GELENEKSEL ENERJİ KAYNAKLARI

Doğal gaz ticareti yapan ilk ülke İngiltere’dir.

1885 yılında, Robert Bunsen tarafından icat edilen ve oksijenle doğal gazı doğru oranlarda karıştırarak alev ve ısı elde edilmesini sağlayan Bunsen Beki sayesinde, doğal gaz evlerde de kullanılmaya başlanılmış ve kullanım alanları biraz daha genişlemiştir.

Küresel Doğal Gaz Rezervleri, 2014 yılına ilişkin veriler çerçevesinde 197 trilyon m³ olarak kaydedilmiştir. Bu rezervlerin %40,3’ü Orta Doğu’da, %31,2’si eski SSCB ülkelerinde, %8,7’si Afrika’da, %7,9’u Orta ve Güney Amerika’da, %7,8’i Asya-Pasifik ülkelerinde, %6’sı Kuzey Amerika’da ve %3,8’si Avrupa’da bulunmaktadır.

2013 yılı verilerine göre Avrupa ve Avrasya’daki rezerv ömrü yaklaşık olarak 56.4 yıl olarak hesaplanmıştır.

Düşük basınç koşullarında, gaz fazının basınç-sıcaklık-hacim ilişkisini veren yasa ideal gaz yasasıdır.

İdeal gaz yasası denklemine göre gazın basıncı, P=((48/6)x0,08x283)/2=67,92.

CGS birim sistemine göre yoğunluk r=m/V eşitliğinden g/cm³’tür.

Sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG), sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG), sıkılaştırılmış doğal gaz (CNG)’dir.

Ülkemizde doğal gaz depolama amaçlı kullanılan yerler Kuzey Marmara ve Değirmen köy doğal gaz sahalarıdır.

Yenilenebilir olmayan enerji kaynakları bugün için enerji kaynaklarımızın %80’ini oluşturan kömür, ham petrol, doğal gaz gibi fosil yakıtlar ve uranyum’dan oluşmaktadır.

Küresel doğal gaz rezervleri, 2014 yılına ilişkin veriler çerçevesinde 197 trilyon m³ olarak kaydedilmiştir. Bu rezervlerin %40,3’ü Orta Doğu’da, %31,2’si eski SSCB ülkelerinde, %8,7’si Afrika’da, %7,9’u Orta ve Güney Amerika’da, % 7,8’i Asya-Pasifik ülkelerinde, %6’sı Kuzey Amerika’da ve %3,8’si Avrupa’da bulunmaktadır.

MÖ 500 yıllarında, Çinliler gaz sızıntılarının bulunduğu alanları belirlemiş, bu alanlardaki doğal gazı bambulardan yapılmış boru hatları ile çeşitli bölgelere taşıyarak deniz suyunu tuzdan arındırmak için ısıtmada ve içme suyu elde etmede kullanılmıştır.

Tükenmiş petrol ve doğal gaz rezervuarlarında depolama ile mevsimsel farklılıkları karşılayabilecek büyük hacimlerde gaz depolanabilir. Bu nedenle en çok kullanılan ve oluşturulmaya çalışılan sistemler bunlardır.

Doğal gaz atmosferik basınçta -161°C’de sıvılaştırılarak sıvı fazda depolanabilmektedir. Bu sırada hacmi yaklaşık 650 defa küçüldüğü için özel imal edilmiş gemilerle taşınabilmektedir. Türkiye’ye ithal edilen LNG, Nijerya ve Cezayir’den özel tasarlanmış gemi tankerleri ile getirilip, ülkemizde iki termianlde depolanmaktadır. Ancak özel LNG depolama tanklarının yatırım masraflarının yüksek olması ve doğal gazın sürekli olarak sıvılaştırılma ve gazlaştırılma gerekliliği nedeniyle bu depolama pahalıdır.

Tektonik, yer kabuğunun türlü yapıları ile buna neden olan olayları açıklayan bilim koludur. Stratigrafi, tabakalı kayaların formasyonları, bileşimleri ve istiflenmeleri ile ilgili bir jeolojik dalıdır. Permeabilite, bir katman veya kayacın sıvı veya gaz cinsinden geçirgenliğini ifade eder. Porozite, katmanlardaki boşluk hacminin toplam katman hacmine oranıdır. Aktifer, yer kabuğundaki geçirgenliğe sahip su depolarıdır.

Petrol ve doğal gaz bulmak amacıyla yapılan jeolojik, jeofizik ve sondaj çalışmaları kapsar. Jeolojik çalışmaları, harita belirlenmesi, Stratigrafi kesitlerinin ölçülmesi, tektonik ve yapısal araştırmalar, porozite ve permeabilite tayini, yeraltı haritalarının yapılması gibi saha ve laboratuvar çalışmalarını kapsar. Jeofizik metotları, sismik, manyetik, gravite bazlı, elektriksel, elektromanyetik, radyotermik ve jeotermik yöntemlerdir.

Şeyl tabakaları yaklaşık 350 milyon oil öncesinde oluşmuş ince taneli klasik kaya formasyonlarıdır. Genelde 1500-5000 derinlikte yer alan şeyl tabakalarına kadar dikey kuyularla inildikten sonra tabaka içinde yatay olarak 3000 metreye kadar sondaj yapılmakta ve hidrolik basınçlarla çatlak oluşturularak gazın çıkışı sağlanmaktadır. Sıkı kumtaşı gazlarının çıkarılmasında da kaya gazı gibi dikey ve yatay çatlatma yöntemleri kullanılmaktadır. Hidrolik çatlatma, kaya formasyonları içine belirli özellikte sıvıları yüksek basınçla pompalayarak çatlaklar oluşturma işlemi 1940’lı yıllardan beri kullanılmaktadır.

Doğal gazın fiziksel ve kimyasal özellikleri ekonomik değerini, kalitesini ve satış fiyatını belirlemede büyük önem taşımaktadır. Fiziksel özellikleri, gazın yoğunluğu, gazın akmazlığı, gazın sıkıştırılabilirliği dir. Kimyasal özellikleri, ısıl veya kalorifik değerdir.

Doğal gaz, renksiz, kokusuz, tatsız ve Havadan daha hafif bir gazdır. -161°C’nin üstündeki sıcaklıklarda gaz halinde bulunur. Çoğu zaman, yeraltından üretilen doğal gazda yoğun bir Hidrojen sülfür kokusu olmaktadır. Ancak bu gaz korozyona neden olmaması için mutlaka uzaklaştırılır ve geriye kokusuz bir gaz kalır. Patlayıcı ve parlayıcı özelliklere sahip doğal gazla ilgili muhtemel kaçakların parlama-patlama limitlerine ulaşılmadan önce fark edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, doğal gaz merkaptanlar ile kokulandırılır.