ile yüzleşmeleri sonucu çeşitli duygusal sorunlar yaşamaya başlamaktadırlar. Ailelerin değerlendirilmesi sürecinde bu kapsamda ailenin özel gereksinim hakkındaki bilgi düzeyi, yaşanan duygu durum, maddi durum ve aile bireylerinin değişen sorumlulukları dikkate alınmalıdır. Ailenin gelecekte çocuk sahibi olma isteği ise bu sürecin bir unsuru olarak değerlendirilemez. Doğru yanıt D’dir.

Çocuğun değerlendirilmesi sürecinde hem çocuğun hem ailenin değerlendirilmesi uygun görülmekte birlikte, çocuğun değerlendirilmesinde aile bireylerinden birinin mutlaka yanında olması beklenmemektedir. Doğru yanıt A’dır.

Soruda ifade eden tıp kökenli bir kavram olan tanılamadır. Doğru yanıt C’dir.

Norm bağımlı değerlendirme, bireyin belirli bir ya da birden fazla alandaki becerilerini aynı yaş grubundaki diğer kişilerin beceri düzeyleri ile karşılaştırır ve aynı sosyokültürel çevreden gelen, aynı yaş grubundaki kişilere kıyasla bireyin becerilerinin hangi düzeyde olduğunu yaş ya da yüzdelik gibi nicel değerler ortaya koyarak göstermektedir. Bu kapsamda, Ali’nin başka bir kültürde kendi kültüründen farklı bir sınıfa devam etme kararında norm bağımlı değerlendirmenin ön plana çıkan özelliğinin içinde bulunulan sosyokültürel çevrenin dikkate alınması olduğu söylenebilir. Doğru yanıt B’dir.

Konuşma bozuklukları, sesletim (artikülasyon) bozukluğu, ses bozukluğu ve akıcılık bozuklukları şeklinde sınıflandırılmaktadır. Akıcılık bozuklukları arasında kekemelik ve hızlı-bozuk konuşma yer alır. Çocukluk döneminde en sık karşılaşılan akıcılık bozukluklarından biri kekemeliktir. Kekemelikte, sözcüklerin başında ya da ortasında yer alan sesleri uzatma, sözcükleri tekrarlama, hece tekrarları ya da sözcükler arasında uzun duraklamalar görülebilmektedir. Kimi zaman kekemeliğe, başı sallama, göz kırpma, dudakları büzme gibi çeşitli vücut hareketleri de eşlik edebilmektedir. Betül’ün yaşadığı sorun, akıcılık bozuklukları arasında yer alan kekemeliktir. Doğru yanıt D’dir.

Otizm spektrum bozukluğunda sözel olmayan iletişimde, ilişki kurma ve sürdürmede, toplumsal ve duygusal karşıtlıkta yetersizlik ve basmakalıp tekrarlayıcı motor hareketler, rutine bağlılık, sınırlı ve yoğun ilgi, duygusal tepkilerde azlık gözlenmektedir. Bu kapsamda, Ahmet’in yaşadığı durum otizm spektrum bozukluğuna benzemektedir. Doğru yanıt B’dir.

Soruda açıklaması verilen kavram, özel öğrenme güçlüğüdür. Genellikle birçok çocuk için öğrenme güçlüğü okula başlamasıyla birlikte akademik becerileri kazanmakta başarısız olmaları ile dikkati çekmektedir. Örneğin; okul başarısı, yaşıtlarına ve zekâsına oranla düşüktür. Bazı derslerde başarısı normal ya da normal üstü iken bazı derslerde düşüktür. Doğru yanıt E’dir.

Özel öğrenme güçlüğü, bir çocuğun zekâsı normal ya da normalin üstünde olmasına rağmen dinleme, düşünme, anlama, kendini ifade etme, okuma-yazma veya matematik becerilerinde yaşıtlarına ve zekâsına oranla düşük başarı göstermesi durumudur ve genellikle birçok çocuk için öğrenme güçlüğü okula başlamasıyla birlikte akademik becerileri kazanmakta başarısız olmaları ile dikkati çekmektedir. Bu nedenle, üç yaşındaki bir çocukta fark edilmesi güçtür. Diğer seçeneklerdeki bozukluklar ise doğumdan üç yaşa kadar geçen süreçte daha kolay gözlemlenebilen belirtilere sahiptirler. Doğru yanıt C’dir.

Toplumsal ortamlarda bireyin kendini rahat bir şekilde ifade edebilmesi ve iletişim kurabilmesi için konuşma becerisine sahip olması beklenir. Aynı zamanda, özel öğrenme güçlüğünün toplumsal ilişkilerde konuşma bozukluğu kadar sorun yaratmayacağı; otizm spektrum bozukluğu, serebral palsi ve zekâ geriliğinin de bireyin toplumsallaşması açısından konuşma bozukluğu ile kıyaslandığında daha fazla zorluk yaratabileceği söylenebilir. Bu kapsamda, konuşma bozukluğu yaşayan bireylerin toplumsal ortamlarda sosyal kaygı yaşama olasılıklarının diğer seçeneklerde verilen tanılara sahip bireylerden daha yüksek olacağı söylenebilir. Doğru yanıt A’dır.