GELENEKSEL VE YENİLEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI - Deneme Sınavı - 14

Enerji

Turbalaşma: Kömürleşmenin ilk evresi olan, bataklıklardaki bitki ve organik artıkların biyokimyasal süreci olarak tanımlanır.

Kömürlerin ataları olarak bilinen turbaların oluşumda rol oynayan en önemli faktörler; coğrafi, biyokimyasal, fiziksel şartlar ve jeolojik iklim olarak sıralanabilir.

Litotip: Gözle görülebilen, organik kökenli bantlı bileşenlerdir.

Primer bitkilerden gelen inorganik maddeler (örneğin; kalsiyum, magnezyum, demir, sodyum vb.)

Bitümlü kömürlerde silikatlar (kil mineralleri, kuvars, kalsedon, feldspat ve turmalin), karbonatlar (kalsit, dolomit, siderit, aragonit, ankerit, davsonit, stronsiyanit), sülfitler (pirit, markasit, sfalerit, galen), sülfatlar (jips, barit, anhidrit, bassanit) ve diğer mineraller (apatit, anataz, rutil, hematit, götit ve zirkon) bulunmaktadır.

Görünür Yoğunluk: Belli bir ağırlığa sahip kömürün kütlesinin, hacmi kadar yer değiştiren sıvı hacmine bölünmesine denir.

Açık işletme yönteminin yeraltı işletme yöntemine göre üstünlükleri;

*Kömür yatağındaki faydalı mineralin hemen hemen tamamı üretilmektedir.

*Randıman yüksektir.

*Maliyet daha düşüktür.

*İstenilen zaman aralığında üretim arttırılabilir ya da azaltılabilir.

*Yer altında karşılaşılan zorluk ve tehlikelerin büyük bir kısmı ortadan kalkar.

*Havalandırma sorunu yoktur.

*İş kazası oranı çok düşüktür.

*Ocağın kontrolü kolaydır.

Dar Kazı Arınlı Yöntemler
• Tavan Arınlı Ayak Yöntemi
• Taban Arınlı Ayak Yöntemi
• Yanal Arınlı Ayak Yöntemi

Tahkimat: Derinleşen kuyu ile birlikte göçük oluşmaması ve kuyunun sağlam kalması için uygulanan işlemdir.

Mikst: Yıkama tesislerinde temiz kömür eldesi esnasında oluşan ara maddeye verilen isimdir.

Enerji kelimesinin kökeni Yunanca ένεργεισ (energia) kelimesine dayanmakta olup tesir veya etkin kuvvet anlamında kullanılmaktaydı Bir sistemin iç enerjisi hissedilir, gizli, kimyasal ve nükleer enerjilerden ibarettir. Hissedilir iç enerji, atom ve moleküllerin çevrim, dönme ve titreşimleri nedeniyle oluşmaktadır. Gizli enerji, maddelerin faz değişimi sırasında sabit sıcaklıkta soğurduğu veya saldığı enerji olarak tanımlanabilir. Kimyasal enerji ise atom ve moleküllerin bağlarındaki potansiyel enerji olarak düşünülebilir. Nükleer enerji ise atom çekirdeğindeki parçacıkların arasındaki etkileşimde depolanan enerjidir. I,II ve III. maddelerdeki ifadeler doğru olduğundan doğru cevap A’dır. Sayfa :3

Sa

Teknik olarak potansiyel enerji birbirine kuvvet uygulayan nesnelerin oluşturduğu bir sistemin düzenlenmesiyle ilgilidir. Örneğin, yerden belirli yükseklikteki rafta duran topa yerçekimi kuvveti etki etmektedir. Topun durduğu raf çekildiğinde top yerçekimi kuvveti etkisiyle aşağı düşmektedir. Top rafta dururken bulunduğu konuma göre yerçekimi potansiyel enerjisi en yüksek değerindeyken, aşağıya düşmeye başladığında kinetik enerjisi artmakta, potansiyel enerjisi ise azalmaktadır. Eğer top bir yaya bağlı olsaydı top aşağı düşerken kinetik enerjisi azalacak ve yayın elastik potansiyel enerjisi artacaktı. Buradan da anlaşılacağı üzere elastik potansiyel enerji yayın sıkışması ve gevşemesi ile ilgilidir. Bir nesnenin bulunduğu yüksekliğe göre sahip olduğu yerçekimi potansiyel enerjisi: Ep = mgh eşitliğine göre hesaplanmaktadır. I. maddedeki ifade yanlış olduğundan doğru cevap C’dir. Sayfa: 4

