GELİR DAĞILIMI VE YOKSULLUK - Deneme Sınavı - 7

Gini katsayısının 0 de¤eri alması dünyada ülkelerarası gelir eşitliğinin tam olduğu durumu gösterirken 1 değerini alması dünya gelirinin bir ülkede toplandığı ve diğer ülkelerin gelirinin olmadığı mutlak eşitsizlik durumunu göstermektedir.

Ülke içi gelir dağlımına bakıldğında 2011 yılında 0,38 olarak hesaplanmış Gini katsayısına göre Türkiye, 0,30-0,39 eşitsizlik aralığında orta- eşitsizlikteki bir ülkedir.

Gini katsayısının 0 de¤eri alması dünyada ülkelerarası gelir eşitliğinin tam olduğu durumu gösterirken 1 değerini alması dünya gelirinin bir ülkede toplandığı ve diğer ülkelerin gelirinin olmadığı mutlak eşitsizlik durumunu göstermektedir.

Gini katsayısının 0 de¤eri alması dünyada ülkelerarası gelir eşitliğinin tam olduğu durumu gösterirken 1 değerini alması dünya gelirinin bir ülkede toplandığı ve diğer ülkelerin gelirinin olmadığı mutlak eşitsizlik durumunu göstermektedir.

Gini katsayısının 0 de¤eri alması dünyada ülkelerarası gelir eşitliğinin tam olduğu durumu gösterirken 1 değerini alması dünya gelirinin bir ülkede toplandığı ve diğer ülkelerin gelirinin olmadığı mutlak eşitsizlik durumunu göstermektedir.

Dünya Bankası 200’ün üzerinde ülkeyi sabit fiyatlarla kişi başına gelirin büyüklüğüne göre dört grup altında tanımlamakta ve ekonomik, sosyal çeşitli yönleri ile izlemektedir. Bu gruplandırmaya göre, 2010 yılı kişi başına GSYİH’sı 12.276 dolar’dan fazla olan ülkeler “yüksek gelirli”; 12.275 dolar ve 3.976 dolar arasında olan ülkeler “üst orta gelirli”, 3.975 dolar ve 1.006 dolar arasında olan ülkeler “alt orta gelirli” ve 1.005 dolar ve daha az olan ülkeler “düşük gelirli” olarak tanımlanmaktadır.

1980’li yıllar ve 1990’lı yılların başı arasında artan gelir eşitsizliğinin nedenlerini tartışan Wade (2001: 37), dünyada ülkeler arası gelir eşitsizliğinin artış nedenlerini şöyle sıralamaktadır: • Dünyanın en yoksul ve en zengin ülkeleri arasında nüfus artış hızlarının birbirinden farklı olması, • Dünya petrol dışı emtia fiyatlarının özellikle çok yoksul ülkeleri etkileyecek derecede 1980 ve 1990 arasında düşmesi, •Orta gelir düzeyindeki gelişmekte olan ülkelerin dışarıdan borçlanma eğilimlerinin bu ülkeler için borç tuzağı yaratmış olması, • Teknolojideki değişimin yüksek katma değerli üretim alanlarında kümelenmiş gelişmiş ülkelerde gelişmekte olan ülkelerden çok daha güçlü bir biçimde ortaya çıkması.

1980’li yıllar ve 1990’lı yılların başı arasında artan gelir eşitsizliğinin nedenlerini tartışan Wade (2001: 37), dünyada ülkeler arası gelir eşitsizliğinin artış nedenlerini şöyle sıralamaktadır: • Dünyanın en yoksul ve en zengin ülkeleri arasında nüfus artış hızlarının birbirinden farklı olması, • Dünya petrol dışı emtia fiyatlarının özellikle çok yoksul ülkeleri etkileyecek derecede 1980 ve 1990 arasında düşmesi, •Orta gelir düzeyindeki gelişmekte olan ülkelerin dışarıdan borçlanma eğilimlerinin bu ülkeler için borç tuzağı yaratmış olması, • Teknolojideki değişimin yüksek katma değerli üretim alanlarında kümelenmiş gelişmiş ülkelerde gelişmekte olan ülkelerden çok daha güçlü bir biçimde ortaya çıkması.

