GELENEKSEL ENERJİ KAYNAKLARI - Deneme Sınavı - 13

Gazlarda ise moleküller arasındaki boşluk oldukça fazladır; bu nedenle sıkıştırılabilme özelliğine sahiptirler ve içinde bulundukları kabı tamamen kaplarlar.

Karbon sayısı arttıkça ısıl değer de bunun paralelinde artar. Seçeneklerden en çok karbona sahip olan (4 karbonlu) Bütan'dır.

Karbon miktarı azaldıkça, alt ve üst patlama değeri farkı artar. Tek karbonlu Metan'da bu fark en yüksek değeri gösterir. 

Alt Patlama: 15,0

Üst Patlama: 5,0

Türkiye’de doğal gaz konut ve ticari amaçlar için 1988’de Ankara’da kullanılmaya başlanmıştır; sırasıyla 1992’de İstanbul ve Bursa, 1996’da İzmir ve Eskişehir’de devam edilmiştir. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

Doğal gaz Rusya Federasyonu, Azerbeycan, Türkmenistan ve İran’dan boru hattı ile; Nijerya, Cezayir, Mısır’dan sıvılaştırılmış olarak deniz yoluyla gelmektedir. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Doğal gaz, metan (CH4), etan (C2H6), propan (C3H8) ve bütan (C4H10) gibi hafif hidrokarbonlardan meydana gelen ve içerisinde az miktarda karbondioksit (CO2), helium (He), hidrojen sülfür (H2S) ve azot (N2) gibi gazları da bulundurabilen bir karışımdır.

NIST tarafından tanımlanan normal koşullarda ise sıcaklık 20°C (293,15 K), basınç 101,325 kPa (1 atm) olarak verilmektedir. Ayrıca, Avrupa ve Güney Amerika’daki bazı doğal gaz şirketleri standart referans koşulları olarak 15°C (288,15 K) ve 101,325 kPa basıncı benimsemişlerdir.

• Statik gaz basıncı (Pst): Gazın durgun hâldeki basıncıdır; bar birimiyle ifade edilir.
• Dinamik gaz basıncı (Pd): Gazın hareket hâlindeki basıncıdır ve değeri bar birimi ile belirtilir.
• Şebeke gaz basıncı: Gaz teslim noktası vanası çıkışında ölçülen üst gaz basıncıdır.
• İşletme basıncı: Doğal gaz tesisatının herhangi bir bölümünde işletme hâlindeki
basınçtır.
• Bağlantı Basıncı: Hareket hâlindeki gazın, cihazın bağlantı noktasında ölçülen basıncıdır.

• Meme basıncı: hava karışmış brülörün hava karışımından önceki gazın, meme girişindeki akış basıncıdır.

Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

Bir yakıtın oksijenle birleştiği ve büyük miktarda enerjinin açığa çıktığı kimyasal reaksiyona yanma denir. Karbon ve hidrojen içeren bir yakıtın yanabilmesi için sağlanan oksijen miktarı yanma veriminin değerlendirilmesinde önemli bir faktördür. Eğer maddenin bileşiminde bulunan karbon ve hidrojen gibi bileşenlerin tüm bağları oksijen ile karşılaşırsa bu reaksiyona tam yanma (stokiyometrik yanma) denir. Eğer oksijen fazlaysa fakir yanma, oksijen azsa zengin yanma gerçekleşir. Su buharı gibi gaz halindeki bir madde sıvı hale geçerken dışarıya ısı verir, bu olaya yoğuşma denir. Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

Çözüm: Öncelikle baca kaybının hesaplanması gerekir.
ηy = 1 – ηbg denkliğinden, ηbg = 1 – ηy = 1 – 0,88 = 0,12
Baca kaybını bildiğimize göre, baca çıkışındaki gazın enerjisi,
Qbg = ηbg x Ha,n = 0,12x28500 kJ = 3420 kJ olarak bulunmaktadır.

Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

Sektörlere göre tüketilen doğal gaz değerlendirildiğinde, konutlarda kullanılan miktar, 2014 yılı için %19’a tekabül ettiği görülmektedir. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Brülör: Yakıtın hava ile uygun oranda karıştırılarak tam olarak yakılmasını sağlayan cihazdır. 

Termostat: Ev ısıtma sistemi, buzdolabı veya klima gibi aletlerde, sıcaklık değişimlerine otomatik olarak cevap verip ekipmanın kontrol anahtarını
harekete geçiren aygıtdır.

