GELİR DAĞILIMI VE YOKSULLUK

Ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarını ortadan kaldırarak, farklı para birimlerinin satınalma gücünü eşitleyen bir değişim oranı satınalma gücü paritesidir. Belirli bir mal ve hizmet sepetinin satın alınabilmesi için gereken ulusal para tutarlarının oranı şeklinde hesaplanmaktadır.

Doğu Avrupa’da 1960-1980 döneminde azalan yoksul nüfus 1990’dan itibaren sıfırlanırken, Sahra Altı Afrika’daki yoksul nüfus dönem boyunca artarak dramatik boyutlara ulaşmıştır. Orta Doğu ve Kuzey Afrika ile Latin Amerika’da 19601980 döneminde azalan yoksul nüfus 1980-2000 döneminde artmaya başlamıştır. Bununla birlikte Doğu Asya ve Güney Asya bölgelerinde 1960-1980 döneminde artan yoksul nüfusun 1980-2000 döneminde hızla azalmakta olduğu gözlenmiştir.

Gelişmekte olan dünya için mutlak yoksulluk kriterine göre hesaplanan genel
yoksulluk oranı 1960’da %52.5’ten başlayarak 1980’de %43.5’e, 1990’da %25.4’e ve
2000 yılında %13.1’e kadar gerilemiştir. Yoksulluk oranları da coğrafi bölgelere
göre değişen farklı yönlerde gelişmektedir. Doğu Avrupa’nın yoksul nüfusu azalırken, bu azalma eğilimi yoksulluk oranlarına da yansımış ve dönem boyunca
azalmış ve sıfırlanmıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Lee ve Vivarelli  yabancı sermaye tarafından yapılacak üretken yatırımların da gelişmekte olan bir ülkede istihdam olanakları yaratarak yoksulluğu etkileyebileceğini ileri  sürmektedir. İsveçli iktisatçılar Eli Hecksher
ve Bertin Ohlin tarafından geliştirilen faktör donatımı teorisine göre, farklı mallar
farklı faktör yoğunluklarıyla üretilirler ve bu malların üretildiği ülkeler farklı faktör
donatımlarına sahiptirler.Winters (2000), ticaretin
serbestleştirilmesinin gelişmekte olan ülkelerde ekonomik fırsatlar ve potansiyeller yarattığını belirtirken, bu süreçte mutlaka yoksulluğa sürüklenenlerin olmuş olabileceğine dikkat çekmektedir.  Rodriguez ve Rodrik (2000) ticaret politikasının büyüme üzerindeki etkisini araştırdıkları çalışmada küreselleşmiş ülkelerin büyüme oranlarının
daha yüksek olduğunu ileri süren hipotezi destekleyecek bilimsel sonuçlar elde
edemediklerini belirtmişlerdir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Gelişmekte olan ülkelerdeki yoksulluk sorununu ve gelişme eğilimlerini küreselleşme ile ilişkilendiren yaklaşımı benimseyenler de bu ülkelerdeki yoksulluğun küreselleşmeden hangi yönde etkilediği konusunda uzlaşmış değillerdir.
Küreselleşmenin yoksulluğu hangi yönde etkilediği konusunda iki farklı görüş bulunmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Finansal Serbestleşme: Hükûmetlerin gelişmiş ülkelerin uluslararası finansal
faaliyetlerini kendi ülkelerine çekmek amacıyla gerekli yasal düzenlemelerle finans piyasalarını çeşitli kontrol ve kısıtlamalardan arındırarak 
uluslararası sermaye hareketlerine açmalarıdır.İhraç malları fiyat endeksinin ithal malları fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen ve dış ticaretin bir ülkenin lehine veya aleyhine geliştiğini takip etme olanağı sağlayan göstergeye ise dış ticaret haddi denir. Diğer seçenekler doğru tanımı vermediğinden doğru cevap C seçeneğidir.

Gelişmekte olan ülkelerde küreselleşmenin yoksulluğu farklı kanallardan etkilemekte olduğu düşünülmektedir. Küreselleşme gelişmekte olan ülkelerde (1) işsizliğin artışına neden olarak, (2) gelir eşitsizliğini arttırak, (3) küresel rekabetin  getirdiği dibe doğru yarışta iş piyasası standartlarını düşürüp çalışma koşullarında genel bir gerilemeye neden olarak ve (4) çocuk işçiliğini arttırarak yoksulluğu  etkilemekle sorumlu tutulmaktadır.
İş piyasası standartlarını yükseltmesi yanlış bir bilgi olduğundan cevap D seçeneğidir.

