GELİR DAĞILIMI VE YOKSULLUK - Deneme Sınavı - 11

Feenstra ve Hanson (1997), gelişmekte olan ülkelerde doğrudan
yabancı sermaye yatırımlarının vasıflı işgücü talebini arttırdığını ve bu tercihin
gelir eşitsizliğini arttırdığını saptamıştır. Figini ve Gorg (1999), doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının gelir eşitsizliğini başlangıçta arttıran etkisinin, ekonomik
kalkınmanın ilerleyen aşamasında tersine döndüğünü açıklamıştır. Aldersen ve
Nielsen (1999) doğrudan yabancı sermaye stokunun gelişmekte olan ülkelerde gelir eşitsizliğini arttıran etkisine dikkat çekmiştir.Mundell’e göre üretim faktörleri hareketliliği önündeki engeller kaldırıldığında mal fiyatları ile birlikte üretim faktör fiyatları da eşitlenme eğiliminde olacaktır. 

Doğru cevap A seçeneğidir.

Savvides (1998) az gelişmiş ülkeler arasında dışa açıklık derecesi yüksek olan
ülkelerin aynı zamanda gelir eşitsizliği yüksek ülkeler olduğunu saptamıştır. Barro
(2000) gelişmekte olan ülkelerde dışa açıklık derecesi ile ülke içi gelir eşitsizliği
arasında pozitif bir ilişki olduğunu açıklamaktadır. Yeldan (2000) emek yoğun
sektörlerin dışa açılma sürecinin, artan emek verimliliğini ücret artışları olarak
emeğin gelirine yansımayabileceğini ve finansal serbestleşme sürecinde artan rant
gelirlerinin gelir eşitsizliğini ücretler aleyhine olmak üzere arttırabileceğini göstermiştir. Ravallion (2001) ticaret politikası reformlarının mevcut teorinin aksine, vasıflı işgücüne talep yaratarak gelir eşitsizliğini daha da arttırmakta olduğunu
görmüştür. Cornia ve Kiinski (2001) küreselleşme sürecine gelir eşitsizliğini görülmemiş derecede arttıran farklı bir gelişme trendinin eşlik etmekte olduğunu açıklamıştır.
Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Çocuk işçilere teklif edilen ücretin artması ile birlikte okula devam etmenin fırsat
maliyeti artarken yoksul ebeveynler çocuklarını okul yerine işyerine göndermeyi
tercih etmektedirler. Literatürde  bu “ikame etkisi” olarak tanımlanır.Gelişmekte olan ülkeler küresel rekabeti sadece vasıfsız işgücünü teklif
ederek değil, aynı zamanda iş piyasası standartlarını düşürerek de gerçekleştirebilirler. Literatürde dibe doğru yarış olarak tanımlanan bu süreç düşük ücret,
gevşek iş piyasası standartları ve çocuk işçiliği ile birlikte gelişmekte olan ülkelerin yatırım cenneti olma yarışı olarak da görülmektedir.r. İş piyasası koşullarının uluslararası standartlara yükseltilmesi için yasal düzenlemeler
yapılmaktadır. Artan hanehalkı geliri ebeveynlerin tercihlerini değiştirmekte ve artık çocuklarını çalışmak yerine okula göndermeyi tercih etmektedirler. Literatürde
“gelir etkisi” olarak tanımlanan bu etkiye göre küreselleşme ile birlikte artan gelirin
çocuk işçiliğini azaltması beklenmektedir.

Tanıma göre doğru cevap E seçeneğidir.

Finansal serbestleşme, Hükûmetlerin gelişmiş ülkelerin uluslararası finansal faaliyetlerini kendi ülkelerine çekmek amacıyla gerekli yasal düzenlemelerle finans piyasalarını çeşitli kontrol ve kısıtlamalardan arındırarak uluslararası sermaye
hareketlerine açmalarıdır.

