GAYRİMENKULLERDE VERGİLENDİRME

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 104 üncü maddesinde, bu kanunun mücavir alanlarda uygulanabilmesi için bazı kriterlere yer verilmiştir. Bu kriterlerden bir tanesine göre, elektrik ve hava gazı tüketim vergisi, bina inşaat harcı, işyeri açma izni harcı ile imar mevzuatı gereğince alınacak harçların mücavir alanlarda alınabilmesi, ancak belediye hizmetlerinin bu mahallere götürülmesi ile mümkün olabilmektedir.

Muafiyet kapsamında bulunanlara ait olup da başkaları tarafından kullanılan binalar vergiye tabi olacaktır. Örneğin, (A) Belediyesi, sahibi bulunduğu iş yerini (B) şahsına kiralamıştır. Bu durumda, söz konusu iş yeri vergiden müstesna edilmeyecektir. Çocuk Esirgeme Kurumu, Kızılay'a kiralanan belediye binası ve KYK Öğrenci Yurtları bu vergiden muaftır.

50-99 arasında öğrencinin öğrenim gördüğü okullar, V. grupta yer alırlar.

2005/9817 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 7 nci maddesine göre; konut, işyeri ve diğer şekilde kullanılan binalar için belirtilen tutarlar, büyükşehir belediye sınırları içinde bulunanlar hariç olmak üzere kalkınmada öncelikli yörelerdeki belediyeler ile nüfusu 5000’den az olan belediyelerde % 50 indirimli olarak uygulanacaktır.

İş yeri ve diğer şekilde kullanılan binalarla ilgili olarak tahakkuk eden bu vergi, her yıl, emlak vergisinin taksit sürelerinde ödenir. Emlak vergisinin birinci taksiti Mart, Nisan, Mayıs aylarında, ikinci taksiti ise Kasım ayında ödenir.

Aralarında ortaklık bağı bulunmayan birden fazla kişi tarafından kullanılan bir bağımsız bölüm için her kullanıcı kendi kullanım amacına uygun olarak ayrı ayrı çevre temizlik vergisi ödeyecektir. Örneğin, ortaklık bağlantısı olmaksızın, bir apartman dairesinin bir odasının doktor A ya, bir odasının doktor B ye kiralanması halinde A ve B ayrı ayrı çevre temizlik vergisi mükellefiyeti tesis ettirmelidir.

Aşağıdaki durumlarda gayrimenkullerin sahiplerinden Yol Harcamalarına Katılma Payı alınır:

a. Yeni yol açılması

b. Mevcut yolların yüzde 40 nispetinde veya daha fazla genişletilmesi

c. Kaldırımsız ve bakımsız bulunan yolların, kaldırım veya parke kaldırım haline getirilmesi veya asfalt yapılması, kaldırım veya şose halindeki yolların da parke, beton veya asfalta çevrilmesi

d. Mevcut kaldırım veya parkelerin sökülüp yeniden düzenlenmesi.   

Yolun trafiğe kapatılarak daraltılması bu durumlardan biri değildir.

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (KTVKK) kapsamında yer alan tescilli taşınmaz kültür varlıklarının bakım ve onarımının sağlanması için, emlak vergi tutarının %10’u nispetinde katkı payı alınmaktadır.

Arkeolojik araştırmalar için yapılan iktisaplar ile ilgili tescil, şerh ve terkinler, harçtan müstesna edilmiştir.

Konut inşaatlarında inşaat alanının tespitinde, sığınak, merdiven sahanlığı, müşterek garaj, depo, kalorifer ve kapıcı dairesi gibi ortak yerlerden gelen paylar ile kömürlükler hariç tutulur, özel garaj ve özel depo gibi müştemilat dahil edilir.

Yeşil vergiler”, çevreyle uyumlu ürün türlerinin kullanımını teş­vik etmek, bazı kesimlerin ekonomik zorluklarını hafifletmek, bazı sektörlerin uluslararası alanda re­kabet edebilirliğini artırmak amacıyla ve elbette sunduğu netice itibariyle gelir sağlamak amacıyla uygulanmaya başlanmıştır.