Stolper-Samuelson teoremi ticaretin serbestleştirilmesi
ile vasıfsız işgücünün ücretlerindeki değişim beklentisini Hecksher-Ohlin modelinin mal fiyatlarının eşitlenme yönündeki değişim öngörüsüne dayandırmaktadır. Gelişmekte
olan ülkelerde dışa açılma ile birlikte ülke içi mal fiyatlarında meydana gelen değişim Samuelson teoremine göre ülke içi ücret yapısını değiştirecek ve
gelir dağılımını eşitlik yönünde etkileyecektir. Gelişmekte olan ülkelerde ticaretin
serbestleştirilmesinin ücret yapısını değiştiren, yoksulluğu ve gelir dağılımındaki
eşitsizliği azaltan sonuçları literatürde Stolper-Samuelson etkisi olarak tanımlanmaktadır.Stolper-Samuelson etkisinin geçerliliği gelişmekte olan ülkelerin deneyimlerini ölçmeyi amaçlayan ampirik çalışmalarla sorgulanmaktadır. Ampirik çalışmaların ortaya koyduğu sonuçlar teorinin aksine, ticaretin serbestleşmesinin
gelişmekte olan ülkelerde gelir eşitsizliğini arttırmakta olduğunu veya ticaretin
serbestleştirilmesinin gelir eşitsizliği üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığını göstermektedir. Bununla birlikte ticaretin serbestleştirilmesinin gelir eşitsizliğini azalttığı yönünde kanıtlara ulaşılamamıştır. E seçeneğinde bunun tersi söylendiği için cevap E seçeneğidir.

Feenstra ve Hanson (1997), gelişmekte olan ülkelerde doğrudan
yabancı sermaye yatırımlarının vasıflı işgücü talebini arttırdığını ve bu tercihin
gelir eşitsizliğini arttırdığını saptamıştır. Figini ve Gorg (1999), doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının gelir eşitsizliğini başlangıçta arttıran etkisinin, ekonomik
kalkınmanın ilerleyen aşamasında tersine döndüğünü açıklamıştır. Aldersen ve
Nielsen (1999) doğrudan yabancı sermaye stokunun gelişmekte olan ülkelerde gelir eşitsizliğini arttıran etkisine dikkat çekmiştir.Mundell’e göre üretim faktörleri hareketliliği önündeki engeller kaldırıldığında mal fiyatları ile birlikte üretim faktör fiyatları da eşitlenme eğiliminde olacaktır. 

Doğru cevap A seçeneğidir.

Savvides (1998) az gelişmiş ülkeler arasında dışa açıklık derecesi yüksek olan
ülkelerin aynı zamanda gelir eşitsizliği yüksek ülkeler olduğunu saptamıştır. Barro
(2000) gelişmekte olan ülkelerde dışa açıklık derecesi ile ülke içi gelir eşitsizliği
arasında pozitif bir ilişki olduğunu açıklamaktadır. Yeldan (2000) emek yoğun
sektörlerin dışa açılma sürecinin, artan emek verimliliğini ücret artışları olarak
emeğin gelirine yansımayabileceğini ve finansal serbestleşme sürecinde artan rant
gelirlerinin gelir eşitsizliğini ücretler aleyhine olmak üzere arttırabileceğini göstermiştir. Ravallion (2001) ticaret politikası reformlarının mevcut teorinin aksine, vasıflı işgücüne talep yaratarak gelir eşitsizliğini daha da arttırmakta olduğunu
görmüştür. Cornia ve Kiinski (2001) küreselleşme sürecine gelir eşitsizliğini görülmemiş derecede arttıran farklı bir gelişme trendinin eşlik etmekte olduğunu açıklamıştır.
Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Çocuk işçilere teklif edilen ücretin artması ile birlikte okula devam etmenin fırsat
maliyeti artarken yoksul ebeveynler çocuklarını okul yerine işyerine göndermeyi
tercih etmektedirler. Literatürde  bu “ikame etkisi” olarak tanımlanır.Gelişmekte olan ülkeler küresel rekabeti sadece vasıfsız işgücünü teklif
ederek değil, aynı zamanda iş piyasası standartlarını düşürerek de gerçekleştirebilirler. Literatürde dibe doğru yarış olarak tanımlanan bu süreç düşük ücret,
gevşek iş piyasası standartları ve çocuk işçiliği ile birlikte gelişmekte olan ülkelerin yatırım cenneti olma yarışı olarak da görülmektedir.r. İş piyasası koşullarının uluslararası standartlara yükseltilmesi için yasal düzenlemeler
yapılmaktadır. Artan hanehalkı geliri ebeveynlerin tercihlerini değiştirmekte ve artık çocuklarını çalışmak yerine okula göndermeyi tercih etmektedirler. Literatürde
“gelir etkisi” olarak tanımlanan bu etkiye göre küreselleşme ile birlikte artan gelirin
çocuk işçiliğini azaltması beklenmektedir.