İhracat artışının gerçekleştiği sektörlerde üretim artışını aşan bir verimlilik artışı gerçekleşmiş olabilir. Bu durum dışa açık büyüyen ekonominin, daha önce istihdam yaratan sektörlerinde var olan iş olanaklarını sınırlayacaktır. Son olarak, dışa kapalı ekonomide koruma altında olduğu için gizli işsizlik veya eksik istihdam ile işsizliği gizleyen tarım, kamu, inşaat ve ticaret dışı
hizmetler gibi sektörler ekonominin dışa açılmasıyla birlikte işsizliğin görünür hâle gelmesine neden olabilir.

Küreselleşme ve işsizlik arasındaki ilişki, yoksulluğu küreselleşme ile ilişkilendirmenin önemli adımlarından biri olarak kabul edilmektedir.  Aynı zamanda bu ilişkilerden yola çıkarak, gelişmekte olan ülkelerde küreselleşmenin işsizliği azalttığı ve küreselleşmenin işsizliği arttırdığı gibi iki zıt görüşün ileri sürüldüğü kanıtlar da mevcuttur.

Küreselleşme gelişmekte olan ülkelerde; işsizliğin artışına neden olabilir,  gelir eşitsizliğini arttırabilir,  küresel rekabetin getirdiği dibe doğru yarışta iş piyasası standartlarını düşürüp çalışma koşullarında genel bir gerilemeye neden olabilir ve çocuk işçiliğini arttırarak yoksulluğu etkileyebilir.

Gelişmiş ülkeler gelişmekte olan ülkelere en iyi teknolojiyi transfer etmeseler bile, mevcut teknolojiye kıyasla daha fazla vasıflı işgücü istihdam eden teknolojiler transfer etmektedirler. Bu durum geçerliyse doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının gelir dağılımı üzerindeki etkisi vasıflı işgücünün ücretlerindeki artış nedeniyle Stolper-Samuelson teoreminin öngörüsünün aksine gelir dağılımındaki eşitsizliğin artışı yönünde gelişir.

İş piyasası standartları, İş piyasası standartları ücret ile iş sağlığı ve güvenliği, çalışma saatleri, iş güvencesi, temsil edilme ve özel faydalar gibi ücret dışı çalışma koşullarını tanımlamaktadır.Doğrudan yabancı sermaye yatırımları girişi ile
de gelişmekte olan ülkelerde çalışma koşullarının kötüleşmesine neden olan bir süreç yaşanabilmektedir. Örneğin iç piyasa için üretim yapan doğrudan yabancı sermaye yatırımları rekabeti arttırırken mevcut firmaları iş piyasası standartlarına uymayarak maliyetlerini düşürmeye zorlamaktadır.

Çocuk işçiliği kavramı 15 yaşın altında, fiziksel ve ruhsal olarak gelişimini tamamlamamış, eğitim görmesi ve oyun oynaması gerekirken ailesine ekonomik katkıda bulunmak için çalıştırılan veya çalışıp para kazanmak zorunda kalmış olan çocukları tanımlamaktadır.

Gelişmekte olan ülkeler küresel rekabeti sadece vasıfsız işgücünü teklif ederek değil, aynı zamanda iş piyasası standartlarını düşürerek de gerçekleştirebilirler. Literatürde dibe doğru yarış olarak tanımlanan bu süreç düşük ücret, gevşek iş piyasası standartları ve çocuk işçiliği ile birlikte gelişmekte olan ülkelerin yatırım cenneti olma yarışı olarak da görülmektedir.

Eksik istihdam, ekonomik nedenlerle haftada 40 saatten az çalışıyor olup da daha fazla çalışmak isteyenler ile mevcut
işinden elde ettiği gelirin azlığı ya da kendi mesleğinde istihdam edilmediği gerekçesiyle iş arayanları tanımlamaktadır.

Yoksulluğun nedenlerine yönelik bir görüş de, yapısal yoksulluk görüşüdür. Bu görüşe göre, yoksulun bireysel özelliklerinin yoksulluk üzerinde güçlü bir etkisi yoktur. Bu konuda asıl odaklanılması gereken nokta toplumdaki grup uyuşmazlığı ile politik ve ekonomik güç kaynaklarının eşit olmamasıdır.

