GASTRONOMİ VE MEDYA

Televizyon adlı cihazın ilk kez reel olarak konuşulması 1884 yılında Paul Nipkow isimli Alman bilim insanının “Nipkow Diski” olarak adlandırılan cihazının tanıtımıyla olmuştur.

Görüntü kalitesinin bir hayli kötü olmasına ragmen BBC bu bilim insanına destek verdi, ve 2 Kasım 1936 yılında dünyadaki ilk televizyon yayını Londra’da BBC tarafından gerçekleştirildi. Almanya ve Fransa televizyon yayıncılığına 1938 yılında başladılar.

Görüntü kalitesinin bir hayli kötü olmasına ragmen BBC bu bilim insanına destek verdi, ve 2 Kasım 1936 yılında dünyadaki ilk televizyon yayını Londra’da BBC tarafından gerçekleştirildi. Almanya ve Fransa televizyon yayıncılığına 1938 yılında başladılar. BBC ile eşzamanlı olarak televizyon yayıncılığı ile ilgili çalışmalarını sürdüren Amerikan NBC televizyonu da 1939 yılında New York Dünya Fuarı’nın açılışını canlı yayınladı, böylece Amerika Birleşik Devletleri’nde de televizyon yayını başlamış oldu.

Görüntü kalitesinin bir hayli kötü olmasına rağmen BBC bu bilim insanına destek verdi, ve 2 Kasım 1936 yılında dünyadaki ilk televizyon yayını Londra’da BBC tarafından gerçekleştirildi. Almanya ve Fransa televizyon yayıncılığına 1938 yılında başladılar. BBC ile eşzamanlı olarak televizyon yayıncılığı ile ilgili çalışmalarını sürdüren Amerikan NBC televizyonu da 1939 yılında New York Dünya Fuarı’nın açılışını canlı yayınladı, böylece Amerika Birleşik Devletleri’nde de televizyon yayını başlamış oldu.

Türkiye’de televizyon yayıncılığının tarihi Amerika ve Avrupa’daki kadar eskiye dayanmamaktadır. İstanbul Üniversitesi bünyesinde 9 Temmuz 1952 tarihinde başlayan deneme yayınları haftada bir Cuma günleri olmak üzere TRT’nin 31 Ocak 1968 tarihinde başlayan deneme yayınlarına kadar devam etti. Türkiye’de de tüm dünyada olduğu gibi televizyon yayıncılığı uzun yıllar devlet eliyle sürdürülmüştür. 1980’lerde özel televizyonların yayın hayatına başlamasıyla bireyler çok farklı ve çok sesli bir yayıncılık anlayışıyla tanışmışlardır. Bu dönemde özel televizyonlarda program sıkıntısını gidermek amacıyla öncelikle yabancı müzik yayını ve daha sonra yabancı formatta program yayınlarıyla izleyici dış dünyaya açılmıştır.

İlk özel televizyon kanalı olan Magic Box 1990 yılının Mayıs ayında yayın hayatına başlamıştır. Özel televizyonların kurulmasıyla birlikte, Türkiye’de televizyon yayıncılığında TRT tekel olmaktan çıkmış, yayıncılık alanını özel televizyon kanalları ile paylaşmaya başlamıştır. Özel televizyonların arkalarında her ne kadar ticari yapılar olsa da kar amaçlı olmaları, yayın politikalarında en fazla kazancı ön plana çıkartmalarına neden olmaktadır.

Televizyon yayıncılığında bir program türü olarak yer alan yemek programları 1993 yılında Amerika Birleşik Devlerin’nde kablolu televizyon yayınları kapsamında kurulan/ yayın hayatına başlayan Food Network kanalı ile sadece gastronomi konulu yayıncılık yapılan ilk mecraya sahip olmuştur.

Kathleen Collins (2009) “Yediklerimizi Seyretmek” kitabında televizyonda yayınlanan gastronomi konulu programları üç ana döneme bölmüştür. Bunlar:

• Erken Dönem (1945-1962),

• Orta Dönem (1963-1992),

• Modern (1993-Günümüz) dönemlerdir.

Türkiye’de gastronomi konulu televizyon programlarının ekranlarda yer alması Modern dönemin başına denk gelir. Yayınlanan ilk program Gülriz Sururi’nin sunduğu 1993 yılında yayınlanmaya başlayan “A La Luna” adlı programdır.