Tanıma göre doğru cevap E seçeneğidir.

Finansal serbestleşme, Hükûmetlerin gelişmiş ülkelerin uluslararası finansal faaliyetlerini kendi ülkelerine çekmek amacıyla gerekli yasal düzenlemelerle finans piyasalarını çeşitli kontrol ve kısıtlamalardan arındırarak uluslararası sermaye
hareketlerine açmalarıdır.

İhracat artışının gerçekleştiği sektörlerde üretim artışını aşan bir verimlilik artışı gerçekleşmiş olabilir. Bu durum dışa açık büyüyen ekonominin, daha önce istihdam yaratan sektörlerinde var olan iş olanaklarını sınırlayacaktır. Son olarak, dışa kapalı ekonomide koruma altında olduğu için gizli işsizlik veya eksik istihdam ile işsizliği gizleyen tarım, kamu, inşaat ve ticaret dışı
hizmetler gibi sektörler ekonominin dışa açılmasıyla birlikte işsizliğin görünür hâle gelmesine neden olabilir.

Küreselleşme ve işsizlik arasındaki ilişki, yoksulluğu küreselleşme ile ilişkilendirmenin önemli adımlarından biri olarak kabul edilmektedir.  Aynı zamanda bu ilişkilerden yola çıkarak, gelişmekte olan ülkelerde küreselleşmenin işsizliği azalttığı ve küreselleşmenin işsizliği arttırdığı gibi iki zıt görüşün ileri sürüldüğü kanıtlar da mevcuttur.

Küreselleşme gelişmekte olan ülkelerde; işsizliğin artışına neden olabilir,  gelir eşitsizliğini arttırabilir,  küresel rekabetin getirdiği dibe doğru yarışta iş piyasası standartlarını düşürüp çalışma koşullarında genel bir gerilemeye neden olabilir ve çocuk işçiliğini arttırarak yoksulluğu etkileyebilir.

Gelişmiş ülkeler gelişmekte olan ülkelere en iyi teknolojiyi transfer etmeseler bile, mevcut teknolojiye kıyasla daha fazla vasıflı işgücü istihdam eden teknolojiler transfer etmektedirler. Bu durum geçerliyse doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının gelir dağılımı üzerindeki etkisi vasıflı işgücünün ücretlerindeki artış nedeniyle Stolper-Samuelson teoreminin öngörüsünün aksine gelir dağılımındaki eşitsizliğin artışı yönünde gelişir.

İş piyasası standartları, İş piyasası standartları ücret ile iş sağlığı ve güvenliği, çalışma saatleri, iş güvencesi, temsil edilme ve özel faydalar gibi ücret dışı çalışma koşullarını tanımlamaktadır.Doğrudan yabancı sermaye yatırımları girişi ile
de gelişmekte olan ülkelerde çalışma koşullarının kötüleşmesine neden olan bir süreç yaşanabilmektedir. Örneğin iç piyasa için üretim yapan doğrudan yabancı sermaye yatırımları rekabeti arttırırken mevcut firmaları iş piyasası standartlarına uymayarak maliyetlerini düşürmeye zorlamaktadır.

Çocuk işçiliği kavramı 15 yaşın altında, fiziksel ve ruhsal olarak gelişimini tamamlamamış, eğitim görmesi ve oyun oynaması gerekirken ailesine ekonomik katkıda bulunmak için çalıştırılan veya çalışıp para kazanmak zorunda kalmış olan çocukları tanımlamaktadır.

Gelişmekte olan ülkeler küresel rekabeti sadece vasıfsız işgücünü teklif ederek değil, aynı zamanda iş piyasası standartlarını düşürerek de gerçekleştirebilirler. Literatürde dibe doğru yarış olarak tanımlanan bu süreç düşük ücret, gevşek iş piyasası standartları ve çocuk işçiliği ile birlikte gelişmekte olan ülkelerin yatırım cenneti olma yarışı olarak da görülmektedir.

Eksik istihdam, ekonomik nedenlerle haftada 40 saatten az çalışıyor olup da daha fazla çalışmak isteyenler ile mevcut
işinden elde ettiği gelirin azlığı ya da kendi mesleğinde istihdam edilmediği gerekçesiyle iş arayanları tanımlamaktadır.