GELİR DAĞILIMI VE YOKSULLUK

Büyümeyi gelir dağılımındaki eşitsizliğe bağlı olarak açıklayan dördüncü teorikmodel gelir gruplarının tasarruf eğilimlerindeki farklılık üzerine kurulmaktadır. Keynes’in Genel Teori’ sinden etkilenmiş olan iktisatçılar bireysel tasarruf oranlarının gelir düzeyiyle birlikte yükselmekte olduğunu kabul etmektedirler. Buna göre yüksek gelirli grupların tasarruf eğilimi düşük gelirli grupların tasarruf eğiliminden büyüktür.

Simon Kuznets (1955) büyüme ve gelir dağılımı üzerine değerlendirmeler yaptığı kuramsal makalesinde gelirin gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelere kıyasla daha dengesiz bir dağılım gösterdiğini ileri sürmüştür. Kuznets aynı makalede kalkınmanın başlangıç aşamalarında büyüme ile birlikte gelir dağılımındaki eşitsizliğin artma eğiliminde olduğunu ancak kalkınmanın sonraki aşamalarıda büyüme ile birlikte gelir eşitsizliğinin azalacağı hipotezini geliştirmektedir.

Simon Kuznets’in gözlemlerine dayalı olarak geliştirdiği bu hipotez, gelir dağılımındaki eşitsizliğin düşey eksende, büyümenin de kişi başına GSYİH olarak yatay eksende tanımlandığı çizim alanına ters-U eğrisi şeklinde yansıtılmaktadır.

Kuznets ve Keynes’in görüşü: Kalkınma sürecinde büyüme ile birlikte gelir eflitsizliğinin artacağını kabul eden bu görüş, eşitsizlikteki artışın sosyal refahı hedefleyen politikalar ile telafi edilebileceğini savunmaktadır.

Neoliberal görüş: Piyasa güçlerinin etkisinde büyümeyi hedefleyen bu görüş piyasalara geliri yeniden dağıtmak amacıyla yapılacak bir müdahaleyi kabul etmemekle birlikte, teknolojik değişime ve ihracata dayalı bir büyümenin sağlayacağı gelir artışının toplumun en düşük gelirli gruplarına da yayılacağını savunmaktadır.

İskoç görüşü: Kanıtlanmış olmasa da en azından kalkınma ve gelir dağılımı arasında sistematik şekilde tanımlanmış bir bağlantının olmadığı yargısına varan bu görüş, büyümeyi kalkınmanın tek yolu olarak görenlerin almış oldukları bir pozisyon olarak görülmektedir.

Kuznets (1955) kalkınmanın başlangıç aşamasında büyüme ile birlikte artan gelir eşitsizlişini iki ana kaynaşa başlamaktadır. Bu kaynaklardan birincisi başlangıçta tasarrufların dağılımındaki dengesizliktir. Artan gelir eşitsizliğini açıklayan ikinci faktör, kalkınma ile birlikte nüfusun gelir eşitsizliği düşük olan kırsal kesimden, gelir eşitsizliği yüksek kentlere göç etmesidir.

Yatay kesit analizi: Tek bir zaman noktasında farklı değişkenlerin incelenmesine dayalı bir regresyon analizidir. Örneğin 2000 yılında farklı ülkelerin kişi başına GSYİH büyüklükleri ile Gini katsayıları arasındaki ilişki incelendiğinde yatay kesit analizi yapılmış demektir.

Sosyal kargaşa modelleri servet ve gelir dağılımındaki eşitsizliğin yoksulu suç işlemeye, ayaklanmalara ve diğer yıkıcı eylemlere teşvik edebileceğini varsaymaktadır. Bu eylemler büyümenin vazgeçilmez unsuru olarak kabul edilen siyasi istikrar için bir tehdit oluşturmaktadır.

Gini Katsayısı: Gini katsayısı tam eşitsizlik durumunda 1 (bir), tam eşitlik durumunda 0 (sıfır) değerini alan ve en yaygın kullanılan gelir dağılımı eşitsizlik göstergesidir.

Doğru yanıt C seçeneğidir.

