GAYRİMENKULLERDE VERGİLENDİRME - Deneme Sınavı - 8

Kayıt örneklerinin her birinden alınan harç maktu harçtır.

Maddelerdekilerin tamamı tapu ve kadastro harçlarının mükellefidir. Doğru cevap E'dir.

Aradaki farka isabet eden harç ikmalen veya re’sen tarh edilir, vergi ziyaı cezası %25 nispetinde uygulanır.

Zemin ve yol kanal açma izni verilmesi, yapım ve yıkım artığı malzeme ile toprak kazısının taşınması için belediyelerce yer gösterilmesi ve bu yerlerin tesviyesi “Zemin Açma İzni ve Toprak Hafriyatı Harcına” tabidir. Doğru cevap B'dir.

Çevre vergileri, çevreye zararlı bir birimin ya da parçasının vergi konusu olarak alındığı vergilerdir. Bu kapsamda, zehirli gaz ve su emisyonları, enerji ürünleri, taşımacılık, atık su, tarımsal girdiler (gübre, böcek ilacı vb.), ozon tabakasına zararlı ürünler, katı atıklar çevre vergilerinin muhtemel konuları arasında yer alır.

Vergi mevzuatında, gelir sağlama amacı dışında yönlendirme ve kontrol amaçlı alınan tek vergi Belediye Gelirleri Kanunu kapsamında düzenlenen çevre temizlik vergisi’dir. Çöp vergisi olarak da bilinen bu vergi, atık su ve katı atıkları konu almıştır. Atık su ve katı atık üretim birimi olarak hane ve işyerleri kabul edilip, binaları kullananlar
vergi mükellefi kılınmıştır.

Çevre Temizlik Vergisinin Konusu ve Kapsamı

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar çevre temizlik vergisine tabidir (BGK mükerrer md.44). Kanun, kullanılan binaları vergi kapsamına almıştır. Bu nedenle kullanılmayan, boş kalan binalar 01.01.2004 tarihinden itibaren vergiye tabi değildir.

Belediye sınırı, belediye idaresinin görev ve yetki alanını belirlemek üzere çizen sınırı ifade etmektedir. Belediyelere ilişkin kurallar, belediyelerin hak ve yetkileri ilke olarak bu sınırların içinde geçerlidir. Aynı şekilde, belediye görev ve hizmetleri de esas itibariyle bu sınırlar içinde yapılır. Belediye sınırlarının tespiti ve onaylama şekli, 1580 sayılı Belediye Kanununun 4 ve 5 inci maddelerinde belirtilen usul ve esaslar dahilinde belirlenecektir.

Mücavir alan, 3194 sayılı İmar Kanununa göre, imar mevzuatı bakımından belediyelerin kontrol ve mesuliyeti altına verilmiş olan alanları ifade etmektedir Mücavir alan, kelime olarak “komşu alan” anlamına gelir. İmar mevzuatı bakımından belediyelerin kontrol ve sorumluluğu altına verilmiş olan alanlardır. Mücavir alan sınırları belediye meclisi veya il idare kurulu kararı ile belirlenir ve Bayındırlık ve İskân Bakanlığı’nca onaylanır. Mücavir alanın belediye sınırına bitişik olması gerekmez. Bu alan köyleri de ihtiva edebilir. Örneğin, merkez ilçeye bağlı Satılmışoğlu Köyü Tepebaşı Belediyesi mücavir alanı içindedir.

Diğer taraftan, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 104 üncü maddesinde, bu kanunun mücavir alanlarda uygulanabilmesi için bazı kriterlere yer verilmiştir. Bu kriterlerden bir tanesine göre, elektrik ve havagazı tüketim vergisi, bina inşaat harcı, işyeri açma izni harcı ile imar mevzuatı gereğince alınacak harçların mücavir alanlarda alınabilmesi, ancak belediye hizmetlerinin bu mahallere götürülmesi ile mümkün olabilmektedir. 3914 sayılı Kanun uyarınca çevre temizlik vergisinin mücavir alanlarda uygulanabilmesi için de verginin konusunu teşkil eden belediye hizmetlerinin bu mahallerde yerine getirilmesi şartı aranacaktır. Ancak, belediye sınırları dahilinde verginin alınabilmesi için bu temizlik hizmetlerinin belediye bünyesinde tesis edilmesi yeterli görülecektir.

