GAYRİMENKUL YÖNETİMİNDE MESLEKİ ETİK

Eğitim; yeni kuşakların, toplum yaşayışında yerlerini almak için hazırlanırken, gerekli bilgi, beceri ve anlayışlar elde etmelerine ve kişiliklerini geliştirmelerine yardım etme etkinliği, önceden saptanmış amaçlara göre insanların davranımlarında belli gelişmeler sağlamaya yarayan planlı etkiler dizgesi, belli bir konuda, bir bilgi ya da bilim dalında yetiştirme ve geliştirme, her kuşağa, geçmişin bilgi ve deneylerini düzenli bir biçimde aktarma ya da kazandırma işi, eğitim ruhbilimi, eğitim felsefesi, eğitim tarihi, öğretim programları, özel ve genel öğretim yöntemleri, öğretim teknikleri, yönetim, denetim vb. eğitim ve öğretim alanlarını kapsamak üzere öğretmen, yönetici ve eğitim uzmanı yetiştirmek amacıyla ilgililer için düzenlenen bütün kurslara ve bu kurslarla ilgili bilimsel çalışmalara verilen genel ad.

Eğitim; insanın her yaşam döneminde söz konusu olan ve insanı biçimlendiren, uzun süreli ve zorlu bir süreçtir. Etik ise; insanın “ne yapmalıyım, nasıl yapmalıyım”, “iyi-kötü”, “doğru-yanlış” durumlarına vermeye çalıştığı cevaplardır. Bundan dolayı etik ile eğitim arasında zorunlu ve birbirinin içine geçmiş bir ilişki mevcuttur. Etik bilimsel olarak kanıtlanmıştır ki, eğitim yoluyla kazandırılabilir.

Bireyin kişiliği ailede oluşur ve tamamlanır, çocuk 6-7 yaşına geldiğinde kişilik gelişimi temel unsurları itibariyle tamamlanmıştır. Bunun nedeni insanın doğumundan sonra vücut gelişimi, beyin gelişimi yanında kişilik gelişiminin de birlikte gitmesi ve kişilik gelişiminin tamamlanırken beyin ve vücut gelişiminin daha sürmesidir, bu durum aile ile birey arasındaki ilişkinin uzun vadeli olmasına ve karşılıklı etkileşimin genellikle ömür boyu sürmesine neden olmaktadır.

Eğitim ve öğretim birbiriyle çok karıştırılan konulardır. Öğretimde amaç insanlara sadece bilgi vermektir, eğitimin amacı ise ülkenin öz yapısına, gelenek ve göreneklerine uygun insan kişilik yapısını ve iyi insan olmayı hedef alan uygulamaların bütünüdür.

Etik ve meslek ahlakı ile ilgili eğitim programlarında aşağıdaki noktalara büyük dikkat gösterilir;
• Hazırlanacak eğitim programları yöneticiler ve yönetici kadrosu dışında kalanlar için farklı biçimde düzenlenmelidir.
• Ahlaki problemler her zaman açık değildir ve bilgisizliği içerir. Bu nedenle bir durumu izah edebilmek için senaryolar kullanılmalıdır.
• Ahlak kuramları karmaşık ve belirsiz durumlarda karar verilmesine yardımcı olurlar. Özellikle yönetici kadrolarındaki kişilere etiğin felsefi boyutu konusunda bilgi verilmelidir.
• Eğitim boyunca işletmenin ya da meslek grubunun etiğe uygun davranışlarda bulunacağı, etik kodlara uyulmasında tam bir kararlılık olduğu ve çalışanların etik koduna uyması gerektiği vurgulanmalıdır.
• Meslek ahlakı eğitimi verilirken, gerçek hayattan örnek olaylar sunularak soru-cevap şeklinde verilecek eğitime önem verilmelidir. Böylece eğitimi alan kişiler, bir ahlaki konuyu tüm seçenekleriyle ve derinlemesine düşünme alışkanlığını edinebilecektir.

Bir etik kod aşağıda sıralanmış olan sorulara cevap verebilmeli ve bu özelliklere sahip olmalıdır:

Uygulanabilirliği var mı?

Yeterince spesifik mi?
Kolay yayılabilir mi? 
Bir geçerliliğe sahip mi?

Bir etik kodun oluşturulması onay alınmasıyla başlar, onay şarttır ve bu onay kod oluşturmakla görevlendirilmiş olan gruptan veya toplumdan alınır. İkinci aşamada kodları yazacak ekip belirlenir ve görevlendirilir.