İskoç görüşü: Kanıtlanmış olmasa da en azından kalkınma ve gelir dağılımı arasında sistematik şekilde tanımlanmış bir bağlantının olmadığı yargısına varan bu görüş, büyümeyi kalkınmanın tek yolu olarak görenlerin almış oldukları bir pozisyon olarak görülmektedir.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Kuznets kalkınma sürecinde büyüme ve gelir dağılımındaki eşitsizlik arasında önce artan sonra da azalan ve ters-U hipotezi olarak bilinen ilişkiyi somutlaştıran makalesinde önemli bulgular elde etmiştir:
• Hanehalkı düzeyinde açıklanan gelir dağılımı örneklerine göre az gelişmiş ülkelerdeki gelir dağılımı gelişmiş ülkelerdeki gelir dağılımına göre daha dengesizdir.
• Az gelişmiş ülkelerde ve gelişmiş ülkelerin çoğunda tarım sektörü içindeki gelir dağılımı tarım dışı sektör içindeki gelir dağılımından daha dengelidir.
• Tarım dışı sektörde gelir dağılımı tarım sektöründekine göre daha dengesiz olmakla birlikte, tarım dışı sektördeki gelir dağılımı az gelişmiş ülkelerde daha dengesizdir.
• Sınırlı gözlemle de olsa gelişmiş ülkelerdeki gelir dağılımı uzun dönemde daha dengeli olma eğilimi göstermektedir.
• Az gelişmiş ülkelerin gösterdiği gelir dağılımı, gelişmiş ülkelerin gelir dağılımının dengeli hâle gelmesinden önceki dönemdeki, 1920’ler ve 1930’lardaki gelir dağılımından çok da farklı değildir.
• Gelir dağılımındaki dengesizlik gelişmiş ülkelere geçildikçe üst gelir gruplarının gelir payındaki azalma ve düşük gelir gruplarının gelir payındaki artış nedeniyle azalmaktadır.

Doğru yanıt E seçeneğidir.

İki Sektörlü Teorik Model

Lewis (1954) kalkınma sürecini özetleyen makalesinde ekonominin modern bir yerleşim bölgesinde başlayan büyüme ve sermaye birikimi sürecinin gelişme evrelerini ve bölüşüm ile ilgili sonuçlarını ve dağılım ile ilgili evrimin kalkınma üzerindeki etkilerini izlemektedir. Lewis’in modelinde iki sektör bulunmaktadır. Sermayedarların belirli bir ücret düzeyinde emek istihdam ettikleri, üretimden elde ettikleri karları yeniden yatırıma aktardıkları modern/kent/endüstri sektörü ile yeni yatırımların daha büyük bir talep yarattığı emeğin sabit bir ücret karşılığında süresiz temin edilebilir olduğu varsayılan geleneksel/kır/tarım sektörü.

Doğru yanıt D seçeneğidir.

Emeğin marjinal ürün hasılatı: İlave emeğin üretime yaptığı katkının piyasa değerini ifade etmektedir. Emeğin üretime fiziki katkısını ifade eden marjinal fiziki ürünün marjinal hasılat ile çarpılması ile elde edilmektedir.

Politik ekonomi modeline göre gelir dağılımında eşitsizlik artıyorsa, çoğunluğu esas alan oylama sistemi kaynakların yüksek gelir gruplarından alt gelir gruplarına yeniden dağılımını tercih etme eğiliminde olmaktadır. Gelir eşitsizliği ne kadar büyükse, siyaset süreci gelirin yeniden dağılımını sağlayacak uygulamaları o kadar daha fazla teşvik edecektir.

Üçüncü teorik model gelir dağılımındaki eşitsizliğin büyüme üzerindeki etkisini gelir eşitsizliğinin neden olabileceği sosyal kargaşa ve siyasa sonuçları ile ilişkilendirerek açıklamaktadır. Sosyal kargaşa modelleri servet ve gelir dağılımındaki eşitsizliğin yoksulu suç işlemeye, ayaklanmalara ve diğer yıkıcı eylemlere teşvik edebileceğini varsaymaktadır.

Doğru yanıt B seçeneğidir.

J. M.Keynes tarafından 1936 yılında yayınlanmış olan “İstihdamın, Paranın ve Faizin Genel Teorisi” adlı eseri kısa adıyla Genel Teori olarak bilinmektedir.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Simon Kuznets (1955) büyüme ve gelir dağılımı üzerine değerlendirmeler yaptığı kuramsal makalesinde gelirin gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelere kıyasla daha dengesiz bir dağılım gösterdiğini ileri sürmüştür. Kuznets aynı makalede kalkınmanın başlangıç aşamalarında büyüme ile birlikte gelir dağılımındaki eşitsizliğin artma eğiliminde olduğunu ancak kalkınmanın sonraki aşamalarında büyüme ile birlikte gelir eşitsizliğinin azalacağı hipotezini geliştirmektedir.

Doğru yanıt C seçeneğidir.

Deininger ve Squire (1996) geliştirdikleri bir kriteri uygulayarak Gini katsayıları ve yüzde gelir gruplarına göre gelir dağılımındaki eşitsizlikler üzerine yeni bir veri seti oluşturdular. Bu veri seti ülkeler arasında ve kuşaklararasında karşılaştırma yapma olanağı sağlayan güvenilir bir veri seti olarak kabul edildiği için araştırmacılar tarafından tercih edilmektedir.

Doğru yanıt D seçeneğidir.

Gini Katsayısı: Gini katsayısı tam eşitsizlik durumunda 1 (bir), tam eşitlik durumunda 0 (sıfır) değerini alan ve en yaygın kullanılan gelir dağılımı eşitsizlik göstergesidir. Doğru cevap A'dır.