Çevre temizlik vergisinin belediyelerin gelir kaynakları arasında yer alması ve verginin konusunu teşkil eden hizmetlerin belediyelerce yerine getirilmesi nedenleriyle bu verginin il özel idarelerince uygulanması mümkün bulunmamaktadır.

Çevre temizlik hizmeti ile konut, işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalarda yeme, içme, kullanma, büro ve benzeri faaliyetler sonucu veya park ve piknik alanları gibi yerlerde oluşan ve çevrenin kirlenmesine neden olan her türlü çevresel atıkların, çevre ve insan sağlığına olumsuz etkilerinin önlenmesi için düzenli bir şekilde toplanması, taşınması, geri kazanılması, düzenli depolanması ve bertarafı suretiyle çevreye ve insan sağlığına zararsız hale getirilmesi ve bu suretle ekonomiye katkı sağlama işlemleri anlaşılmaktadır.

Su tüketim bedeli, abonelik kaydının bulunduğu isimden, faturalandırılarak talep edilir.

Muafiyet kapsamında bulunanlara ait olup da başkaları tarafından kullanılan binalar vergiye tabi olacaktır. Örneğin, (A) Belediyesi, sahibi bulunduğu iş yerini (B) şahsına kiralamıştır. Bu durumda, söz konusu iş yeri vergiden müstesna edilmeyecektir. Diğer bir ifade ile söz konusu iş yeri çevre temizlik vergisine tabi tutulacaktır.

Belediyenin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan ancak, su ihtiyacı belediyece veya büyükşehir belediyelerine bağlı su ve kanalizasyon idarelerince tesis edilmiş su şebekesi haricinde karşılayan konutlar ile işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binaların yıl içinde kullanılmaya başlanması halinde, mükellefler; kullanmaya başladıkları tarihten itibaren 30 gün içinde bildirim vereceklerdir. Ancak, kullandıkları binalarla ilgili olarak daha
önce bildirim veren mükellefler, grup, derece veya mükellefiyetlerinde herhangi bir değişiklik olmadığı sürece bildirimde bulunmayacaklar ve vergi her yılın Ocak ayında kendiliğinden tahakkuk etmiş sayılacaktır.

Konutlara ait çevre temizlik vergisinde ölçü olarak metreküp alınmıştır.

Büyükşehir Belediyeleri Dışındaki Belediyelerde Uygulanacak Çevre Temizlik Vergisi Büyükşehir Belediyelerinde Uygulanacak Çevre Temizlik Vergisinden daha ucuzdur (Tablo 7.2 ve Tablo 7.3 karşılaştırılmalıdır). 

2464 sayılı Kanunun mükerrer 44 üncü maddesinin beşinci fıkrasına göre, büyükşehir belediyelerinde çevre temizlik vergisi, diğer belediyelerde uygulanan çevre temizlik vergisi tutarları % 25 artırılarak hesaplanacaktır. Buna göre büyükşehir belediyelerinde uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aşağıda yer almaktadır.

Konut, işyeri ve diğer şekilde kullanılan binalar için belirtilen tutarlar, büyükşehir belediye sınırları içinde bulunanlar hariç olmak üzere kalkınmada öncelikli yörelerdeki belediyeler ile nüfusu 5000’den az olan belediyelerde % 50 indirimli olarak uygulanacaktır.

