GASTRONOMİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

İnsanlık uygarlık tarihi boyunca varlığını, doğada gerçekleşen ekolojik olayları anlamlandırabilme ve ona uygun yaşam stratejileri geliştirebilme yetene­ğine borçludur. Bunların en başında ise beslenme ve barınma stratejileri gelmektedir. Böylece insan topluluklarının sosyal ve ekonomik gelişmeleri büyük ölçüde doğal ekosistemlerden yararlanabil­me yeteneklerine bağlı olarak gelişmiştir.

 

Gastroekoloji: İnsanlar ile ekolojik çevre ve besin özelliği taşıyan diğer organizma­lar arasındaki karşılıklı ilişkilerin toplum­da oluşan besin tercihi, yemek kültürü ve lezzet anlayışı üzerindeki etkilerini ifade etmektedir.

Her ekosistemin yapısı fonksiyonel olarak aynı ekolojik faktör bileşenlerinin farklı düzeyde etkilerinden oluşur. Bu faktörler; beslenme (madde ve enerji akışı) ilişkisine göre üreticiler, tüketiciler, ayrıştırıcı­lardan oluşan canlı (biyotik) organizma­lar ile cansız (abiyotik) çevresel öğelerden meydana gelir. Abiyotik faktörler; ışık, iklim, sıcaklık,  su, ortam pH’si toprak ve minerallerdir.

Canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan tüm ilişkilerin yönü farklılıklar gös­terdiği için Aksiyon, Reaksiyon ve Koaksiyon olarak ayrı ayrı tanımlanır. Bu ilişkileri in­sanlar üzerinden tanımlayacak olursak; Cansız çevrenin canlılar üzerine olan et­kisine Aksiyon denir. Örnek; insanların ku­raklık nedeniyle açlık ve susuzluk çekmesi. Canlıların cansız çevre üzerinde yap­tıkları etki Reaksiyon olarak tanımlanır. Örnek; İnsanlar tarafından suların kirle­tilmesi.  Bir canlının diğer bir canlı üzerindeki et­kisine Koaksiyon denir. Örnek; insanlar tara­fından yapılan avlanma ve tarım faaliyetleri.

Bir ekosistem içinde yer alan enerjinin besin aktarımı yoluyla farklı organiz­malar dizini üzerinden taşınmasına besin zinciri denir.

Ekosistem Servisleri: İnsanların yaşam­larını sürdürülebilmek için yararlandıkları ve doğal ekosistemler tarafından sunulan süreçler, işlevler, faydalar ve ürünlerin tümü olarak tanımlanmaktadır.

Bir ekosistem içinde yer alan enerjinin besin aktarımı yoluyla farklı organiz­malar dizini üzerinden taşınmasına besin zinciri denir. Ekosistemlerde besin zincirinin ilk halkasını güneş̧ enerjisini kullanarak fotosentez yoluyla besin maddesi oluş­turan üreticiler yani bitkisel organizmalar oluşturmaktadır. Üreticiler otçullar tarafından (örnek; tavşan, keçi, vaşak), otçullar da etçiller tarafından besin olarak kullanılırlar (as­lan, kurt, kartal). Hepçil organizmalar olarak adlandırılan bazı türler hem üreticiler hem de otçul ve etçil hayvanlarla beslenebilmektedirler (örnek; insan, maymun ve ayı). Canlı kalıntılar ve ya ölü dokularla beslenen organizmalar ise ay­rıştırıcılar olarak, farklı bir beslenme seviyesini oluştururlar (mantarlar ve bakteriler).

Dünyada tüm kıtalara yayılan insan toplulukları da, zaman içerisinde, yaşadıkları farklı ekosistemlerin yapısında bulunan farklı ekolojik faktörlere uyum sağlayarak insan topluluklarını ve yaşam kültürlerini oluşturmuşlardır. Bu farklılıklara dayalı olarak ortaya çıkan toplumsal özelliklerin bütünü Biyokültürel Çeşitlilik olarak ifade edilmektedir. Çünkü insan topluluklarının yaşadıkları bölgenin biyolojik zenginliği ile geliştirdikleri kültürel zenginlik arasındaki doğrusal ilişki bilimsel olarak ortaya konulmuştur.

Ekolojik ayak izi: İnsanların yaşamlarını desteklemek için gerekli olan mal ve hiz­metleri üretmek, atıkları yok etmek için gereken dünya üzerindeki biyolojik olarak üretken karasal ya da sucul alan miktarıdır.

Uluslararası düzeyde yapılan ça­lışmalara göre ekolojik, sürdürülebilir ve sağlıklı besinlerin yetiştirilmesi ve gıda tedarikinin sağlan­ması için yapılması gereken önlemler: Fosil yakıtların kullanımını azaltmak, hava kalitesini korumaya yardımcı olmak için sera gazı salınımlarının azaltılması,  tarımsal arazilerin dönüşümünün azaltıl­ması, toprağın ve su yollarının kirlenmesinin en­gellenmesi için gübre ve tarım ilaçlarının doğru kullanılması, sürdürülebilir balıkçılık uygulamaları­nın gerçekleştirilmesi, kıyı bölgelerinde ve tarımsal alanlarda kir­liliğin azaltılması, besin kaynağı olarak kullanılan canlıların ge­netik yapılarının (GDO) değiştirilmemesi.

Gastroekoloji

Tarımsal

Belli bir bölgede yaşayan ve birbirleriyle devamlı etkileşim halinde olan canlılar ile bunların cansız çevrelerin oluşturduğu ve ekolojik faktörler bakımından farklılıklara sahip olan bütüne ekosistem denir.

Bitkiler

Doğal Ekosistem

Tarım

Biyokültür

Baharatlı

Ekolojik Ayak İzi