GAYRİMENKULLERDE VERGİLENDİRME - Deneme Sınavı - 17

Vergilemenin temel amacı olarak kabul edilen mali amaç, aynı zamanda karşılıklılık
ilkesini de hatırlatmaktadır.

Vergileme konusunda vergi kanunları ile belirlenmiş olan alt ve üst sınırlar arasında kalmak kaydıyla
vergilerin istisna, muafiyet indirim ve oranlarında değişiklik yapma yetkisi Cumhurbaşkanlığı Kararları ile
düzenlenebilir.

Yorum yöntemleri aşağıda kısaca açıklanmaktadır:
Deyimsel (lâfzî) yorum: Kavramların ait oldukları hukuk dallarındaki anlamları araştırılmaktadır.
Örneğin vergi hukukunda kullanılan aile reisi, sözleşme, veli, vasi gibi kavramlar, medeni hukukta verilen anlamlarına göre yorumlanmaktadır.
Tarihi yorum: Kanun koyucunun, kanunun yapıldığı tarihteki amacı araştırılmaktadır. Bu araştırma,
söz konusu kanunla ilgili tasarıya, gerekçeye ve meclis
görüşme tutanaklarına bakılarak yapılmaktadır.
Amaçsal (gai) yorum: Bu yöntemde, kanun
koyucunun o zamanki amacından çok, söz konusu
kanunun, ekonomik ve sosyal gelişmeler ışığında
günümüzde kazandığı anlam araştırılmaktadır.
Sistematik yorum: Herhangi bir kanun hükmünün anlamı araştırılırken, sadece o kanun içindeki yerine ve diğer maddelerle olan bağlantısına
değil, ilgili diğer kanunlara da bakılmaktadır

Deyimsel (lâfzî) yorum: Kavramların ait oldukları hukuk dallarındaki anlamları araştırılmaktadır.
Örneğin vergi hukukunda kullanılan aile reisi, sözleşme, veli, vasi gibi kavramlar, medeni hukukta verilen anlamlarına göre yorumlanmaktadır.

Tarihi yorum: Kanun koyucunun, kanunun yapıldığı tarihteki amacı araştırılmaktadır. Bu araştırma,
söz konusu kanunla ilgili tasarıya, gerekçeye ve meclis
görüşme tutanaklarına bakılarak yapılmaktadır

Amaçsal (gai) yorum: Bu yöntemde, kanun
koyucunun o zamanki amacından çok, söz konusu
kanunun, ekonomik ve sosyal gelişmeler ışığında
günümüzde kazandığı anlam araştırılmaktadır

Sistematik yorum: Herhangi bir kanun hükmünün anlamı araştırılırken, sadece o kanun içindeki yerine ve diğer maddelerle olan bağlantısına
değil, ilgili diğer kanunlara da bakılmaktadır

Vergi alacağının, kanunda gösterilen matrah ve
oranlar üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak bu alacağı miktar itibariyle belirleyen idari
işleme tarh denir

Asli kaynaklar, yeni norm koyan; verginin konusunu, mükellefini veya oranını etkileyen, vergi idaresinin, vergi mükellefinin ve vergi mahkemelerinin uymak zorunda olduğu kaynaklardır. Aşağıda açıklanacak olan; Anayasa, kanunlar, anlaşmalar, Cumhurbaşkanı kararnamesi, Cumhurbaşkanı kararları, yönetmelikler, Anayasa Mahkemesi kararları ve Danıştay içtihadı birleştirme kararları asli kaynak
özelliğini taşımaktadır. Yardımcı kaynaklar ise, verginin aslını değiştirmeyen, yani verginin matrah ve oranını etkilemeyen, yalnızca mevcut düzenlemelerin açıklaması niteliğinde olan kaynaklardır. Vergi kanunlarının daha iyi anlaşılmasını sağlarlar. Bu yüzden bu kaynakların ilgililer açısından bağlayıcılığı yoktur. Bu kaynaklar arasında da vergi kanunlarını açıklayıcı özellik taşıyan genel tebliğler, sirkülerler, muktezalar ve aşağıda diğer yargı kararları başlığı altında incelenen mahkeme kararları ve doktrin sayılabilir.

Anayasa bu yetkiyi Cumhurbaşkanına tanımıştır.

Açıklanan yorum türü sistematik yorumdur.

Vergi Usul Kanunu’na göre (m. 9), mükellefiyet ve vergi sorumluluğu için kanuni ehliyetin bulunması
şart değildir. Vergi hukukunda ehliyetin temeli ödeme gücüdür. Buna göre hukuki fiil ehliyetine, hukuki
işlem ehliyetine sahip olmayan kişiler de vergi mükellefi olabilir. Bu durumda fiil ehliyetine sahip olmayan
mükellefin yerine getirmesi gereken vergi yükümlülükleri, kanuni temsilcisi tarafından yerine getirilir.