Su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle hesaplanan çevre temizlik vergisi, su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiş sayılır. Bu suretle tahakkuk eden vergi, su tüketim bedeli ile birlikte belediyelerce tahsil edilir. Su ve kanalizasyon hizmetleri ayrı bir kanunla düzenlenmiş bulunan büyük şehir belediye sınırları ve mücavir alanlardaki çevre temizlik vergisi ise 20.11.1981 tarihli ve 2560 sayılı Kanun hükümlerine göre kurulan su ve kanalizasyon idarelerince tahsil edilir. 

İşyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi, belediyelerce binaların tarifedeki  derecelere intibak ettirilmesi üzerine her yılın Ocak ayında yıllık tutarı itibarıyla tahakkuk etmiş sayılır. Tahakkuk eden vergi, bir defaya mahsus olmak üzere, belediyelerin ilan mahallerinde bir ay süreyle topluca ilan edilir. İş yeri ve diğer şekilde kullanılan binalarla ilgili olarak tahakkuk eden bu vergi, her yıl, emlak vergisinin taksit  sürelerinde ödenir. Emlak vergisinin birinci taksiti Mart, Nisan, Mayıs aylarında, ikinci taksiti ise Kasım ayında ödenir.

Binaların bağımsız bölümlerinin aynı kişi tarafından birden çok amaçla kullanılması durumunda, bu binadan sadece bir vergi alınacaktır.

Çevre temizlik vergisi binanın ikametgâh ya da işyeri olarak kullanılmasına bağlı olarak farklılaşmaktadır. Eğer vergi mükellefi binasının bir kısmını kametgâh bir kısmını da işyeri olarak kullanıyor ise, bu bina için bir defa, işyeri esasına göre vergi ödeyecektir.

Aralarında ortaklık bağı bulunmayan birden fazla kişi tarafından kullanılan bir bağımsız bölüm için her kullanıcı kendi kullanım amacına uygun olarak ayrı ayrı çevre temizlik vergisi ödeyecektir

Yol Harcamalarına Katılma Payı alınır:
a. Yeni yol açılması;
b. Mevcut yolların yüzde 40 nispetinde veya daha fazla genişletilmesi;
c. Kaldırımsız ve bakımsız bulunan yolların,
kaldırım veya parke kaldırım haline getirilmesi veya asfalt yapılması, kaldırım veya şose halindeki yolların da parke, beton veya asfalta çevrilmesi;
d. Mevcut kaldırım veya parkelerin sökülüp yeniden düzenlenmesi,

Harcamalara katılma payları, bir program dahilinde veya istek üzerine doğrudan doğruya yapılan işlerde, bu hizmetler dolayısıyla yapılan giderlerin tamamıdır. Şu kadar ki yapılacak giderler peşin ödendiği takdirde bu paylar ilgililerden %25 noksanı ile alınır. Ancak, bu tür hizmet giderleri Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile İller Bankası tarafından tespit edilen ve yayınlanan rayiç ve birim fiyatlara göre hesaplanan tutarları aşamaz.

Özel devlet yardımları, karşılıksız fon tahsisleri, bu işler için yapılacak bağış ve yardımlar ve istimlak bedelleri giderler tutarından indirilir. 

Harcamalara katılma payları bina ve arsalarda vergi değerinin yüzde 2’sini geçemez

Gayrimenkullerin alım-satıma konu olması, trampa edilmesi, bağışlanması, miras yoluyla intikali, kat
karşılığı verilmesi, kişinin arsası üzerine inşaat yapması, intifa hakkı tesisi, arsanın ifraz (ayırma), taksim veya birleştirme işlemleri, gayrimenkulün ödül olarak kazanılması, gayrimenkul üzerinde ipotek tesisi vb. birçok işlem 4 sayılı liste kapsamında tapu ve kadastro harcına tabiidir.

Genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler, bunların kuracakları birlikler, darülaceze ve benzeri kuruluşlar ve üniversiteler tarafından münhasıran hizmetlerinde kullanılan binalar, Kızılay Genel Merkezi ile şubeleri ve kampları, Kredi ve Yurtlar Kurumuna ait öğrenci yurtları , korumalı işyerleri ile kamuya açık ibadet yerleri, karşılıklı olmak şartıyla elçilik ve konsolosluk hizmetlerinde kullanılanlarla elçilerin ikametine tahsis edilen binalar, uluslararası kuruluşlar ve bunların temsilcilikleri tarafından kullanılan binalar ile bunların müştemilatı vergiye tabi değildir (BGK mük. md.44/f.2). Darülaceze ve benzeri kuruluşlar kapsamına, düşkünler evi, yetimhaneler, huzurevleri, Çocuk Esirgeme Kurumu ve korunmaya muhtaç çocukları koruma birliklerine ait çocuk yurtları gibi sosyal yardım kuruluşları girmektedir. Muafiyet kapsamında bulunanlara ait olup da başkaları tarafından kullanılan binalar vergiye tabi olacaktır. Örneğin, (A) Belediyesi, sahibi bulunduğu iş yerini (B) şahsına kiralamıştır. Bu durumda, söz konusu iş yeri vergiden müstesna edilmeyecektir. Diğer bir ifade ile söz konusu iş yeri çevre temizlik vergisine tabi tutulacaktır. Cevabımız E seçeneğidir.

Belediyenin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan ancak, su ihtiyacı belediyece veya büyükşehir belediyelerine bağlı su ve kanalizasyon idarelerince tesis edilmiş su şebekesi haricinde karşılayan konutlar ile işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binaların yıl içinde kullanılmaya başlanması halinde, mükellefler; kullanmaya başladıkları tarihten itibaren 30 gün içinde bildirim vereceklerdir. Cevabımız D seçeneğidir.

Su ve kanalizasyon idareleri büyükşehir dahilindeki her ilçe veya ilk kademe belediyesinin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan konutlara ilişkin olarak tahsil ettiği çevre temizlik vergisi ile bu verginin süresinde ödenmemesi nedeniyle tahsil ettiği gecikme zammının yüzde seksenini tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar bir bildirim ile ilgili belediyeye bildirerek aynı süre içinde öder. Tahsil edilen vergi ve gecikme zammının yüzde yirmisini ise münhasıran çöp imha tesislerinin kuruluş ve işletmelerinde kullanılmak üzere büyükşehir belediyesinin hesabına tahsilâtı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar aktarır. Büyükşehir belediye sınırları içinde bulunan belediyelerin kendileri tarafından tahsil edilen çevre temizlik vergisinin yüzde yirmisi aynı esaslar çerçevesinde büyükşehir belediyelerine aktarılır. Cevabımız C seçeneğidir.

Çevre temizlik vergisi binanın ikametgâh ya da işyeri olarak kullanılmasına bağlı olarak farklılaşmaktadır. Eğer vergi mükellefi binasının bir kısmını ikametgâh bir kısmını da işyeri olarak kullanıyor ise, bu bina için bir defa, işyeri esasına göre vergi ödeyecektir. Cevabımız A seçeneğidir.

Aralarında ortaklık bağı bulunmayan birden fazla kişi tarafından kullanılan bir bağımsız bölüm için her kullanıcı kendi kullanım amacına uygun olarak ayrı ayrı çevre temizlik vergisi ödeyecektir. Cevabımız B seçeneğidir.

Belediyelerce veya belediyelere bağlı müesseselerce aşağıdaki şekillerde inşa, tamir ve genişletilmeye tabi tutulan yolların iki tarafında bulunan veya başka bir yola çıkışı olmaması dolayısıyla bu yoldan yararlanan gayrimenkullerin sahiplerinden Yol Harcamalarına Katılma Payı alınır:

Yolların kaldırımlar da dahil olmak üzere (15) metreden fazla genişliklerine düşen giderler, belediyelere ait olup harç payına konu teşkil etmez. Cevabımız E seçeneğidir.