Gini katsayısı ilgili ülkede 0,20 - 0,29 arası “düşük eşitsizlik”, 0,30-0,39 arası “orta eşitsizlik”, 0,40-0,49 arası “yüksek eşitsizlik” ve 0,50’nin üzeri “çok yüksek eşitsizlik” olarak tanımlanmıştır.

2010 yılı Dünya Bankası gelir dağılımı verilerilerine göre ülke içi gelir eşitsizlikleri açısından en düşük ülke içi gelir eşitsizliği olan ülkeler Danimarka ve İsveç tir.

Kuznets’in Ters-U Hipotezi:Ekonomik kalkınma sürecinde ekonomik büyüme ile artan gelir eşitsizliğinin ekonomik kalkınma sürecinin ilerleyen aşamalarında büyüme ile azalacağını öngören Kuznets tarafından tanımlanmış hipotezdir.

Türkiye ekonomisinde 2002-2011 döneminde küresel ekonomideki gelişmelerin de etkisiyle 2000’li yıllara sanayileşmiş, kentlileşmiş, özelleştirme sürecini büyük ölçüde tamamlamış ekonomiyle daha fazla bütünleşmiş bir ekonomiye sahip olarak girmiştir. Kişi başına gelirin 2002-2011 döneminde gösterdiği, göreli olarak istikrarlı artışın gelir dağılımındaki iyileşme eğiliminin en önemli açıklayıcılarından biri olduğunu düşünebiliriz. Enflasyon hızının düşmesi, Türkiye Ekonomisi’nin istikarlı bir büyüme performansı kaydettiği bir dönemde gelir eşitsizliğinde gözlenen iyileşme de 2002-2011 döneminde Türkiye'de gelir dağılımındaki iyileşmenin nedenlerindendir.

Milanovic (2012: 12-13) 1982-1994 döneminde ülkeler arası gelir eşitsizliğinde gözlenen artış eğilimini dört nedene bağlamaktadır. Latin Amerikan ülkelerinin göreli gelirlerinin azalmış olması; 1980’lerin sonları ve 1990’ların başlarında geçiş dönemindeki Doğu Avrupa ve eski Sovyetler Birliği ülkelerinin gelir düzeylerinin önemli ölçüde azalması; Afrika’daki birçok ülke ekonomisinin yaşanan felaketlerle çöküş içine girmesi; bu dönemde zengin ülkelerin büyüme performanslarını istikrarlı biçimde sürdürmüş olmaları.

Ülke nüfusunu dikkate almadan hesaplanan ülkeler arasındaki gelir eflitsizliği, nüfusu büyük ülkelerin dünya genelindeki gelir eşitsizliği üzerindeki etkisinin daha büyük olacağını dikkate almamaktadır. Bu eksikliği ortadan kaldırmak amacıyla Gini katsayısı ülkelerin nüfus büyüklükleri ile ağırlıklandırılmış olarak da hesaplanmaktadır

Gelişmekte olan ülkeler arasında özellikle Çin ve Hindistan yeni gelişme bölgeleri olarak öne çıkmaktadır.

Düşük eşitsizlikteki ve orta eşitsizlikteki ülkeler ağırlıkla Avrupa ve Orta Asya bölgesinde; yüksek eşitsizlikteki ülkeler Sahra Altı Afrika’da; çok yüksek eşitsizlikteki ülkeler ise Latin Amerika ve Karayipler bölgesi ile Sahra Altı Afrika’da toplanmıştır.

Kavram 1: Ülkeler arası gelir dağılımını ülkelerin nüfus büyüklüğünü dikkate almaksızın tanımlamaktadır.

Kavram 2: Ülkeler arası gelir dağılımını ülkelerin nüfusu ile ağırlıklandırılmış olarak tanımlamaktadır.

Kavram 3: Dünyada gelir dağılımını herkesi sahip olduğu gelirinin büyüklüğü ile değerlendirerek tanımlamaktadır.

Milanovic (2005), dünya genelinde gelir eşitsizliğini ölçmek amacıyla “ülkeler arası eşitsizlik” ve “ülke içi eşitsizlik” olmak üzere iki unsurdan oluşan bir Gini katsayısı tanımlamaktadır.