Mirasçıların ölenin vergi borçlarından sorumlu tutulabilmesinin temel koşulu, mirasçıların mirası reddetmemiş olmalarıdır. Mirasçılar ölüm tarihinden itibaren 3 ay içinde mirası reddedebilirler (Medeni Kanun m. 606). Mirasın reddedilmesi durumunda, mirasçıdan ölenin vergi borçlarının istenebilmesi mümkün değildir. Mirası kabul etmiş mirasçıların vergi borcundan sorumluluğu, oransal olarak sınırlandırılmıştır. Mirasçı, kendisine düşen miras hissesi oranında ölenin vergi borçlarından (gecikme zammı, gecikme faizi dahil) sorumludur.

Vergi alacağının, kanunda gösterilen matrah ve oranlar üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak bu alacağı miktar itibariyle belirleyen idari işleme tarh denir.

Sevk irsaliyesi, satılan malın taşınması durumunda, malın özelliklerini içeren ve araçta bulundurulması gereken bir belgedir (VUK m. 230/5).

Vergi borcunun, usulüne uygun şekilde zamanında ödenmemesi halinde cebri icra yoluyla, zor kullanılarak tahsil edilmesi sağlanır. Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da cebri takip yolları üçe ayrılır. Bunlar, teminatın paraya çevrilmesi veya kefilin takibi, iflas ve hacizdir.

Kanunda özel usulsüzlük cezasını gerektiren fiiller ayrıca düzenlenmiştir. (VUK m. 353 vd.). Fatura, serbest meslek makbuzu, gider pusulası ve müstahsil makbuzunun verilmemesi alınmaması, fiş ve yolcu bileti gibi belgelerin düzenlenmemesi ve bulundurulmaması gibi fiiller özel usulsüzlük cezasını gerektiren fiillerdir. Genel usulsüzlük cezalarına oranla bu fiiller için takdir edilen maktu para cezalarının daha ağır olduğu söylenebilir.

Vergi hukukundaki idari çözüm yolları, uzlaşma ve vergi hatalarının düzeltilmesidir.

Vergi Hukukunun Kapsamı
Vergi hukuku kavramı, kapsam açısından geniş anlamda ele alındığında devletin kamu gücüne dayanarak elde ettiği tüm kamu gelirlerini yani vergiye ilave olarak resim, harç ve şerefiye gibi diğer gelirleri de içerir. Dar anlamda vergi hukuku ise sadece vergilere ilişkin kuralları kapsamına alır. 

Vergi hukukunun konusuna; Vergi, resim, harç, fon gibi isimlerle alınan çeşitli kamu gelirlerinin tarh-tahakkuk-tahsili, Vergi suçları ve cezaları, Vergilendirme sürecinde çıkan uyuşmazlıkların çözümü gibi konular girmektedir. 

Şimdi kamu gelirlerinin neler olduğuna daha yakından bakalım. Bu kapsamda temel kavram olarak beliren vergi, kamu giderlerini karşılamak amacıyla, doğrudan bir karşılığı olmaksızın kanunla belirtilen kurallara göre ve kamu  gücü kullanılarak kişilerden tahsil edilen kamu geliri olarak tanımlanır. Kamu gelirleri içinde en büyük ve önemli kısmı vergiler oluşturmaktadır. 

Vergi dışındaki kamu gelirlerinden biri olan harç, herhangi bir kamu idaresinin yaptığı hizmet karşılığında, bu hizmetlerden yararlananlardan alınan paralara verilen isimdir. Bu konuda, hukuki  uyuşmazlığın çözümü için dava açan bir kişinin ödediği mahkeme harcı ile gayrimenkul satın alan bir kişinin tapuda işlem yaptırırken ödediği tapu harcı örnek olarak verilebilir. Tanımdan ve örneklerden rahatlıkla çıkarılacağı üzere verginin aksine harç, belirli bir kamu hizmetinden yararlanmanın karşılığı olarak tahsil edilmektedir. 

Kamu kurumlarınca bir iş veya faaliyetin yapılmasına izin verilmesi karşılığında tahsil edilen kamu gelirine resim denir.

Bir bayındırlık hizmetinin görülmesi dolayısıyla kişilerin gayrimenkullerinde meydana gelen değer artışı üzerinden tahsil edilen paraya ise şerefiye adı verilmektedir.

Buraya kadar ifade edilen çeşitli kamu gelirlerinin dışında gösterilen katkı payları, para ve vergi cezaları gibi vergi benzeri mali yükümlülükler de aynı şekilde vergi hukukunun kapsamında değerlendirilmektedir.

Anayasa, bir ülkede uygulanan en üst norm olarak devletin temel organlarının kuruluşunu ve dolayısıyla işleyişini, vatandaşların devlet karşısında sahip oldukları temel hak ve hürriyetleri düzenler.

“Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür."

Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır.

Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği  yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Cumhurbaşkanına verilebilir.”