EKONOMİK KALKINMA VE GELİR DAĞILIMI

Ekonomik kalkınma ve gelir dağılımı arasındaki karşılıklı ilişki iki temel soru üzerine
inşa edilmektedir. Birinci soru, ekonomik büyüme sürecinde ekonominin yapısında
meydana gelen değişimin gelir dağılımını etkileyip etkilemediği ile ilgilidir. İkinci soru ise gelir dağılımında meydana gelecek gelişmenin, büyümeyi belirleyen unsurları etkileyerek büyüme üzerinde etkili olup olmadığı ile ilgilidir.

Kalkınma ve gelir dağılımı arasındaki ilişki üzerine başlatılan tartışma, kalkınma için standart bir göstergenin seçilmiş olmasını gerektirmektedir. Konu ile ilgili literatürde kalkınma düzeyi kişi başına gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYİH) piyasa döviz kuru ile ifade edilmiş büyüklüğüne göre belirlenmektedir.

Gini Katsayısı: Gini katsayısı tam eşitsizlik durumunda 1 (bir), tam eşitlik durumunda 0 (sıfır) değerini alan ve en yaygın kullanılan gelir dağılımı eşitsizlik göstergesidir.

Ülke gruplarına göre seçilmiş ülke örneklerinden hareketle oluşturulmuş olan bu tablonun bize sunduğu kadarıyla gelir eşitsizliği gelir artışıyla birlikte artarken, belirli bir gelir büyüklüğüne ulaşıldıktan sonra azalmaktadır.

Yeniden dağılım görüşü

Neoliberal görüş

Kuznets ve Keynes’in görüşü:

İskoç görüşü

Yeniden dağılım görüşü: Yeniden dağılımı savunan bu görüş, gelir dağılımında eşitliğin başlangıç dağılımının iyileştirilmesi durumunda büyüme ile birlikte doğal olarak gerçekleşeceği düşüncesini benimsemektedir. Toprak reformu ve eğitim gibi kalkınmanın erken aşamasında eşitliği sağlamaya yönelik müdahaleler bir kez başarıyla gerçekleştirilmişse, piyasa mekanizması gelir dağılımını dengeli bir biçimde sağlamaktadır. Bu görüş aslında hızla büyüyen Asya ülkelerinin takip ettikleri bir modeli işaret etmektedir.

Neoliberal görüş: Piyasa güçlerinin etkisinde büyümeyi hedefleyen bu görüş piyasalara geliri yeniden dağıtmak amacıyla yapılacak bir müdahaleyi kabul etmemekle birlikte, teknolojik değişime ve ihracata dayalı bir büyümenin sağlayacağı gelir artışının toplumun en düşük gelirli gruplarına da yayılacağını savunmaktadır. Büyüme süreci gelir dağılımında eşitsizlik ile birlikte ortaya çıkabilir, fakat bu eşitsizlik en alt gelir gruplarındakilerin gelirlerinin artmasına engel değildir.

Kuznets ve Keynes’in görüşü: Kalkınma sürecinde büyüme ile birlikte gelir eşitsizliğinin artacağını kabul eden bu görüş, eşitsizlikteki artışın sosyal refahı hedefleyen politikalar ile telafi edilebileceğini savunmaktadır. Bu görüşe göre sosyal refah politikaları ile gelirin yeniden dağıtımı sağlanırsa nüfusun daha büyük bir bölümünün ekonominin modern sektöründe istihdam edilmesiyle birlikte, gelir dağılımındaki eşitsizlik tersine dönerek azalmaya başlayacaktır.

İskoç görüşü: Kanıtlanmış olmasa da en azından kalkınma ve gelir dağılımı arasında sistematik şekilde tanımlanmış bir bağlantının olmadığı yargısına varan bu görüş, büyümeyi kalkınmanın tek yolu olarak görenlerin almış oldukları bir pozisyon olarak görülmektedir.

Ampirik çalışma: Gözlem, deney ve ölçümler yoluyla elde edilen veriler ışığında olguları tanımlamak, neden sonuç ilişkisini kurarak açıklamak ve öngörüde bulunmak amacıyla bir veya birden fazla değişkenin açıklayıcılığında bir olayın incelenmesine dayalı bir araştırma yöntemidir.

