GELİR DAĞILIMI VE YOKSULLUK - Deneme Sınavı - 5

Yatay kesit analizi: Tek bir zaman noktasında farklı değişkenlerin incelenmesine dayalı bir regresyon analizidir. Örneğin 2000 yılında farklı ülkelerin kişi başına GSYİH büyüklükleri ile Gini katsayıları arasındaki ilişki incelendiğinde yatay kesit analizi yapılmış demektir.

Sosyal kargaşa modelleri servet ve gelir dağılımındaki eşitsizliğin yoksulu suç işlemeye, ayaklanmalara ve diğer yıkıcı eylemlere teşvik edebileceğini varsaymaktadır. Bu eylemler büyümenin vazgeçilmez unsuru olarak kabul edilen siyasi istikrar için bir tehdit oluşturmaktadır.

Klasik iktisadın önemli isimlerinden David Ricardo’nun iktisadi çalışmalarında gelir dağılımının çok önemli bir yeri bulunmaktadır. Ricardo, gelirin nasıl bölüşüldüğünü iktisadın en temel problemi olarak gördüğünü ifade etmiş ve bir gelir dağılımı teorisi oluşturmaya çalışmıştır. Ricardo’nun oluşturduğu gelir dağılımı teorisinin temelinde Emek-Değer Teorisi bulunmaktadır ve teoride Ücretlerin Tunç Kanunu geçerlidir. Buna göre, işçilerin aldıkları ücret temel geçimlik seviyede olacaktır ve ücret seviyesi bunun üstüne çıksa bile bir süre sonra çeşitli dinamiklerin etkisiyle tekrar geçimlik seviyeye dönecektir

Ricardo’ya göre gelir dağılımı ; toprağın verimliliğine, sermaye birikimine, nüfusa, vasıf düzeyine ve uzmanlığa bağlı olarak değişmektedir

Marx’ın gelir dağılımı teorisi Ricardo’nunki gibi Emek-Değer Teorisi üzerine kuruludur. Yine, Marx’ın gelir dağılımı teorisi temelde Ricardo’nun gelir dağılımı teorisinin bir türevi olmakla birlikte, her iki teori arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıklardan en önemlisi de Marx’ın Ricardo’nun tersine, kâr ve rant arasında bir ayrıma gitmemiş olmasıdır. Marx, Azalan Verimler Kanununa inanmadığından, teorisinde buna yer vermemiş ve bunun bir sonucu olarakda kâr ve rant arasında bir ayrıma gitmemiştir.

Marx’a göre sermayedar, işçilerin hakkı olan s kadar kârı kendisine ayırmakta ve böylece işçileri sömürmektedir. Marx’ın teorisinde sömürü oranı da bu çerçevede önemli bir yere sahiptir. Sömürü oranı, işçilerin sermayedarlar tarafından sömürülme derecesini göstermektedir. Artıkdeğerin artışı sömürü oranını arttırır.

Clark’ın (1908), Neoklasik gelir dağılımı teorisinin dayandığı bir başka temel, Azalan Verimler Kanunudur. Buna göre, her üretim faktörünün marjinal verimliliği, diğer üretim faktörlerinin düzeyi sabitken, söz konusu üretim faktörünün miktarı arttıkça azalmaktadır.

1776’da basılan Milletlerin Zenginliği isimli eseri ile modern iktisat biliminin temellerini atan ve böylece Klasik İktisadın babası olarak addedilen Adam Smith’in temel uğraşı alanı üretimin ve dolayısıyla refahın nasıl arttırılabileceği olmuştur. Smith, bu çerçevede bir ekonomik büyüme teorisi geliştirmeye çalışmıştır.

Adam Smith’in, 1776 yılında yayımladığı Milletlerin Zenginliği adlı kitabı İktisat’ın bir bilim hâline gelmesini sağlamıştır. Ayrıca bu eser dünya çapında ses getirmiş, birçok
dile çevrilmiş ve Adam Smith hayattayken de birçok baskı yapmıştır. Smith, bu eserine zenginliği tartışarak başlamış ve “emeğin üretken gücünde en büyük iyileşmeyi” neyin sağlayabileceğini sormuştur.

Smith, iktisadi modelini ise üç unsur üzerine kurmaktadır. Bunlar; a) Özgürlük, b)
Rekabet, c) Kişisel çıkardır. Smith, bu üç unsurun işçiler, toprak sahipleri ve sermayedarlar arasında bir “doğal ahenge” yol açacağını savunmuştur. Buna göre, kişiler kendi çıkarlarını en üst seviyeye çıkarırken toplumun refahını da artırmaktadır. Smith, bu mekanizmanın “görünmez el” olduğunu söylemektedir.

