Gastronomi ve Coğrafya

Beslenme, insanın büyüme, gelişme, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için gerekli olan öğeleri alıp vücudunda kullanmasıdır.

Bilim ve yemek arasında ilişki kuran bilim dalıdır.

Türk Dil Kurumu (2020) coğrafyayı ‘yeryüzünü fiziksel, ekonomik, beşerî, siyasal yönlerden inceleyen bilim’ olarak tanımlamıştır.

İnsanların içinde bulunduğu kültür, coğrafya, ekolojik ve ekonomik yapı ile tarihsel süreç yemek kültürünü şekillendirmektedir. Bir toplumun yemek kültürünün çeşitlenmesi ve zenginleşmesi ise yaşadığı coğrafyaya ve o coğrafyada etkileşimde bulunduğu diğer toplumlarla olan ilişkisine bağlıdır. Gastronomi ise kültür ve yemek arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim dalıdır.

Ateşin bulunması, ardından ilk toprak kapların yapılıp içinde yenilebilir gıdaların
harmanlanarak ateşte pişirilmesi ve yerleşik hayata geçilmesi gibi gelişmeler yemek kültürünü ortaya çıkarmıştır.

Fiziki coğrafya, beşerî coğrafya, tıbbi coğrafya ve ekonomik coğrafya

Gillespie’e (2001) göre ‘gastro-coğrafya; iklim, toprak, mahsul, tarih, kültür, gelenek, ticaret, psikoloji ve ulusal karakter tarafından belirlenen yemek pişirme ve yeme alışkanlıklarının coğrafyasıdır’.

Bir bölgedeki bitki topluluğunun meydana getirdiği örtü, yani bitki örtüsüdür.

• Birinci devrim, pişirmenin icat edilmesidir ve insan, yaptığı bu icatla kendini diğer canlılardan farklı bir konuma getirmiştir.
• İkinci devrim, yemeğin sadece yaşamsal faaliyetleri sürdürebilmek için zorunlu olarak algılanmasından öte sosyal bir olgu hâline getirilerek içselleştirilmesidir.
• Üçüncü devrim, hayvanların evcilleştirilmesi ile yaşanmıştır.
• Dördüncü devrim, insanlığın tarıma başlaması ile gerçekleşmiştir.
• Beşinci devrim, yemeğin artık sosyal farklılaşmanın bir aracı olarak görülmesi süreci ile başlamaktadır.
• Altıncı devrim, gıda maddelerinin dönemin ulaşım araçları ile uzun mesafeler kat ederek başka yerlere götürülmesi ile kültürel alışverişten doğan etkileşim ve değişim süreci ile ifade edilmektedir.
• Yedinci devrim, ekolojik bir devrimdir ve Amerika kıtasının keşfedilmesi ile başlamaktadır.
• Sekizinci devrim, 19. yüzyılda gıdanın endüstriyel ürün hâline gelmesi ile hâlâ günümüzde de devam eden süreçtir.

Türk Dil Kurumu tarafından direk olarak ifade edilen Latince kökenli bir kelime olan fauna, bir ülkeye, belli bir bölgeye ya da döneme özgü hayvanların tümü, bir yerin hayvansal doğasını ifade etmektedir.

Türk Dil Kurumu tarafından birey olarak ifade edilen Latince kökenli bir kelime
olan flora, bir ülkede ya da bir bölgede yetişen bitkilerin tür olarak tümünü ifade etmektedir.

Fiziki coğrafyanın inceleme alanları; iklim, yer şekilleri, toprak, bitki ve hayvanlardır.

İklim, yetiştirilen tarımsal ürünlerin çeşitliliği ve miktarını etkilemekte, hatta coğrafi özellikler deniz ve dağlık olması vb. gibi özellikler ise tat kültürünün
oluşmasına yardımcı olmaktadır.

İnsanın da içinde bulunduğu yerküre’nin iklim elemanlarını ve iklim etmenlerini içine alan ve bunların karşılıklı etkilerini inceleyen bir bilim dalıdır. Temel amacı yerküre iklimlerini belirleyerek, bu iklimlerin özelliklerini açıklamaktır.

İnsanların yemek pişirmekteki temel amaçları; kullanılacak gıda ürününü yenilebilir forma getirmek, lezzetini artırmak, uzun süre saklamak, besin değerlerini artırmak ve insana zararlı bakterilerin ölmesini sağlamak, sterilize etmektir.

Tuzlama tekniği

Etiyopya, Kenya, Hindistan, Yunanistan, Endonezya, İran, Malezya, Fas, Nijerya
ve Tayland’dır.

Finlandiya ve Norveç’tir.

Yeryüzü şekilleri tarım yapılma tekniklerini ve üretilen ürünleri yani yemeklerin ham maddesini belirleyen temel unsurlardan biridir. Yeryüzü şekillerine göre dağlık bölgelerde coğrafi koşulların ve iklimin yetersizliğinden ötürü tarımsal üretim azalırken hayvancılık tercih edilmektedir. Bu durum sebze, meyve ağırlıklı bir tüketimden daha çok et ağırlıklı bir tüketim şeklini ortaya çıkarmaktadır. Denize kıyısı olan ülkelerde, bölgelerde deniz mahsullerine yönelik beslenme sıklıkla tercih edilirken tatlı su kaynakları olan göllerde, akarsularda ve barajlarda tatlı su balıkçılığı yapılmaktadır.

Beşerî coğrafyada tarımsal faaliyetler, ulaşım, sanayi, yerleşme ve kentleşme gibi antropojen insan eseri süreçler ile çevre üzerinde yapılmış ve yapılmakta olan değişiklikler ve diğer kültürel süreçler incelenmektedir.