GASTRONOMİ VE MEDYA

Kathleen Collins (2009) “Yediklerimizi Seyretmek” kitabında televizyonda yayınlanan gastronomi konulu programları üç ana döneme bölmüştür. Bunlar:

• Erken Dönem (1945-1962),

• Orta Dönem (1963-1992),

• Modern (1993-Günümüz) dönemlerdir.

Gastronomi konulu yayınların tarihi BBC’de 1946 yılında yayınlanmaya başlayan Philip Harben tarafından hazırlanan “Cookery” adlı yemek programıdır. Program 10 dakika uzunluğundaydı. Ve ekranlarda pişen ilk yemek “Lobster vol-au-vents” olmuştur.

Radyoda komedi programları sunan Ernie Kovacs, 1950 yılında “ Deadline for Dinner” ismiyle yerel bir kanalda yayınlanan programı sunmaya başlamıştır.

Türkiye’de gastronomi konulu televizyon programlarının ekranlarda yer alması Modern dönemin başına denk gelir. Yayınlanan ilk program Gülriz Sururi’nin sunduğu 1993 yılında yayınlanmaya başlayan “A La Luna” adlı programdır.

Türkiye’de yayın yapan gastronomi konulu tematik kanallar aşağıda sıralanmıştır: Turkmax Gurme, Planet Mutfak, 24 Kitchen, Food Network

Gezi programlarının çok yönlü anlatım olanakları vardır, gastronomi de bu yönlerden bir tanesidir. Bu programlar içerisinde yer alan yemek tarifi ve yöresel malzeme tanıtımları, programların çekiciliğini arttırmaktadır. İçeriğinde yemek ve yemek kültürünü barındıran televizyon programlarını üç başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar:

• Ünlü kişiler tarafından sunulan amacı yöresel yemekleri tanıtmak olan programlar

• Gezi programları içerisinde yerel lezzetlere yer verilen programlar

• Şeflerin gezerek oldukları yöreye ait malzemelerle yaptıkları yemekleri paylaştıkları programlar.

Gastronomi konulu yayıncılık, yemek televizyonu merkezinde yemek hazırlamak, yemek ile ilgili bilgiler vermek, yemek yapmak için kullanılan/ kullanılabilecek malzemelerin tanıtılması, yeni fikirler vermek, yemek konusunda yaratıcılığın tetiklenmesi ve desteklenmesi ve yemek ile ilgili eğlence olan tüm program ve yayınları kapsamaktadır. Türkiye’de yayın yapan gastronomi konulu tematik kanallar aşağıda sıralanmıştır:

• Turkmax Gurme

• Planet Mutfak

• 24 Kitchen

• Food Network

Gastronomi konulu programlar, format özelliğine göre üç başlık altında sınıflandırılabilir. Bunlar:

• Eğitim ve Kültür Programları

• Müzik ve Eğlence Programları

• Reklam ve Tanıtım Progamları’dır.

Gastronomi konulu programlarda en çok tercih edilen yayın formatıdır. Yayıncılık açısından gastronomi konulu programlarda canlı yayın tekniği pek tercih edilmemektedir.

• Yemek yapım sürecinin uzun olması: Zaman televizyon yayıncılığında en değerli birimdir. Bu nedenle anlatılmak istenen konu en kısa nasıl anlatılabiliyorsa o yolun tercih edilmesi gerekir.

• Sunucunun konuşurken hatalar yapması.

• Bazı yemeklerin belli sıcaklık ve koşullarda hazırlanması gerekliliği ve bunun o anda sağlanamaması

• Teknik ekipmanda arıza olması.

• Konuklu bir program ise konuğun gelmemesi veya geç kalması, gibi daha da arttırılabilecek sorunlar nedeniyle gastronomi konulu yayınlarda, özel durumlar hariç canlı yayın tercih edilmemektedir.

1960’lı yıllarda Marshall MacLuhan’ın da belirttiği gibi dünya televizyon yayınları aracılığıyla küçülmüştür. Televizyon karşısına oturarak dünyanın diğer ucundaki kültürler ve yaşam biçimleriyle ilgili bilgi edinebiliyoruz. Gastronomi konulu televizyon programlarının üstlendiği işlevlerden biri de bireylerin sağlıklı beslenmek konusundaki endişelerini gidermeleri olmuştur. Gastronomi konulu televizyon programları ile verilen mesaj aslında oldukça basittir; “ Kolay! Sen de yapabilirsin! Kendi mutfağınızın şefi olun !” Televizyonda yayınlanan gastronomi konulu programların iletmeye çalıştıkları mesaj en temelde budur.

Modern televizyonun mucidi ise Rus asıllı Amerika Birleşik Devleti vatandaşı, elektrik mühendisi Vladmir Kosma Zyvorki’dir. 1923 yılında televizyon kamerasının en önemli parçası olan ve resim tarama yöntemini tümüyle elektronik hale getiren ikonoskopu buldu. 1924 yılında buluşunun patentini aldı, bu buluşla televizyon sisteminin tümüyle elektronik olarak oluşturulması da olanklı hale geldi. İlk televizyon gösterimini ise 1925 yılında John L. Baird kendi buluşu olan televizyon aygıtı ile İngiltere’de halka açık olarak gerçekleştirdi