Hermetik: Özellikle hava giriş ve çıkışını engelleyecek şekilde tamamen kapatma, mühürlemedir.

Termosifon: Depolu su ısıtıcısıdır.

Eşanjör (ısı değiştirici): Herhangi bir fiziksel temas olmaksızın aralarında sıcaklık
farkı olan iki akışkanın (sıvı veya gaz), birbirine karışmadan, birinin diğerine ısı transferini sağlayan devre elemanıdır.

Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

Asetik asit, CH3COOH, sirkede bulunan ve ona ekşi tadını ve keskin kokusunu vermesiyle bilinen bir organik asit çeşididir. Asetik asit, katıldığı ürünlerde koruyucu, asitleştirici, lezzet verici ve çözücü olarak uygulanmaktadır. Sanayide asetik asitin geniş bir kullanım alanı vardır, çoğu kimyasalın üretiminde ham madde olarak kullanılır. En önemli kullanımı vinil asetat üretimidir ve bundan elde edilen polivinil asetat tahta tutkalı olarak kullanılır. Buna ek olarak, plastiklerin, lastiklerin, asetat liflerinin, eczaların, boyaların, böcek öldürücü ilaçların başlangıç maddesi olarak kullanılır. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

GİRİŞ
Ham petrolün arıtılması hayatımızda önemli bir rol oynar. Çoğu ulaşım araçları, benzin,
dizel ve jet yakıtı gibi ham petrolün rafine edilmesi ile elde edilen ürünleri kullanır. Yirminci yüzyılın başlarından itibaren petrol, uzun yıllar enerji ve kimyasal ham madde kaynağı
olarak kullanılan kömürün yerini almaya başlamıştır.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Edwin L. Drake petrolün de tuz arama yöntemiyle yeraltından çıkarabileceğini düşünerek
ham petrolü yeraltından çıkartan ilk kişidir.

Doğru cevap B şıkkıdır.

• Rafineri Yakıt gazı, metan (CH4), etan (C2H6), hafif hidrokarbonlar, hidrojen içeren bir gaz karışımı olup az miktarlarda CO ve H2S da içerebilir. Rafineri gaz sisteminde üretilir ve bileşimi rafineri işlemlerine bağlı olarak değişebilir. Rafinerilerde buhar elde etmek veya ısıtma amaçlı kazan ve fırınlarda yakıt olarak kullanılır.
• Sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) (liquified petroleum gas), ham petrolün rafinerilerde arıtılması sırasında ya da doğal gazın ayrıştırılması ile elde edilir. Taşınım sırasında kolaylık sağlaması için, bu gazlar basınç altında sıvılaştırılır. Sıvılaştırılmış petrol gazı, etan, etilen, propan, propilen, butan, bütilen, izobutan karışımıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Alfa metil naftalin ise düşük tutuşma kalitesine sahiptir ve bu nedenle
setan sayısı 0 kabul edilir.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Batman Rafinerisi ülkemizde ilk kurulan rafineridir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde 1955 yılında kurulmuştur. Bu rafineride genel olarak Batman petrolleri işlenmektedir. Ülkemizin en düşük kapasiteli petrol işleme tesisidir. Daha sonra 1960 yılında kurulan İstanbul Petrol Rafinerisi AŞ (İPRAŞ) tarafından, Marmara bölgesinde İzmit Körfezi’nin Tütünçiftlik bölgesinde İzmit rafinerisi yaptırılmış, 1961 yılında 1,0 milyon ton/yıl olan ham petrol işleme kapasitesi 1982 yılında 11,5 milyon ton/yıl olmuştur. İzmir rafinerisi Türkiye’nin giderek artan petrol ürünleri ihtiyacının karşılanabilmesi amacıyla, Ege bölgesinde 1972 yılında kurulmuştur. Kırıkkale rafinerisi 1986 yılında ülkemizin Orta Anadolu bölgesinde işletmeye alınmıştır.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Ham Petrol Rafinasyonu İşlem Basamakları

Ham petrol -> Depolama -> Ön Isıtma -> Tuz Giderme -> Ön Isıtma -> Ham Petrol Pamıtma -> Rafineri Süreçleri

Rafinerinin hafif ve uçucu ürünleri atmosferik damıtma kolonunun üst kısmından alınan
fraksiyonun dört ünitede ayrıştırılması ile elde edilir. Bunlar
• Bütan ayırıcı
• Propan ayırıcı
• Etan ayırıcı ve
• Nafta parçalayıcıdır.

Doğru cevap D şıkkıdır.