Bir organizasyonda etik kodların geliştirilmesi ve yazılması süreci aşağıdaki aşamalardan oluşur; Farkındalık yaratma aşamasında; organizasyon içindeki ihtiyaçların tespiti ve etik sorunların belirlenebilmesi için çalışanların hepsi gruplar halinde toplantılar yaparlar ve sonuçları organizasyon içinde paylaşılır.

2. Düzey: Geleneksel Düzey (Başkaları Yönelimli)
• Aşama 3. İyi Birey: İyi birey olmak için “doğru” hareket eder ve ailesi ve arkadaşları
tarafından kabul edilir, herhangi bir etik ideali gerçekleştirdiği için değil.

• Çalışanlara, etik karar alma sürecine etkin katılımına yardımcı olacak mantığı, fikirleri ve kelimeleri sağlar.
• İnsanlara, etik önceliklerin seçimi ve özetlenmesi yoluyla çevrelerine karşı duyarlı olmasına yardım eder.
• Etik standartları ihlal edenlere ve ekonomik tutuculuğa kendini adayanlarla mücadele etmede akılcı silahlar sağlar.

• İşletmenin, kamuoyunun etik testinden geçmeyen faaliyetleri için çalışanların bir alarm sistemi gibi hareket etmesine olanak yaratır.
• Etik sorunlara ve etik çözümleri bulmak için işbirliği, hassasiyet ve bilinç yaratır.
• Etik farkındalığı ve etik cesareti kuvvetlendirmeye destek olur.
• Münferit etik sorunlarda ve bir grubun vicdani değerlerini geliştirmede insanların yeteneklerini artırır.
• Etik standartları ve sosyal dinleyiciler yaratmak için araçlar ve etik bir anlayışı sağlayarak, işletmenin etik iklimini geliştirir.

Etik ve meslek ahlakı ile ilgili eğitim programlarında aşağıdaki noktalara büyük dikkat gösterilir;
1. Hazırlanacak eğitim programları yöneticiler ve yönetici kadrosu dışında kalanlar için farklı biçimde düzenlenmelidir.
2. Ahlaki problemler her zaman açık değildir ve bilgisizliği içerir. Bu nedenle bir durumu izah edebilmek için senaryolar kullanılmalıdır.
3. Ahlak kuramları karmaşık ve belirsiz durumlarda karar verilmesine yardımcı olurlar. Özellikle yönetici kadrolarındaki kişilere etiğin felsefi boyutu konusunda bilgi verilmelidir.
4. Eğitim boyunca işletmenin ya da meslek grubunun etiğe uygun davranışlarda bulunacağı, etik kodlara uyulmasında tam bir kararlılık olduğu ve çalışanların etik koduna uyması gerektiği vurgulanmalıdır.
5. Meslek ahlakı eğitimi verilirken, gerçek hayattan örnek olaylar sunularak soru-cevap şeklinde verilecek eğitime önem verilmelidir. Böylece eğitimi alan kişiler, bir ahlaki konuyu tüm seçenekleriyle ve derinlemesine düşünme alışkanlığını edinebilecektir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bir etik kod aşağıda sıralanmış olan sorulara cevap verebilmeli ve bu özelliklere sahip olmalıdır:
Uygulanabilirliği var mı? Bir etik kodun uygulanabilir olması demek, bireylerin ya da çalışanların bu kodları farklı alanlarda rahatlıkla kullanabilir olması demektir.