Günlük hayatta ısının işe, işin de ısıya dönüştüğüne pek çok kez şahit olmuşuzdur. Örneğin, yanan bir mumun üzerine küçük bir pervane yerleştirirsek ısınan havanın pervaneyi döndürdüğünü gözlemleriz. Bu durumda ısıdan iş üretilmektedir. Tenceredeki ısınan suyun kapağı hareket ettirmesi ısı enerjisinin işe dönüştüğünü göstermektedir. Tersi işlemlerde örneğin, ellerimizi birbirine sürterek ellerimizin ısındığını hissederiz. Bu durumda da iş, ısıya dönüşmektedir. İnsanoğlumu dönüşümü ilk kez ateşi keşfettiği zaman gözlemledi; çünkü bir tahta parçasına başka bir tahta parçasını hızla sürterek tahtanın ısınmasına ve devamında yanmasına neden oldu. Böylelikle iş, ısıya dönüşmüştü. Geçtiğimiz yüzyıl içerisinde bu dönüşümden faydalanarak buhar makinaları, içten yanmalı motorlar, elektrik üretiminde kullanılan gaz türbinleri, uçak motorları ve daha birçok teknolojik ürün ortaya çıktı. Bir başka enerji dönüşüm uygulamasında da sistemdeki ısının, sisteme iş yapılarak alındığı buzdolapları ve klimalar gibi ürünler de icat edildi. Doğru cevap B’dir 6

Yenilenemeyen enerji kaynaklarından olan kömür, dünyada kullanılan en önemli enerji kaynaklarından birisidir. Kullanılan enerji kaynakları sıralamasında petrolden sonra, doğal gazdan önce yer almaktadır. Rezerv yönünden değerlendirildiğinde ise dünyadaki bir numaralı enerji kaynağıdır. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından 2015 yılında yayınlanan bültendeki verilere göre 2013 yılı itibariyle Dünya’daki toplam enerji ihtiyacının %28,9’u kömürden, %31,1’i petrolden, %21,4’ü doğal gazdan ve %4,8’i de nükleer yakıtlardan üretilmektedir. Geriye kalan %13,8’lik kısım ise yenilenebilir enerji kaynaklarından ve atıklardan sağlanmaktadır. II,IV,V,VI maddeler doğru olduğundan doğru cevap C'dir. Sayfa :8

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından 2015 yılında yayınlanan bültendeki verilere göre 2013 yılı itibariyle Dünya’daki toplam elektrik enerjisinin %41,3’ü kömürden, %21,7’si doğal gazdan, %16,3’ü hidroelektrik santrallerden, %10,6’sı nükleer santrallerden, %4,4’ü petrolden ve geriye kalan kısmı diğer kaynaklardan üretilmiştir. Bu verilere göre toplam elektrik enerjisi tüketimi 23322 TWh olarak gerçekleşmiştir. Bu bilgilere göre I,IV. maddeler doğru olduğundan doğru cevap D’dir.  Sayfa: 10

QH:85 kW, QC:25 kW

Elde edilen güç miktarı; W=85-25=60 kW

Isı makinasının ısıl verimliliği 

E=60/85=0.70 (%70) (yüzde yetmiş)

Enerjinin verimli kullanımı genellikle enerji tüketiminin azaltılması ve enerji kullanım veriminin arttırılmasıyla gerçekleştirilmektedir. Enerjinin verimli kullanılmasıyla hem ekonomik açıdan hem de çevrenin korunması açısından kazanç sağlanabilir. Enerjinin geri kazanımı ile bir sistemin toplam atık enerjisini azaltarak sistem içerisindeki bir sürecin işletilebilmesi için gerekli olan enerji girdilerinin azaltılması amaçlanmaktadır. V,VI maddeler Enerjinin verimli kullanımının sonucunda sağlanan kazançlardır. Doğru cevap B’dir. Sayfa: 14

Enerjinin dönüşümü sırasında ısı kayıpları, sürtünme ve diğer nedenlerden dolayı sürece giren enerjinin tamamı işe çevrilememektedir. Bu nedenle enerji verimi kavramı gündeme gelmektedir. Enerji verimi, genellikle kullanılabilir enerjinin sisteme giren enerjiye oranı olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap D’dir. Sayfa:14