GELENEKSEL VE YENİLEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI - Deneme Sınavı - 21

Kömürler, güvenilir ve düşük maliyetlerle elde edilebilen temiz fosil yakıtlardır. Kömür, bitki, hayvan ve diğer organik maddelerin bataklıklar altında kalması ile oluşan, yanabilir bir kayaç olarak tanımlanır. Doğru cevap A'dır.

Kömürleşmenin ilk evresi olan, bataklıklardaki bitki ve organik artıkların biyokimyasal süreç "turbalaşma" olarak tanımlanır. Doğru cevap B'dir.

Mikrobiyal aktivitelerin izlenmediği, turbaların kimyasal ve jeolojik etkiler ile çeşitli derecedeki kömürlere dönüşüm süreci ‘kömürleşme’ olarak tanımlanır. Kömürleşmeye etki eden parametreler; sıcaklık, zaman, basınç, gömülme derinliği ve jeolojik olaylardır. Doğru cevap C'dir.

Mikroskop altında incelendiğinde kömürlerin küçük organik parçalardan oluştuğu saptanmıştır. Çeşitli bitkilerin tamamen kömürleşmesinden oluşan ve farklı mikrolitotipleri oluşturan organik maddeler maseral adı verilir. Doğru cevap D'dir.

 

Kömürler sınıflandırılırken birtakım analizler kullanılır. Kömürdeki nem, kül, uçucu madde, sabit karbon miktarının incelendiği analize Kısa analiz; karbon, hidrojen, oksijen, azot ve kükürt miktarlarının belirlendiği analize ise Elementel analiz adı verilmektedir.  Ayrıca kömürün ısıl analizi, yanma özellikleri, kömürleşme derecesi, koklaşabilme özellikleri, kül ergime sıcaklığı akışkanlık ve dilatasyon testleri ile belirlenir. Günümüzde ticari kömür sınıflandırmalarında en yaygın kullanılan sınıflandırma, ASTM (American Society for Testing and Materials) tarafından hazırlanmıştır. Bu sınıflandırmada; ısıl değer, sabit karbon miktarı, uçucu madde içeriği, kekleşme özellikleri temel alınmıştır. Doğru cevap E'dir.

Açık işletme Metodunun Yeraltı İşletme Metodu ile kıyaslanması sonucu ortaya çıkan üstünlükleri:

Kömür yatağındaki faydalı mineralin hemen hemen tamamı üretilmektedir.

Randıman yüksektir.

Maliyet daha düşüktür.

İstenilen zaman aralığında üretim arttırılabilir ya da azaltılabilir.

Yeraltında karşılaşılan zorluk ve tehlikelerin büyük bir kısmı ortadan kalkar.

Havalandırma sorunu yoktur.

İş kazası oranı çok düşüktür.

Ocağın kontrolü kolaydır.

 Açık işletme Metodunun Yeraltı İşletme Metodu ile kıyaslanması sonucu ortaya çıkan dezavantajları:

Çalışılacak araziyi satın alma zorunluluğu vardır.

Tarihî değeri olan yapılar ya da doğal değerlerin yok olma olasılığı vardır.

Arazinin doğal yapısını kaybetmesi görüntü kirliliğine yol açabilir.

İklimin müsait olmadığı mevsimlerde ya da yerlerde faaliyetler aksayabilir.

Doğru cevap A'dır.

Yeraltı İşletme Metodunda, derinleşen kuyu ile birlikte göçük oluşmaması ve kuyunun sağlam kalması için uygulanan işleme "tahkimat" adı verilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yüzdürme-Batırma Çizelgesinin 4. sütunundaki değer, yüzdürme-batırma deneyindeki numunenin zenginleştirilmesi için doğrudan bir ağır sıvıya beslenmesi durumunda elde edilecek olan temiz kömür miktarını belirtmektedir. Doğru cevap C'dir.

Kömürün zenginleştirilmesinde kullanılan ve basit teknikler arasında yer alan boyutlandırma ve kurutma işlemi, kömürün kalitesini iyileştirmek amacı ile uygulanır. Bu yöntemde kömürün kalitesini düşüren kil ve nem uzaklaştırılır. Doğru cevap D'dir.

Yüzdürme ve çöktürme yöntemi, 0,5 mm boyutunun altındaki ince kömürlerin zenginleştirilmesi için kullanılan bir yöntemdir. Kollektör olarak kerosen tipi yağlar kullanılan yüzdürme işlemi, aşağıda belirtilen amaçlar için uygulanmaktadır. Bu amaçlar;

• Yıkama suyu içerisinde kalan toz kömürü geri kazanmak,

• Proses suyunun temizlenmesi,

• Kömürün kükürdünün giderilmesi,

• Kömürde bulunan çeşitli maseralleri ayırarak koklaşabilir kısımların hazırlanması şeklinde sıralanabilir. Doğru cevap E'dir.

2011 yılı itibariyle dünyada kömür üretimi dikkate alındığında yaklaşık 119 yıl yetecek kömür rezervi olduğu bilinmektedir. Doğru cevap C'dir.

Maseral: Gözle görülemeyen ve mikrolitotipleri oluşturan tamamen kömürleşmiş organik bitki parçacıklarıdır. Doğru cevap B'dir.

Taşkömürleri vitren, klaren, düren ve füzen olmak üzere dört ayrı litotip içerir. Linyitler is hüminit, liptinit ve inertinitten oluşur. Doğru cevap E'dir.

Gerçek Yoğunluk: Kömürün kütlesinin gerçek hacme bölünmesiyle elde edilen gözeneksiz katının birim hacminin kütlesine denir. Doğru cevap A'dır.

Diamanyetik: Manyetik duyarlılığı küçük değerli ve eksi işaretli olan maddeler için kullanılır. Doğru cevap D'dir.

Ekskavatör: Toprak işlerinde kullanılan, eklemli bir kolun ucunda içe doğru çalışan, oynak kepçesi ile kazı işlerinde kullanılan yüksek kapasiteli iş makinasıdır. Doğru cevap B'dir.

Tahkimat: Derinleşen kuyu ile birlikte göçük oluşmaması ve kuyunun sağlam kalması için uygulanan işlemdir. Doğru cevap D'dir.

Lave: Belli işlemlerden geçerek elde edilen temiz kömürdür. Doğru cevap E'dir.

Özgül ağırlık farkına göre zenginleştirmede en çok kullanılan cihazlardan biri de jiglerdir. Jigler, iri kömürlerin zenginleştirilmesini sağlar. Doğru cevap E'dir.

Yeraltı işletmeciliğinin temel işlemleri;

Doğru cevap A'dır.