Ricardo, 1817 yılında kaleme aldığı ve 1821 yılında son hâlini verdiği ünlü eseri Politik Ekonominin ve Vergilendirmenin İlkeleri Üzerine isimli kitabının hemen girişinde, topraktan elde edilen ürünün; işgücü, sermaye ve makinenin ortak kullanımı ile ortaya çıktığını ve söz konusu üretimin de toprak sahipleri, sermayedarlar ve işçiler arasında paylaşıldığını ifade etmiştir.

Öte yandan Ricardo, üretilen mallar için mutlak bir değer ölçüsü aramış ve aradığı cevabı da emekte bularak Emek-Değer Teorisini ortaya koymuştur. Ricardo’ya göre bir malın değerini, o malın üretiminde kullanılan emeğin miktarı belirlemektedir. Yani, Ricardo’ya göre üretilen bir malın tüm değeri, o malın üretiminde kullanılan emekten kaynaklanmaktadır.

Marx’ın gelir dağılımı teorisi Ricardo’nunki gibi Emek-Değer Teorisi üzerine kuruludur. Yine, Marx’ın gelir dağılımı teorisi temelde Ricardo’nun gelir dağılımı teorisinin bir türevi olmakla birlikte, her iki teori arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır.

Yine, Marx’ın gelir dağılımı teorisi temelde Ricardo’nun gelir dağılımı teorisinin bir türevi olmakla birlikte, her iki teori arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıklardan en önemlisi de Marx’ın Ricardo’nun tersine, kâr ve rant arasında bir ayrıma gitmemiş olmasıdır. Marx, Azalan Verimler Kanununa inanmadığından, teorisinde buna yer vermemiş ve bunun bir sonucu olarak da kâr ve rant arasında bir ayrıma gitmemiştir.

Neoklasik iktisat anlayışı 1870’li yıllarda ortaya çıkmış ve Keynezyen devrime kadar iktisatta hakim paradigma olarak kalmıştır. Neoklasik iktisat, daha önceki iktisadi anlayışta önemli bir yere sahip olan emek-değer teorisini reddederek, yerine fayda teorisini (subjektif değer teorisi) koymuştur. İktisadi anlayışta yaşanan bu değişim, Marjinal Devrim olarak da nitelendirilmiştir.

1870’li yıllarda W. Stanley Jevons, Leon Walras ve Carl Menger birbirlerinden bağımsız olarak marjinallik kavramını geliştirmişler (Skousen, 2007: 189) ve böylece Neoklasik iktisadın ortaya çıkmasını sağlamışlardır.

Keynes iktisat eğitimi almamış olmasına rağmen yazdığı İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi (1936) adlı kitabıyla iktisat alanında müthiş bir üne kavuşmuştur. 20. yüzyıla damga vuran bu eserle birlikte Keynes iktisadi düşüncede de bir devrim gerçekleştirmiştir. Keynes, ekonominin her zaman tam istihdamda dengeye gelmeyeceğini, hem eksik istihdamın ve hem de ekonomik dengenin aynı anda oluşabileceğini, Klasiklerin iddia ettiği gibi paranın yansız olmadığını ve iktisat politikası aracı olarak kullanabileceğini, ekonomiyi tam istihdam dengesine yöneltebilmek için devletin ekonomiye müdahale etmesi gerektiğini ileri sürmüştür. Özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Keynezyen ekonomi politikaları dünyada bir hayli etkili olmuştur.
Keynes, 1946 yılında Sussex’te hayatını kaybetmiştir. Ardından birçok eser bırakan
Keynes aynı zamanda makroekonomik akımın kurucusu olarak da bilinmektedir.

Gini Katsayısı: Gini katsayısı tam eşitsizlik durumunda 1 (bir), tam eşitlik durumunda 0 (sıfır) değerini alan ve en yaygın kullanılan gelir dağılımı eşitsizlik göstergesidir.

Doğru yanıt C seçeneğidir.

İskoç görüşü: Kanıtlanmış olmasa da en azından kalkınma ve gelir dağılımı arasında sistematik şekilde tanımlanmış bir bağlantının olmadığı yargısına varan bu görüş, büyümeyi kalkınmanın tek yolu olarak görenlerin almış oldukları bir pozisyon olarak görülmektedir.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

İki Sektörlü Teorik Model

Lewis (1954) kalkınma sürecini özetleyen makalesinde ekonominin modern bir yerleşim bölgesinde başlayan büyüme ve sermaye birikimi sürecinin gelişme evrelerini ve bölüşüm ile ilgili sonuçlarını ve dağılım ile ilgili evrimin kalkınma üzerindeki etkilerini izlemektedir. Lewis’in modelinde iki sektör bulunmaktadır. Sermayedarların belirli bir ücret düzeyinde emek istihdam ettikleri, üretimden elde ettikleri karları yeniden yatırıma aktardıkları modern/kent/endüstri sektörü ile yeni yatırımların daha büyük bir talep yarattığı emeğin sabit bir ücret karşılığında süresiz temin edilebilir olduğu varsayılan geleneksel/kır/tarım sektörü.

Doğru yanıt D seçeneğidir.