GAYRİMENKULLERDE VERGİLENDİRME

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar çevre temizlik vergisine tabidir (BGK mükerrer md.44). Kanun, kullanılan binaları vergi kapsamına almıştır. Bu nedenle kullanılmayan, boş kalan binalar 01.01.2004 tarihinden itibaren vergiye tabi değildir.

Belediye sınırı, belediye idaresinin görev ve yetki alanını belirlemek üzere çizen sınırı ifade etmektedir. Belediyelere ilişkin kurallar, belediyelerin hak ve yetkileri ilke olarak bu sınırların içinde geçerlidir. Aynı şekilde, belediye görev ve hizmetleri de esas itibariyle bu sınırlar içinde yapılır. Belediye sınırlarının tespiti ve onaylama şekli, 1580 sayılı Belediye Kanununun 4 ve 5 inci maddelerinde belirtilen usul ve esaslar dahilinde belirlenecektir.

Mücavir alan, 3194 sayılı İmar Kanununa göre, imar mevzuatı bakımından belediyelerin kontrol ve mesuliyeti altına verilmiş olan alanları ifade etmektedir Mücavir alan, kelime olarak “komşu alan” anlamına gelir. İmar mevzuatı bakımından belediyelerin kontrol ve sorumluluğu altına verilmiş olan alanlardır. Mücavir alan sınırları belediye meclisi veya il idare kurulu kararı ile belirlenir ve Bayındırlık ve İskân Bakanlığı’nca onaylanır. Mücavir alanın belediye sınırına bitişik olması gerekmez. Bu alan köyleri de ihtiva edebilir. Örneğin, merkez ilçeye bağlı Satılmışoğlu Köyü Tepebaşı Belediyesi mücavir alanı içindedir.

Diğer taraftan, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 104 üncü maddesinde, bu kanunun mücavir alanlarda uygulanabilmesi için bazı kriterlere yer verilmiştir. Bu kriterlerden bir tanesine göre, elektrik ve havagazı tüketim vergisi, bina inşaat harcı, işyeri açma izni harcı ile imar mevzuatı gereğince alınacak harçların mücavir alanlarda alınabilmesi, ancak belediye hizmetlerinin bu mahallere götürülmesi ile mümkün olabilmektedir. 3914 sayılı Kanun uyarınca çevre temizlik vergisinin mücavir alanlarda uygulanabilmesi için de verginin konusunu teşkil eden belediye hizmetlerinin bu mahallerde yerine getirilmesi şartı aranacaktır. Ancak, belediye sınırları dahilinde verginin alınabilmesi için bu temizlik hizmetlerinin belediye bünyesinde tesis edilmesi yeterli görülecektir.

Çevre temizlik vergisinin belediyelerin gelir kaynakları arasında yer alması ve verginin konusunu teşkil eden hizmetlerin belediyelerce yerine getirilmesi nedenleriyle bu verginin il özel idarelerince uygulanması mümkün bulunmamaktadır.

Çevre temizlik hizmeti ile konut, işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalarda yeme, içme, kullanma, büro ve benzeri faaliyetler sonucu veya park ve piknik alanları gibi yerlerde oluşan ve çevrenin kirlenmesine neden olan her türlü çevresel atıkların, çevre ve insan sağlığına olumsuz etkilerinin önlenmesi için düzenli bir şekilde toplanması, taşınması, geri kazanılması, düzenli depolanması ve bertarafı suretiyle çevreye ve insan sağlığına zararsız hale getirilmesi ve bu suretle ekonomiye katkı sağlama işlemleri anlaşılmaktadır.

Muafiyet kapsamında bulunanlara ait olup da başkaları tarafından kullanılan binalar vergiye tabi olacaktır. Örneğin, (A) Belediyesi, sahibi bulunduğu iş yerini (B) şahsına kiralamıştır. Bu durumda, söz konusu iş yeri vergiden müstesna edilmeyecektir. Diğer bir ifade ile söz konusu iş yeri çevre temizlik vergisine tabi tutulacaktır.

Belediyenin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan ancak, su ihtiyacı belediyece veya büyükşehir belediyelerine bağlı su ve kanalizasyon idarelerince tesis edilmiş su şebekesi haricinde karşılayan konutlar ile işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binaların yıl içinde kullanılmaya başlanması halinde, mükellefler; kullanmaya başladıkları tarihten itibaren 30 gün içinde bildirim vereceklerdir. Ancak, kullandıkları binalarla ilgili olarak daha
önce bildirim veren mükellefler, grup, derece veya mükellefiyetlerinde herhangi bir değişiklik olmadığı sürece bildirimde bulunmayacaklar ve vergi her yılın Ocak ayında kendiliğinden tahakkuk etmiş sayılacaktır.

Konutlara ait çevre temizlik vergisinde ölçü olarak metreküp alınmıştır.

2464 sayılı Kanunun mükerrer 44 üncü maddesinin beşinci fıkrasına göre, büyükşehir belediyelerinde çevre temizlik vergisi, diğer belediyelerde uygulanan çevre temizlik vergisi tutarları % 25 artırılarak hesaplanacaktır. Buna göre büyükşehir belediyelerinde uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aşağıda yer almaktadır.

Konut, işyeri ve diğer şekilde kullanılan binalar için belirtilen tutarlar, büyükşehir belediye sınırları içinde bulunanlar hariç olmak üzere kalkınmada öncelikli yörelerdeki belediyeler ile nüfusu 5000’den az olan belediyelerde % 50 indirimli olarak uygulanacaktır.

İşyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi, belediyelerce binaların tarifedeki  derecelere intibak ettirilmesi üzerine her yılın Ocak ayında yıllık tutarı itibarıyla tahakkuk etmiş sayılır. Tahakkuk eden vergi, bir defaya mahsus olmak üzere, belediyelerin ilan mahallerinde bir ay süreyle topluca ilan edilir. İş yeri ve diğer şekilde kullanılan binalarla ilgili olarak tahakkuk eden bu vergi, her yıl, emlak vergisinin taksit  sürelerinde ödenir. Emlak vergisinin birinci taksiti Mart, Nisan, Mayıs aylarında, ikinci taksiti ise Kasım ayında ödenir.

Çevre temizlik vergisi binanın ikametgâh ya da işyeri olarak kullanılmasına bağlı olarak farklılaşmaktadır. Eğer vergi mükellefi binasının bir kısmını kametgâh bir kısmını da işyeri olarak kullanıyor ise, bu bina için bir defa, işyeri esasına göre vergi ödeyecektir.

Aralarında ortaklık bağı bulunmayan birden fazla kişi tarafından kullanılan bir bağımsız bölüm için her kullanıcı kendi kullanım amacına uygun olarak ayrı ayrı çevre temizlik vergisi ödeyecektir

Özel devlet yardımları, karşılıksız fon tahsisleri, bu işler için yapılacak bağış ve yardımlar ve istimlak bedelleri giderler tutarından indirilir. 

Harcamalara katılma payları bina ve arsalarda vergi değerinin yüzde 2’sini geçemez