Yoksulluğa neden olan mikro düzeydeki faktörler ya da bireysel özelliklerden başlıcaları:  Yaş, cinsiyet, etnik köken, özürlülük, eğitim düzeyinin düşüklüğüdür. Diğer seçeneklerdeki faktörler, makro düzeydedir.

Dünya Bankası’nın temel aldığı günlük 1 dolarlık gelirden yoksun olmak biçiminde anlaşılan tanımında olduğu gibi, “mutlak yoksulluk” , temel yiyecek gereksinimlerini -genellikle minimum kalori gereksinimi olarak belirlenmektedir- karşılamak için gerekli gelirden yoksun olmak biçiminde tanımlanabilirken “göreli yoksulluk”, yiyecek dışındaki gereksinimleri-giyim, barınak ve enerji gibi -karşılayacak gelirden yoksun olmak biçiminde anlaşılmaktadır. “insani yoksulluk” ise, okur-yazarlık, yetersiz beslenme, kısa yaşam süresi, ana-çocuk sağlığının yetersizliği, önlenebilir hastalıklara yakalanmak gibi temel insani yeteneklerden yoksun olmak biçiminde tanımlanabilir.

İnsani yoksulluğu ölçmek amacıyla “İnsani Yoksulluk İndeksi” (Human Poverty Index) geliştirilmiştir. Bu indeks gelişmekte olan ülkeler için (HPI-I) şu üç kriterden yola çıkarak hesaplanmaktadır: Yaşam süresi: 40 yaşın altında yaşam beklentisi olanların oranı, Okuma yazma bilmeyen yetişkinlerin oran, sağlıklı içme suyuna sahip olmayan nüfusun oranı, temel sağlık imkânlarından yoksun olan nüfusun oranı, 5 yaşın altında olan ve yeterli beslenemeyen nüfusun oranıdır.

Aslında gelir ve tüketim birbirleriyle yüksek korelasyona sahip iki değişkendir. Ancak, önemli miktarda gelirin kayıt dışı kazanıldığı, dolaysız vergi toplama konusunda güçlükler yaşanan, pek çok hanenin tüketiminde kendi yetiştirdiği ürünlerin göz ardı edilemeyecek bir paya sahip olduğu ülkelerde gelir, hanehalkı refahının iyi bir göstergesi olmamaktadır. Tüm bunlar dikkate alındığında, refah ölçütü olarak tüketim harcamalarının kullanılması tercih edilebilir.

Yoksulluk sınırı hesaplarken gerekli olan bilgiler: Temel gereksinimleri belirlemek, tatmin olmanın eşiğini belirlemek, gerekli mal ve hizmetlerin miktarını ve çeşidini seçmek ve sonuçta belirlenen bu mal ve hizmet sepetini fiyatlandırmaktır.

Yoksulluk ölçümünde en yaygın olarak kullanılan kafa sayısı indeksi, hesaplanmasının basit ve kolay olması nedeniyle, yoksulluk sınırı altında kalan kişi sayısının toplam nüfusa oranını gösteren kafa sayısı indeksidir.Yoksulluk ölçümünde kabaca bilgi veren kafa sayısı indeksi, yoksulluğun derecesi ve dağılımı hakkında bilgi vermez.

Hem kafa sayısı indeksi hem de yoksulluk açığı indeksinin yoksullar arasındaki gelir dağılımını göz ardı ediyor olması ve yoksulların sayısını dikkate almaması yeni arayışlara yol açmış ve Sen İndeksi bu arayışlar sonucu ortaya çıkmıştır. Sen İndeksi, kafa sayısı oranı, gelir açığı oranı ve Gini Katsayısı’nın birleştirilmesiyle oluşturulan, yoksulların sayısını, yoksulluğun boyutlarını ve yoksullar arasındaki gelir dağılımı farklılıklarını dikkate alan bir ölçüttür.