GAYRİMENKULLERDE VERGİLENDİRME - Deneme Sınavı - 19

Yardımcı kaynaklar, vergi kanunlarını açıklayıcı özellik taşıyan genel tebliğler, sirkülerler, mukte­zalar ve mahkeme kararları ve doktrin sayılabilir. Danıştay içtihadı birleştirme kararları asli kaynak özelliğini taşımaktadır.

Anayasa, bir ülkede uygulanan en üst norm ola­rak devletin temel organlarının kuruluşunu ve dolayısıyla işleyişini, vatandaşların devlet karşısında sahip oldukları temel hak ve hürriyetleri düzenler. Anayasanın pozitif hukuk açısından üstün ve bağ­layıcı kaynak olması, kanunların anayasaya uygun olması esasları, vergi hukuku açısından da geçerlidir.

Mükellefler, Gelir İdaresi Başkanlığından veya bu hususta yetkili kıldığı makamlardan, vergi durumları ve vergi uygulaması bakımından anlaşılmaz ve tered­dütlü gördükleri konular hakkında yazılı bilgilendir­me isteyebilir. Gelir İdaresi Başkanlığı, istenen bilgiyi özelge (mukteza) ile cevaplandırabileceği gibi, aynı durumda olan tüm mükellefler için uygulamaya yön vermek ve açıklık getirmek üzere sirküler de yayımla­yabilir.

Mirasçı, kendisine düşen miras hissesi oranında ölenin vergi borçlarından (gecikme zammı, gecikme faizi dahil) sorumludur. Ancak cezalar dolayısıyla mirasçıların herhangi bir so­rumluluğu bulunmamaktadır. Bu, cezanın kişiselli­ği kuralının bir sonucu olup, ölüm halinde cezalar düşmektedir.

Ekonomik, sosyal ve siyasi gerekçelerle bazı du­rumlarda vergi mükellefiyeti ya kişi yönünden ya da verginin konusu yönünden kaldırılabilir, kısıtla­nabilir. Kural olarak vergi mükellefi olan bir gerçek ya da tüzel kişinin açık bir kanun hükmüyle vergi kapsamının dışında bırakılmasına vergi muafiyeti denir.  Gelir vergisi açısından getirilen esnaf ve dip­lomat muaflığı bunun birer örneğidir.

Fatura, malın teslim edildiği veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren en geç 7 gün içinde düzenlenir. Bu şekilde faturanın düzenlenmesi; paranın tahsiline değil, malın veya hizmetin teslimine bağlanmıştır. Yani satılan malın veya verilen hizmetin bedeli tahsil edilmese de faturanın düzenlenmesi gerekir.

Tahsil zamanaşımı; vergi yüküm­lüsünün yabancı ülkede bulunması, vergi yükümlüsünün hileli iflas etmesi ve tereke tasfiyesi dola­yısıyla vergi yükümlüsü hakkında takip yapılması olanağı bulunmaması durumlarında durmaktadır.

Cezaya karşı dava yolu­nu kullanmayan sorumlu, cezalarda indirim talep edebilir. Bu talep kabul olursa vergi ziyaı cezasının birinci defada yarısı, müteakiben kesilenlerde üçte biri; usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezalarının ise yarısı indirilir.

Vergi hataları, hesap hataları ve vergilendirme hataları olmak üzere ikiye ayrılır. Hesap hataları, verginin hesaplanması sırasında yapılan ve mat­raha, miktara ya da verginin mükerrer olmasına ilişkin hatalardır. Vergi mükellefiyetinin belirlenmesinde değerlendirme yanlışlıkları olarak da kabul edilen vergilendirme hataları, mükellefin şahsında, mü­kellefiyette, konuda, vergilendirme veya muafiyet döneminde hata olmak üzere 4 gruba ayrılır.

Anayasa, bir ülkede uygulanan en üst norm olarak devletin temel organlarının kuruluşunu ve dolayısıyla işleyişini, vatandaşların devlet karşısında sahip oldukları temel hak ve hürriyetleri düzenler.

Uluslararası vergi antlaşmaları, Cumhurbaşkanı kararı ile onaylanır.

Cumhurbaşkanlığın kararları, Cumhurbaşkanının yürütme yetkisinden kaynaklanan idari kararlarıdır. Vergileme konusunda vergi kanunları ile belirlenmiş olan alt ve üst sınırlar arasında kalmak kaydıyla vergilerin istisna, muafiyet indirim ve oranlarında değişiklik yapma yetkisi Cumhurbaşkanlığı Kararları ile düzenlenebilir.

Cumhurbaşkanlığın kararları, Cumhurbaşkanının yürütme yetkisinden kaynaklanan idari kararlarıdır.

Vergi kanunlarının yorumu yorum yapanın kimliğine göre yasama yorumu, idari yorum, yargısal yorum ve bilimsel yorum şeklinde türlere ayrılmaktadır.

Vergi konularının, verginin hesaplanmasına esas alınan değer ve miktarlarına matrah denilir.

Vergi alacağının, kanunda gösterilen matrah ve oranlar üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak bu alacağı miktar itibariyle belirleyen idari işleme tarh denir.

Vergi hukuku açısından belgelerin saklanması gereken süre 5 yıl olarak belirlenmiştir.

“Amme alacağı, vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar.”

Deyimsel (lâfzî) yorum: Kavramların ait oldukları hukuk dallarındaki anlamları araştırılmaktadır. Örneğin vergi hukukunda kullanılan aile reisi, sözleşme, veli, vasi gibi kavramlar, medeni hukukta verilen anlamlarına göre yorumlanmaktadır.

Vergi matrahının ekonomik-parasal bir değer şeklinde ifade edildiği vergilere ise ad valorem (değer esasına dayalı) vergi denir.