GELENEKSEL ENERJİ KAYNAKLARI - Deneme Sınavı - 8

Enerjinin dönüşümü sırasında ısı kayıpları, sürtünme ve diğer nedenlerden dolayı sürece giren enerjinin tamamı ise çevrilememektedir. Bu nedenle enerji verimi kavramı gündeme gelmektedir. Enerji verimi, kullanılabilir enerjinin, sisteme giren enerjiye oranı olarak tanımlanmaktadır.

Termodinamiğin ikinci kanunu bir enerji dönüşümü sisteminin ne kadar verimli olacağının sınırlarını belirler. Bilim insanları ısıyı herkesin anladığından daha farklı tanımlarlar. Eğer farklı sıcaklıklardaki iki cisim birbiriyle temas ettirilirse enerji sıcak cisimden soğuk cisme doğru akar ve her iki cismin sıcaklığı aynı olana kadar bu durum devam eder. Aktarılan bu enerji ısı olarak adlandırılır.

Doğadan doğrudan elde edilebilen enerji kaynakları olan birincil enerji kaynakları kömür, ham petrol, doğal gaz ve nükleer yakıt, su gücü, biyokütle, güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, jeotermal enerji ve dalga enerjisi ve Atıklardır. Hidrojen birincil enerji kaynağı değildir.

Birincil enerji kaynaklarını üç farklı baslık altında toplayabiliriz. Bunlar:

-Yenilenemeyen enerji kaynakları: kömür, ham petrol, doğal gaz ve nükleer yakıt,

-Yenilenebilir enerji kaynakları: Su gücü, biokütle, Güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, jeotermal enerji ve dalga enerjisi ve

-Atıklardır.

-Doğalgaz ise yenilenemeyen enerji kaynağıdır.

Teknik bir terim olan enerji kelimesi ilk kez Thomas Young tarafından 1807 yılında kullanılmıştır.

İç enerji, atom ve moleküllerin çevrim, dönme ve titreşimleri nedeniyle oluşan enerjidir. Enerji, iş yapabilme yeteneğidir. Kimyasal enerji, atom ve moleküllerin bağlarındaki potansiyel enerji olarak olarak düşünülmektedir. Nükleer enerji, atom çekirdeğindeki parçacıkların arasındaki etkileşimde depolanan enerjidir. Gizli enerji, maddelerin faz değişimi sırasında sabit sıcaklıkta soğurduğu veya saldığı enerji olarak tanımlanmaktadır.

Joule ve BTU (İngiliz Isıl Birimi) enerji birimleridir. Watt güç birimidir.

Enerjinin verimli kullanımı genellikle enerji tüketiminin azaltılması ve enerji kullanım veriminin arttırılmasıyla gerçekleştirilmektedir. Bir fabrikada üretilen yüksek sıcaklıktaki su buharı fabrikanın ihtiyacı olan elektrik enerjisini üretmek için tribünlerde elektrik enerjisine dönüştürülür ve tribünlerden çıkan daha yüksek sıcaklıktaki su buharı fabrikanın ısıtılmasında kullanılabilir. Böylece, hem fabrikanın ısıtılmasında tassarruf edilmiş olur hem de atmosphere salınan kirleticilerin miktarları azaltılabilir.

Birçok süreçte enerji sürekli olarak bir biçime dönüşmektedir. Buna enerjinin dönüşümü denilmektedir. Örneğin, güneş enerjisi, bitkilerde su ve karbondiaksit fotosentez yoluyla besine sentezlenerek kimyasal enerjiye dönüşmektedir. Suyun yüksekten düşüşüyle oluşturduğu mekanik enerji jeneratörlerde elektromanyetik enerjiye dönüşmektedir. İçten yanmalı motorlarda yakıtın potansiyel kimyasal nerjisi önce ısıya, sonra pistonları hareket ettirerek aracın hareket etmesiyle birlikte kinetic enerjiye dönüşmektedir.

İkincil enerji kaynakları, birincil enerji kaynaklarının elektrik enerjisi veya benzin, methanol, etanol ve hidrojen gibi yakıtlara dönüştürülmesiyle elde edilir. Yenilenebilir enerji kaynakları birincil enerji kaynakları olup genellikle kullanılabilir enerji olarak nitelendirilen elektrik veya ısıl enerjiye dönüştürülürler.

Doğadan doğrudan elde edilebilen enerji kaynakları olan birincil enerji kaynaklarını yenilenemeyen enerji kaynakları, yenilenebilir enerji kaynakları ve atıklar olmak üzere üç başlık altında sınıflandırılmaktadır. Yenilenemeyen enerji kaynaklarına kömür, ham petrol, doğal gaz ve nükleer yakıt örnek verilebilir. Yenilenebilir enerji kaynakları, su gücü, biyokütle, güneş enerjisi, rüzgar enerjisi, jeotermal enerji ve dalga enerjisidir.

Uluslararası Enerji Ajansı tarafından 2015 yılında yayınlanan bültendeki verilere göre 2013 yılı itibariyle Dünya’daki toplam enerji ihtiyacının %28,92u kömürden, %31,1’I petrolden, %21,4’ü doğal gazdan, %4,8’I nükleer yakıtlardan üretilmektedir. Geriye kalan %13,8’lik kısım ise yenilenebilir enerji kaynaklarından ve atıklardan sağlanmaktadır.

Elektrikli bir cihazın çalışabilmesi için gerekli elektrik enerjisi aşağıdaki dönüşüm süreçlerinden geçerek elde edilmektedir. I. Termik santrallerde yakıt olarak kullanılan kömür içerisindeki kimyasal enerji kömürün yanması sonucu ısıya, II. Isıyla üretilen buhar türbinlerde kullanılarak mekanik enerjiye, III. Mekanik enerji jeneratörlerde kullanılarak elektrik enerjisine, IV. Elektrik enerjisi de elektrik dağıtım hatları vasıtasıyla evimize kadar ulaşarak elektrikli cihazın çalışmasını sağlar.

Elektrik enerjisi, görece konumları nedeniyle yüklü parçacıkların bir düzlem içerisinde sahip olduğu enerjidir. Atık ısı, mekanik olarak işleyen bir sürece giren enerjinin çevreye verilen kısmıdır.  Potansiyel enerji, birbirine kuvvet uygulayan nesnelerin oluşturduğu bir sistemle ilişkilidir. Kinetik enerji sistemin hareketiyle ilgilidir. Mekanik enerji, bir cismin kinetik ve potansiyel enerjilerinin toplamına eşit olan enerjidir.

Teknik bir terim olan enerji kelimesi ilk kez Tomas Young tarafından 1807 yılında kullanılmıştır.

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından 2015 yılında yayınlanan bültendeki verilere göre 2013 yılı itibariyle Dünya’daki toplam enerji ihtiyacının %28,9’u kömürden, %31,1’i petrolden, %21,4’ü doğal gazdan ve %4,8’i de nükleer yakıtlardan üretilmektedir.

Nükleer enerjinin temeli ilk kez 1905 yılında Görecelik Özel Teorisi olarak yayınlanan Einstein’ın Görecelik Teorisinde yatmaktadır.

İlk kez Enrico Fermi, 1937 yılında Italya’da, uranyum atomunu parçalamıştır.

Fisyon reaksiyonunun sonuçları dünya tarafından, ilk kez 1945 yılında II. Dünya Savaşı sırasında Nagazaki’ye atılan, atom bombasıyla gözlemlenmiştir.