Simon Kuznets (1955) büyüme ve gelir dağılımı üzerine değerlendirmeler yaptığı kuramsal makalesinde gelirin gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelere kıyasla daha dengesiz bir dağılım gösterdiğini ileri sürmüştür. Kuznets aynı makalede kalkınmanın başlangıç aşamalarında büyüme ile birlikte gelir dağılımındaki eşitsizliğin artma eğiliminde olduğunu ancak kalkınmanın sonraki aşamalarında büyüme ile birlikte gelir eşitsizliğinin azalacağı hipotezini geliştirmektedir.

Kuznets (1955) kalkınmanın başlangıç aşamasında büyüme ile birlikte artan gelir eşitsizliğini iki ana kaynağa bağlamaktadır. Bu kaynaklardan birincisi başlangıçta tasarrufların dağılımındaki dengesizliktir. Artan gelir eşitsizliğini açıklayan ikinci faktör, kalkınma ile birlikte nüfusun gelir eşitsizliği düşük olan kırsal kesimden, gelir eşitsizliği yüksek kentlere göç etmesidir. 

Gelir Getiren Varlıklar: Kamu ve özel kesime ait bono ve tahviller ile her türlü gayrimenkul ve ortaklıkları tanımlamaktadır.

Beşerî sermaye yatırımları: İşgücünün üretime katılarak elde edeceği gelirin büyüklüğünü belirleyecek olan beceri, yetenek ve üretkenliği arttırmaya yönelik her türlü eğitim ve sağlık yatırımlardır.

kredi piyasası aksaklıkları

politik ekonomi

sosyal karışıklık

tasarruf oranları

Asimetrik bilgi: Tarafların birbiri hakkında veya alım satıma konu mal hakkında denk bir bilgiye sahip olmadığı piyasa koşullarında, kaynak tahsisinde etkinlik gerçekleşmeyebilir. Piyasa başarısızlığı olarak tanımlanan bu durum tersine seçim veya ahlaki zafiyet gibi sorunlar üretir.

Sosyal kargaşa modelleri servet ve gelir dağılımındaki eşitsizliğin yoksulu suç işlemeye, ayaklanmalara ve diğer yıkıcı eylemlere teşvik edebileceğini varsaymaktadır. Bu eylemler büyümenin vazgeçilmez unsuru olarak kabul edilen siyasi istikrar için bir tehdit oluşturmaktadır. Yoksulların zaman ve enerjilerini üretken faaliyetler yerine doğrudan suça ve diğer toplumsal olaylara katılarak harcamaları, kaynakların israfıyla sonuçlanır. Ayrıca mülkiyet haklarına yönelik tehdit, yatırımları caydıran bir etki yaratır. Sosyopolitik huzursuzluğun bu gibi yansımaları nedeniyle daha fazla eşitsizlik genel olarak bir ekonominin verimliliğini azaltma eğilimindedir. Büyüme en azından durağan durum dengesine geçinceye kadar azalma eğilimini sürdürür. 

Medyan seçmen: Seçmen tercih yelpazesinde ortanca tercihe sahip olan seçmendir. Çoğunluk kuralı geçerli olduğunda, karar sürecinde her zaman ortanca seçmenin tercihleri belirleyici olmaktadır.

Yatay kesit analizi: Tek bir zaman noktasında farklı değişkenlerin incelenmesine dayalı bir regresyon analizidir. Örneğin 2000 yılında farklı ülkelerin kişi başına GSYİH büyüklükleri ile Gini katsayıları arasındaki ilişki incelendiğinde yatay kesit analizi yapılmış demektir.

Durağan hâl dengesi: Solow büyüme modelinde emek birimi başına sermaye ve üretimin değişmediği durumu ifade eden durağan hâl ekonominin başlangıçta sahip olduğu sermaye stokunun büyüklüğünden bağımsız olarak uzun dönemde mutlaka ulaşılan dengeyi tanımlamaktadır.