Çevre ver­gileri, çevreye zararlı bir birimin ya da parçasının vergi konusu olarak alındığı vergilerdir.

Türkiye’de, doğrudan doğruya ilgili kanun­larda çevre vergisi olarak adlandırılmayan ancak çevre vergisi olarak kabul edilebilecek çok sayıda vergi mevcuttur. Motorlu Taşıtlar Vergisi ile Özel Tüketim Vergisi Kanunu kapsamında akaryakıt tü­ketimi ve taşıt alımı üzerinden alınan vergiler buna örnektir. Vergi mevzuatında, gelir sağlama amacı dışında yönlendirme ve kontrol amaçlı alınan tek vergi Belediye Gelirleri Kanunu kapsamında dü­zenlenen Çevre Temizlik Vergisi'dir. Çöp vergisi ola­rak da bilinen bu vergi, atık su ve katı atıkları konu almıştır. Atık su ve katı atık üretim birimi olarak hane ve işyerleri kabul edilip, binaları kullananlar vergi mükellefi kılınmıştır.

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetle­rinden yararlanan konut, işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar çevre temizlik vergisine tabidir (BGK mükerrer md.44). Kanun, kullanılan bina­ları vergi kapsamına almıştır. Bu nedenle kullanıl­mayan, boş kalan binalar 01.01.2004 tarihinden itibaren vergiye tabi değildir.

Muafiyet kapsamında bulunanlara ait olup da başkaları tarafından kullanılan binalar vergiye tabi olacaktır. Örneğin, (A) Belediyesi, sahibi bulundu­ğu iş yerini (B) şahsına kiralamıştır. Bu durumda, söz konusu iş yeri vergiden müstesna edilmeyecek­tir. Diğer bir ifade ile söz konusu iş yeri çevre temizlik vergisine tabi tutulacaktır.

Konut dışındaki bina­lara uygulanan vergi miktarı bina gruplarına göre belirlenmiştir. Bina gruplarının belirlenmesine iliş­kin ölçüler Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilmiştir. İlgili kararda bina gruplarının belirlenmesinde öğrenci sayısı, yatak kapasitesi, kullanım alanı (m2), koltuk sayısı, per­sonel sayısı gibi fiziki ölçüler kullanılmıştır. Bina gruplarında belirtilenlerin haricindeki ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyetler için kullanılan binalarda personel sayısı esas alınmaktadır.

Belediyelerce veya belediyelere bağlı müessese­lerce aşağıdaki şekillerde inşa, tamir ve genişletil­meye tabi tutulan yolların iki tarafında bulunan veya başka bir yola çıkışı olmaması dolayısıyla bu yoldan yararlanan gayrimenkullerin sahiplerinden yukarıdaki durumların tamamının gerçekleşmesi halinde Yol Harcamalarına Katılma Payı alınır.

Harcamalara katılma payları bina ve arsalarda vergi değerinin yüzde 2’sini geçemez.

Harç, belli bir kamu hizmetinden yararlanma karşılığında ödenen bedeldir. Diğer bir ifade ile harç, yarı kamusal nitelikte kamu hizmeti sunan kamu kuruluşlarının sundukları hizmetlerden doğ­rudan doğruya yararlananlardan, faydalanma karşı­lığı alınan parasal tutarları ifade etmektedir.  Karşılığının bulunması harçları vergilerden ayı­ran en önemli özelliktir.

Belediye Gelirleri Ka­nunu kapsamında gayrimenkullerle ilgili işlemler­den Bina İnşaat Harcı, Kayıt ve Suret Harcı, İmar ile İlgili Parselasyon Harcı, İfraz ve Tevhit Harcı, Plan ve Proje Tasdik Harcı, Zemin Açma İzni ve Toprak Hafriyatı Harcı, Yapı Kullanma İzni Harcı alınmaktadır.