Yeterince spesifik mi? Bir etik kodun spesifik olması demek, belirgin, net, mantığa uygun, toplumun değer yargılarına ve kültürel değerlerine uygun ve yasalarla çelişmeyen, ikilemsiz sonuçlar vermesi demektir.
Kolay yayılabilir mi? Bir etik kodun kolay yayılabilmesi demek, topluma katılan genç bireyin, çalışmaya hayatına giren bireyin ya da yeni meslek erbabının etik kodları kolaylıkla öğrenebiliyor, benimseyebiliyor ve uygulayabiliyor olması demektir.
Bir geçerliliğe sahip mi? Bir etik kodun geçerliliğe sahip olması demek, herkes tarafından kabul edilebilir olması demektir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bir etik davranış kodu şu özelliklere sahiptir:
• Planlama, hazırlanma, denetim ve revize etme sürecinde toplumun büyük bir kesiminin katılımı sağlanmalıdır.
• İlgili tarafların istekleri yanında talep ve eleştirileri de dikkate alınmalı, geçmiş tecrübelerden faydalanılmalıdır.
• Eğitim; denetim ile desteklenmelidir.
• Eğitim, ödül ile desteklenmelidir.
• Eğitimciler, güçlü yaptırımları olan yetkilere sahip olmalıdır.
• Etik kodlar açık, kapsamlı ve anlaşılabilir bir dilde yazılmış olmalıdır.
• Ulusal etik davranış kodu hemen oluşturulmalı, topluma ve kuruluşlara etik konusunda bir çerçeve çizebilmelidir.
• Hiyerarşinin üst basamaklarında yer alan yönetimdeki ve çeşitli mevkilerdeki çalışanlara katı standartlar getirilmelidir.
• Üst yönetim ve mevkilere yol gösteren ve hata yapma ihtimallerini en aza indirgeyerek onları koruyan, çok geniş bir “yap”lar ve “yapma” lar listesinin hazırlanması. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bir organizasyonda etik kodların geliştirilmesi ve yazılması süreci aşağıdaki aşamalardan oluşur;
Farkındalık yaratma aşamasında; organizasyon içindeki ihtiyaçların tespiti ve etik sorunların belirlenebilmesi için çalışanların hepsi gruplar halinde toplantılar yaparlar ve sonuçları organizasyon içinde paylaşılır.
Konuların belirlenmesi aşamasında; anket, gözlem gibi yöntemlerle araştırma yapmak, görüşme ve grup toplantılarıyla da farklı bakış açılarını ve tutumları belirlemek amaçlanır. Böylece organizasyonun ve çalışanların istek ve ihtiyaçları tespit edilmiş olur.
Bağlılık aşamasında; etik kodlar genellikle üst yönetim ve etik uzmanlardan oluşan bir grup tarafından yapılır, çalışanları bağlayan yani zorunluluk özelliği taşıyan kurallardır. Her çalışanın göstereceği özen ve titizlik hem tutarlılık hem de kuruma bağlılık için gereklidir.
Etik gönüllüleri aşamasında; organizasyonun farklı bölümlerinde uygulamaları ve denetimi gerçekleştirebilecek etik gönüllülerini tespit etmek ve bu gönüllüleri etik konular hakkında tartışma ortamına çekebilmek amaçlanmaktadır.
Uluslararası aşamada; değerler oluşturabilmek ve her alanda standartlar belirlemek zordur. Bu aşamanın amacı tüm ülkelerdeki çalışanların dikkate alınarak uluslararası kodlar oluşturmaya çalışmaktır.
Alternatif çalışmalar aşamasında; genel kodlar yanında alternatif kodlar belirlenmeye çalışılır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bir organizasyonda etik kodların geliştirilmesi ve yazılması süreci aşağıdaki aşamalardan oluşur;

Farkındalık yaratma aşamasında; organizasyon içindeki ihtiyaçların tespiti ve etik sorunların belirlenebilmesi için çalışanların hepsi gruplar halinde toplantılar yaparlar ve sonuçları organizasyon içinde paylaşılır.

Konuların belirlenmesi aşamasında; anket, gözlem gibi yöntemlerle araştırma yapmak, görüşme ve grup toplantılarıyla da farklı bakış açılarını ve tutumları belirlemek amaçlanır. Böylece organizasyonun ve çalışanların istek ve ihtiyaçları tespit edilmiş olur.

Bağlılık aşamasında; etik kodlar genellikle üst yönetim ve etik uzmanlardan oluşan bir grup tarafından yapılır, çalışanları bağlayan yani zorunluluk özelliği taşıyan kurallardır. Her çalışanın göstereceği özen ve titizlik hem tutarlılık hem de kuruma bağlılık için gereklidir.

Etik gönüllüleri aşamasında; organizasyonun farklı bölümlerinde uygulamaları ve denetimi gerçekleştirebilecek etik gönüllülerini tespit etmek ve bu gönüllüleri etik konular hakkında tartışma ortamına çekebilmek amaçlanmaktadır.

Uluslararası aşamada; değerler oluşturabilmek ve her alanda standartlar belirlemek zordur. Bu aşamanın amacı tüm ülkelerdeki çalışanların dikkate alınarak uluslararası kodlar oluşturmaya çalışmaktır.

