GAYRİMENKULLERDE VERGİLENDİRME

Vergi hukukunda ivazsız intikal bir malın; veraset dışında bağış, hediye, ikramiye gibi değişik adlarla bir kişiden diğer bir kişiye karşılıksız olarak geçmesidir. Mal ise, mülkiyete konu olabilen menkul ve gayrimenkullerle, mal varlığını oluşturan bütün hak ve alacaklarını ifade etmektedir. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Vergi hukukunda ivazsız intikaller veraset ve intikal vergisine tabidir. Doğru cevap "D" şıkkıdır.

Gaiplik kararının verilebilmesi için; kendisinden haber alınamayan kişi hakkında son haber alma tarihinden itibaren en az 5 yıl geçmiş olması, hakları ölüme bağlı olanlar (mirasçılar) tarafından yetkili mahkemeye başvurulmuş olması ve mahkemenin gaiplik kararını vermesi gerekir. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Ölen kişinin kişiliği ile ilgili haklar (velayet hakkı, derneğe üye olma karşılığı edinilen haklar vb.), mal kavramı içine giren şahsi irtifak haklarından intifa ve sükna hakkı kanunen devir ve temlik edilemediği için mirasçılara intikali söz konusu değildir. Doğru cevap "B" şıkkıdır.

Ölenin kızı ve oğlu birinci dereceden mirasçıları; annesi ve kardeşi ikinci derecen mirasçıları; büyük babası ise üçüncü dereceden mirasçısıdır. Doğru cevap "B" şıkkıdır.

Gayrimenkullerin veraset ve intikal vergisinin konusunu oluşturması için;
• Gayrimenkulün Türkiye Cumhuriyeti (TC) uyruğunda olan kişilere ait olması, başka bir ifade ile ölen kişinin TC vatandaşı olması, ya da
• Gayrimenkulün Türkiye sınırları içinde olması gerekir.

Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Matrahın tespitinde gayrimenkulün belirlenen değerinden, murisin ihticaca salih vesikalara dayanan (belgelerle ispatlanabilen) borçları ile vergi borçları indirilir. Ancak Mirasçının borçları, vergi borçları ve vergi cezaları indirilemez. Ölen kişinin vergi cezaları ise ölüm halinde suç ve cezaların şahsiliği ilkesi gereği ortadan kalkmakta ve mirasçılara intikal ettirilmemektedir. Doğru cevap "B" şıkkıdır.

Veraset ve intikal vergisi VİVK md.16’da yazılı artan oranlı tarife üzerinden alınmaktadır. Doğru cevap "D" şıkkıdır.

Ölüm Türkiye’de meydana gelmişse, mükelleflerin Türkiye’de bulunmaları halinde ölüm tarihini takip eden dört ay içinde, veraset ve intikal vergisi beyannamesi verilir. Doğru cevap "E" şıkkıdır.

Ölümün ispatı kolay gibi görülse de, bazı durumlarda ölümün gerçekleşip gerçekleşmediğinin tespiti oldukça zor olabilir. Bu durumda karinelerden (dış göstergeler) hareketle veya gaiplik kararı ile kişinin öldüğü kabul edilir. Bir kimse, ölümüne kesin gözüyle bakılmayı gerektiren durumlar içinde kaybolmuşsa, cesedi bulunamamış olsa bile, gerçekten ölmüş sayılır (MK m.31/b). Örneğin, çok yüksekte infilak ederek yanan ve hiç kimsenin kurtulmadığı uçakta bulunan bir kimsenin cesedine ulaşılamamış olması veya ulaşılsa bile cesedin ilgili kişiye ait olduğunun belirlenememesi durumunda o kişinin ölümüne kesin gözüyle bakılır. İşte bu durumda karinelerden hareketle kişinin öldüğü kabul edilir. Diğer yandan, kendisinden uzun süre haber alınamayan veya ölümüne olası gözüyle bakılacak olay içinde kaybolan, ölümü hakkında kuvvetli olasılık bulunan kişiler hakkında, gaiplik kararı verilebilir (MK m.32).

İntikal edilemeyen mal ve haklar terekeye dahil edilmezler. Örneğin, murisin kişiliği ile ilgili haklar (velayet hakkı, derneğe üye olma karşılığı edinilen haklar vb.), mal kavramı içine giren şahsi irtifak haklarından intifa ve sükna hakkı kanunen devir ve temlik edilemediği için mirasçılara intikali söz konusu değildir. Devri mümkün menkul ve gayrimenkul mallar, haklar ve alacaklar ile borçların tümü terekeye dahildir. Terekenin içinde değişik türde malvarlığı olabilir. Örneğin; ev, işyeri, arsa, yat, tahvil, hisse senedi, fon, banka hesabı gibi.

Miras hukukunda kanuni mirasçıların miras payı, ölene yakınlık derecesine göre belirlenmiştir. Birinci dereceden mirasçılar ölenin alt soyudur (füruu). Ölenin çocukları, torunları, torunlarının torunları altsoydur. Altsoyun mahfuz hissesi yasal miras payının 1/2 sidir. İkinci dereceden mirasçılar ölenin ana, baba ve kardeşleridir (üstsoy). Ana babadan her biri için yasal miras payının 1/4 ü, kardeşlerden her biri için 1/8’i mahfuz hissedir

Eş de dahil ölenin üçüncü derece mirasçısı yoksa mirasın tamamı devlete kalır, yani en son mirasçı devlettir.

Miras bırakanın ölümüyle birlikte mirasçıların mirasçılık hakları doğar. Kanuni ve mansup mirasçılar mirası reddedebilirler. Ölüm tarihinden itibaren üç ay içinde sulh hukuk mahkemesine yapılacak yazılı ve sözlü beyan ile miras reddedilebilir. Bu süre içinde başvuru yapılmazsa miras kabul edilmiş sayılır. Mirasta külli halefiyet ilkesi geçerli olduğundan, mirasın kısmen kabul edilip kısmen reddedilmesi söz konusu değildir.

Değerleme günü miras yoluyla intikallerde mirasın açıldığı gündür. Ölüm ile miras açılır. O halde murisin ölüm tarihi değerleme günüdür.

Veraset ve intikal vergisi VİVK md.16’da yazılı artan oranlı tarife üzerinden alınmaktadır. 2018 yılı için tarife aşağıda verilmiştir. 

Cevabı bir örnekle vermek gerekirse; TC vatandaşı bir kişi Almanya’da vefat etmiştir. Gayrimenkulün Türkiye’de veya Almanya’da bulunması vergi yükümlülüğünü değiştirmez. Mirasçılar Türkiye’de ise ölüm tarihinden itibaren altı ay içinde beyanname verilecektir. Mirasçılar da Almanya’da ise beyanname verme süresi ölüm tarihinden itibaren dört aydır. Eğer mirasçılar İngiltere’de yaşıyorlarsa, beyanname verme süresi ölüm tarihinden itibaren 8 aydır.

İvazsız gayrimenkul intikalinde vergi oranı 2017 yılı için aşağıdaki gibidir:

Bir şahsa ana, baba, eş ve çocuklarından (evlatlıktan evlat edinenlere yapılan ivazsız intikaller hariç) ivazsız gayrimenkul intikali halinde vergi, ivazsız intikallere ilişkin aşağıdaki tarifede yer alan oranların yarısı uygulanarak hesaplanır.