GELENEKSEL VE YENİLEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI - Deneme Sınavı - 4

Enerjinin geri kazanımı

Birincil enerji kaynakları; yenilenebilir enerji kaynakları yani kısa sürede kendini yenileyen, yeri doldurulabilen, pratik olarak sınırsız enerji kaynakları (biyokütle, hidrolik, rüzgâr, jeotermal, güneş) ve yenilenemez enerji kaynakları yani tüketilebilir ve kısa sürede kendini yenileyemeyen ve oluşumu için milyonlarca yıl gereken enerji kaynakları [(Fosil yakıtlar: kömür, petrol, doğal gaz ve radyoaktif (nükleer) mineral yakıtlar: uranyum)] olarak ikiye ayrılır. İkincil enerji kaynakları ise birincil enerji türlerinin işlenmesiyle elde edilen petrol ürünleri, elektrik enerjisi, ısı enerjisi ve biyo yakıtlardır.

İkincil enerji kaynakları birincil enerji türlerinin işlenmesiyle elde edilen petrol ürünleri, elektrik enerjisi, ısı enerjisi ve biyo yakıtlardır. Örneğin, kömür birincil, kömürün yakılmasından elde edilen elektrik enerjisi, ikincil enerji kaynağıdır. Elektrik enerjisi, benzin, motorin, kok kömürü, ikincil kömür, petrokok, hava gazı, sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) ikincil enerji kaynaklarındandır.

1973-2012 yılları arasındaki dönemde; dünyada petrolün enerji arzındaki payı %46,1’den %31,4’e düşerken doğal gazın payı %16’dan %21,3’e, nükleer enerjinin payı %0,9’dan %4,8’e ve hidrolik dâhil yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarının payı ise %1,9’dan %3,5’e yükselmiştir. Aynı dönemde kömürün payı 4,4 puan artışla %24,6’dan %29 düzeyine ulaşmıştır.

Dünyadaki toplam enerji tüketiminin 2012 verileriyle yaklaşık % 82’si petrol, kömür ve doğal gazdan sağlanmıştır. Petrol, kömür ve doğal gazın dünya yıllık tüketimindeki yaklaşık bireysel payları ise sırasıyla, %32, %29 ve %21 dir.

Dünyada kullanılan elektrik enerjisinin %65’i fosil yakıtlardan elde edilmektedir. 2012 yılında tüm dünyada 2012 yılı verilerine göre üretilen elektrik enerjisi 22718 TWh olup bunun enerji kaynaklarına dağılımı kömür (%41), doğal gaz (%21), hidrolik (%16), nükleer (%14), petrol (%6) ve yenilenebilir enerji kaynakları (%2) şeklindedir.

Dünyada yıllık kişi başına ortalama elektrik enerjisi tüketimi 3035 kWh dır. Kişi başına yıllık ortalama elektrik enerjisi tüketimi, Avrupa Topluluğu ülkelerinde 9000 kWh, ABD’de 12954 kWh ve Türkiye’de 2790 kWh değerindedir.

I, II ve III

İngiliz Isıl Birimi : Btu

Enerji = Güç x Zaman

Petrol kelime anlamı olarak Latince petra (taş) ve oleum (yağ) kelimelerinin birleşmesi sonucu oluşmuştur. Taş yağı veya bazı kaynaklarda kaya yağı olarak isimlendirilmiştir. Petrol doğal olarak oluşmuş hidrokarbon karışımıdır. Yapısında temelde hidrojen
ve karbon; az miktarda da azot, oksijen ve kükürt bulundurur.

Tanımın karşılığı şisttir.

Petrolün endüstriyel anlamda asıl büyük tanınırlığı 19. yüzyılın ikinci yarısı ile 20. yüzyılda gerçekleşir. Kömürden ve diğer hidrokarbonlardan aydınlatıcı ve yağlayıcı maddeler çıkarma işi
1840’li yılların sonları ile 1850’li yılların başlarına rastlar. 1846
yılında Kanadalı Abraham Gesner’in kömürden damıtma yolu
ile gaz yağı elde edilmesi için geliştirdiği yöntem petrol endüstrisinin başlangıcının simgesi olmuştur. Gaz yağının bu yöntemle üretimi, aydınlatma alanında tam bir devrim olmuş, kısa süre
içerisinde de gaz yağına olan talep artmıştır. Öyle ki 1859 yılına
gelmeden Amerika’da yaklaşık otuz dört şirket senede 5 milyon
dolar değerinde kömür yağları üretir duruma gelmiştir.

Yarı katı ve katı hâlde bulunan hâli ise ağır hidrokarbonlar içerir ve bileşimlerine göre asfalt, parafin veya bitüm olarak isimlendirilir. Gaz hâlinde bulunan petrol ise doğal gaz adını almaktadır.

İnsanın çevreye bakış açısı ve çevreyle olan ilişkisi de petrol talebinin artmasına sebep olmuştur. Kömür yerine petrolün kullanılması İngiltere’de çevresel nedenlere dayanır. Londra’da evlerde uzun süreli kömür kullanımı nedeniyle oluşan hava kirliği hayatı
zorlaştırıyordu. Sis o kadar yoğunlaşıyordu ki insanlar evlerini bulamıyor hastaneler solunum sorunu yaşayanlarla doluyordu. 1957’de parlamento Temiz Hava Yasası ile petrol
kullanımını zorunlu hâle getirdi. Amerika Birleşik Devletleri’nde ise 1970’te çevresel etki
beyanları olarak bilinen Federal Yasa yürürlüğe girdi.

Rezerv/Üretim Oranı, petrolün kalan ömrünü tahmin etmek için kullanılan bir
göstergedir.

Edwin L. Drake (Şekil 4.5) farklı birçok işte deneyimi olan bir kişidir ve petrolün de tuz arama yöntemiyle yeraltından çıkarabileceğini düşünerek şirkete ortak olmuştur. Kuyuya yerleştirilen bir tulumba ile petrolün yeraltından üretimini ilk kez gerçekleştirmiş olur.

Petrol çıkartıldığı bölgeye bağlı olarak kimyasal bileşimi farklılık gösterdiğinden petrolün yoğunluk değeri, 0,65-1,02 gr/cm3 arasında değişmektedir.

API=(141,5/SG_p)-131,5

API= (141/0,876)-131,5

API=30 olur.