 
Alternatif çalışmalar aşamasında; genel kodlar yanında alternatif kodlar belirlenmeye çalışılır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Etik kodların oluşturulması sırasıyla birbirini takip etmesi zorunlu olan on üç aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalar sırasıyla;

1) Onay

2) Ekibin oluşturulması

3) Etik konuların belirlenmesi ve tanımlanması

4) Her bir etik kodun tanımlanması

5) "İyi-kötü" ve "doğru-yanlış" davranışların belirlenmesi

6) Kodların konularına göre sınıflanması

7) Kodların yazılması

8) Karşılaştırma sonucunda gerekli görülen değişikliklerin yapılması

9) Karşılaştırma

10) Kodlara son halinin verilmesi ve sıralanması

11) Etik kodun tekrar gözden geçirilmesi

12) Kodlarla ilgili geribildirim ağının yapılandırılması

13) Gözden gerçirme

Doğru cevap B seçeneğidir.

Etik kodlar aşağıdaki nedenler sebebiyle büyük önem taşırlar:
• Bireyin daha önce karşılaşmadığı bir etik sorun karşısında bilgi verme görevi yapar,
• Etik kodlar, meslek erbaplarını ve meslek örgütlerini etik açıdan değerlendirmede ahlaki
ölçüttür,

• Etik kodlar, bireyin çalıştığı kuruma olan sadakatini güçlendirir,
• Etik kodlar, bir mesleğin imajına büyük katkılar sağlar ve kamuoyu karşısındaki duruşunu
güçlendirir.
• Etik kodlar, varlığı ile kamuoyuna meslek erbaplarının hassasiyetlerini anlatır,
• Etik kodlar yaptırımları tanımlar, etik olmayan davranışlardan bireyi caydırır,
• Etik kodlar, yasal olmayan ya da yasalarda cezası olan davranışlar ve bu davranışlarla ilgili
olarak görebileceği baskılar karşısında bireyi korur,
• Etik kodlar, meslek erbapları arasında ortaya çıkan tartışmaları düzenler. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bazı araştırmacılara göre etik ve meslek etiği eğitimi, iş ortamındaki ilişkilere ve işletmenin etik çevresine değer katabilir. Bunun yolu aşağıdaki gibi özetlenebilir:
• Çalışanlara değerleri arasında eşleşmeyi sağlar.
• Bir çalışanın değerlerinin, çağdaşları ve diğer çalışanlar ya da üst yöneticileri tarafından değerlendirilmesinin engellenmesini sağlar.
• Bir çalışanın üst yöneticisinden gelen etiğe uygun olmayan bir emri ele alır.
• Etik köşe başlarının engellemeyi teşvik eden bir performans sistemiyle başa çıkar. Doğru cevap A seçeneğidir.

1. Düzey: Ön Geleneksel Düzey (Birey Yönelimli)
• Aşama 1. Cezadan Kaçınma: Yasaların dışına çıkmamak yoluyla cezadan kaçınma. Birey, diğerlerinin ihtiyaçları hakkında çok az farkındalığa sahiptir.
• Aşama 2. Ödül Arama: Kendisi için ödül alma çabaları gösterme. Birey diğerlerinin ihtiyaçlarının farkındadır ancak doğru ve yanlış kavramlarıyla ilgili farkındalığa sahip değildir.
2. Düzey: Geleneksel Düzey (Başkaları Yönelimli)
• Aşama 3. İyi Birey: İyi birey olmak için “doğru” hareket eder ve ailesi ve arkadaşları tarafından kabul edilir, herhangi bir etik ideali gerçekleştirdiği için değil.
• Aşama 4. Yasa ve Emir: Yasalara, emirlere ve sosyal kurumların normlarına uymak için “doğru” hareket eder.
3. Düzey: Geleneksel Sonrası, Özerk ya da Prensip Düzeyi (Evrensel, İnsanlık Yönelimli)
• Aşama 5. Sosyal Sözleşme: Gelişim ve anlama ile fikir birliğine ulaşmak için “doğru” hareket” eder. Birey, diğerlerin göreceliliği ve farklı görüşleri hoş görmenin bilincindedir.
• Aşama 6. Evrensel Etik Prensipler: Doğruluk ve dürüstlüğün özet ve evrensel
prensiplerine göre “doğru” hareket eder. Birey hareketlerinde rehber olarak etik kuralları ve vicdanı kullanır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Türkiye’de emlakçılık eğitimini, üç kurum üstlenmiştir, yürütmektedir. Bunlar, Milli Eğitim Bakanlığı, Üniversiteler ve Özel Meslek Kursları’dır. Doğru cevap D seçeneğidir.