Televizyonun insan hayatındaki yerini belli
başlıklar altında toplarsak;
İletişim Aracı Olarak Televizyon
• Küresel bir iletişim aracıdır.
• Yayınlanan programlar aracılığıyla dünyayı
yönlendirmektedir.
• Yayınlanan programlarla dünyanın herhangi
bir yerinde bulunan insanların belki de
hiçbir zaman göremeyecekleri, doğal çevre,
kültürel varlıklar, yemek kültürü, tarihi ve
turistik yerler evlerin içine kadar girebilmektedir.
• Dünyanın herhangi bir yerindeki olaylardan
anında haberdar olmayı sağlar.
Kültür Aracı Olarak Televizyon
• Yayınlanan programlarla insanların kültürleri
tanımasına yardımcı olur.
• İnsanların kültürlenme sürecinde önemli
bir yeri vardır.
• Evrensel kültür değerlerinin oluşmasında
etkilidir.
• Kültürel yozlaşmada etkili bir faktördür.
Eğitim Aracı Olarak Televizyon
• Yayınlanan programlarla televizyon bir eğitim
aracı olarak değerlendirilebilir.
• Toplumsal değerlerin oluşmasında ve yaygınlaşmasında
etkilidir.
• Açık öğretim programları ile eğitim olanağı
sınırlı kişileri her seviyede eğitim almasına
olanak sağlar.
• Çocuk programları ile çocukların yetiştirilmesinde
göz ardı edilemez bir etkiye sahiptir.
Tüketim Unsuru Olarak Televizyon
• Yayınlanan reklamlar aracılığıyla insanlar
tüketime yönlendirilmektedir.
• İnsanlarda kalite, fiyat ve marka algısı oluşturulmaktadır.

• Piyasadaki mal ve hizmetlerden haberdar
olmayı sağlamaktadır.

* Yayınlanan programlarda kullanılan ürünler
toplumsal statü göstergesi olarak algılanmakta,
izleyenlerde bu ürünlere sahip olma
isteği uyandırmaktadır.

Buna göre doğru cevap : C şıkkıdır.

Bu dönemin en tanınan şeflerinden biri olan Emeril Lagasse televizyon ekranıyla ilk olarak şeflerin tanıtıldığı “Muhteşem Şefler” adlı programın bir bölümünde yer alarak tanışmıştır. 1993 yılından itibaren Food Network kanalında “ The Essence of Emeril” adlı programı yapmaya başlamıştır. Ardından 1997 yılında “ Emeril Live”, programına da başlamıştır. Food Network kanalında değişik adlarla 2000’den fazla televizyon programı bölümü yapmıştır. 1998 yılında ABC kanalında yayınlanan “Günaydın Amerika” adlı programın yemek bölümünde yer almaya başlamıştır.

Türkiye’de gastronomi konulu televizyon programlarının ekranlarda yer alması Modern dönemin başına denk gelir. Yayınlanan ilk program Gülriz Sururi’nin sunduğu 1993 yılında yayınlanmaya başlayan “A La Luna” adlı programdır.

Nursel’in Mutfağı programı hazırlayan ve sunan kişinin gastronomi konusunda bilgili, tanınan bir kişi olduğu ve yemek tariflerini paylaşmak üzere şef veya ev kadınlarını ağırladığı programlar türüne örnek olarak gösterilebilir.

Gezi programları içerisinde yerel lezzetlere yer verilen programlara verilebilecek en eski örnek 1980’lerin başından bu yana devam eden, Nuray Yılmaz tarafından yapımcılığı ve sunuculuğu yapılan “Gezelim Görelim” programıdır.

Derya Baykal, tiyatro kökenli bir televizyon sunucusudur. Derya Gibi, Derya’nın Dünyası ve en son Deryalı Günler adlı programlarıyla izleyici karşısında olmaya devam etmektedir. Deryalı Günler adlı program hafta içi hergün gündüz kuşağında yayınlanmaktadır. Sloganı, “Hayat, üretmektir” olan program kadının elini attığı her alanda tüketimi değil, üretimi özendirmek için programda; el işleri, pratik ve ekonomik yemek tarifleri, dekorasyon önerileri, çiçek bakımıyla ilgili ipuçları, ünlü şeflerden gösterişli menüler hazırlamanın püf noktaları ve sağlıklı ve lezzetli yemekler hazırlama yöntemleri canlı yayında izleyiciyle paylaşılmaktadır. Kolay temin edilebilecek, ucuz malzemelerle değerli eşyalar ve lezzetli yemekler yapmanın basit tariflerini vererek izleyiciye tasarruf bilinci aşılamak ve izleyenlerin kendi potansiyellerini keşfetmeleri amaçlanmaktadır.

Ünlü kişiler tarafından sunulan amacı yöresel yemekleri tanıtmak olan programlara örnek olarak türkücü Turgay Başyayla’nın sunduğu değişik zamanlarda, farklı televizyon kanallarında yayınlanan ve yayınlanmaya devam eden “Turgay Başyayla ile Lezzet Yolculuğu” adlı programı gösterebiliriz. Bu sebeple doğru cevap D'dir

Mehmet Yaşin’in hazırlayıp sunduğu “Yol Üstü Lezzet Durakları” programı haftada bir yayınlanmaktadır. Yemeğin orijini hangi il ve bölge ise oraya gidilip yemekler tanıtılmakta, programda aynı zamanda aşçılardan yemek tarifleri alınıp, püf noktaları anlatılmaktadır.

Enformasyon İşlevi: Televizyon sayesinde izleyiciler, dünyada olup bitenler hakkında bilgi edinmekte, böylece dünyanın coğrafi, toplumsal, kültürel ve politik haritasını çıkarmaktadırlar. Bu işlev sayesinde televizyon, izleyicilerde dünyaya ilişkin belli bir bakış açısı oluşturmaktadır. Yapılan pek çok araştırma toplumun en önemli ve yaygın bilgilenme aracının televizyon olduğunu göstermektedir.