Şefin evinde çekilen programlara örnek olarak “Jamie’nin Mutfağı”nı verebiliriz. Modern Dönemin en çok tanınan şeflerinden biri olan Jamie Oliver’ın yayımladığı yemek kitaplarının yanısıra 1998 yılından bu yana değişik televizyon kanallarında, birçok program hazırlamıştır. Jamie Oliver televizyon için en fazla sayıda program hazırlayıp sunan şeflerden biridir.

Televizyonun işlevleri, kitle iletişim araçlarının da işlevleri göz önünde bulundurularak dört ana başlıkta incelenmiştir. Televizyonun işlevleri de diğer kitle iletişim araçlarının işlevleri ile örtüşmektedir, ancak televizyon teknolojik alt yapısından kaynaklanan farklı yönleri vardır ve işlevleri ele alınırken bunlar
göz önünde tutulmuştur.

Sosyal ve Kültürel İşlevleri

Siyasi İşlevleri

Ekonomik İşlevleri

Enformasyon İşlevi

Televizyonda yayın durmaksızın devam eder, televizyon her şeyden önce büyük bir anlatı olsa da, bu büyük anlatı küçük küçük anlatılar tarafından oluşur. Televizyon için sürekli içerik üretilmelidir,
televizyon kanalları hergün belli saatler arasında izleyicilere değişik türde programlar sunarlar.

Eğitim ve Kültür Programları Programları
- Doğrudan Eğitim Programları
- Kültür Programları
- Televizyon Belgeselleri
- Yarışma Programları
- Çocuk Programları
- Talk-Show Programları
- Dini Programlar
- Yemek Programları

Türkiye’de gastronomi konulu televizyon programlarının ekranlarda yer alması Modern dönemin
başına denk gelir. Yayınlanan ilk program Gülriz Sururi’nin sunduğu 1993 yılında yayınlanmaya
başlayan “A La Luna” adlı programdır. Gülriz Sururi ödüllü bir tiyatro oyuncusudur ve 1942 yılından başlayarak tiyatro oyunculuğunun yanısıra sinema filmlerinde oyunculuk, yazarlık ve yönetmenlik
yapmıştır. 2003 yılında “Gülriz’in Mutfağından” adlı bir kitap yayımlamıştır.

Modern dönemde televizyonda yayınlanan gastronomi konulu yayınların bir iş olarak değerlendirilebileceği yayın kuruluşları tarafından keşfedilmiştir. Bu programlar yemek ile ilgili değil, televizyonculukla ilgili hale gelmiştir. Televizyon çağımızın hikaye anlatıcısıdır. Modern yaşamda insanın kontrolü dışında gelişen pek çok durum vardır ve insanlar bu durumlar karşısında kendilerini çaresiz hissederler ve gerçek yaşamın yerine
geçen, kendilerine güzellikler vaat eden televizyona bağımlı hale gelirler. Televizyon metinleri, yayın devam ettiği sürece aralıksız devam eder. İnsanlar için yeni ve bambaşka bir deneyim alanı yaratmıştır. Kültürel yapı günümüze kadar, sözlü kültür, yazılı kültür ve en son da görsel kültür aşamalarından geçmiştir. Televizyonda kelimelerin önemi azalmıştır, görsellik anlatımın temelini oluşturmaktadır ve gastronomi konulu programların görsel açıdan zenginliği de tartışılamaz. Bu dönmede, şef programları devam ederken, farklı program türleri de gastronomi konulu yayınlara uyarlanmıştır. Bu programlar aracılığıyla, izleyenler gastronomi ile tanışmıştır. Gastronominin sadece yemek tarifi olmadığı anlaşılmıştır.

Televizyon sayesinde izleyiciler, dünyada olup bitenler hakkında bilgi edinmekte, böylece dünyanın coğrafi, toplumsal, kültürel ve politik haritasını çıkarmaktadırlar. Bu işlev sayesinde televizyon, izleyicilerde dünyaya ilişkin belli bir bakış açısı oluşturmaktadır.Televizyon izleyicisine kesintisiz bir şekilde enformasyon iletmektedir.

Televizyon insanları gündelik yaşantının sıkıntılarından uzaklaştırarak dinlendirerek, güzel vakit
geçirmelerini sağlamakta, boş zamanlarını değerlendirmelerine yardımcı olmaktadır. Modern dünyanın vazgeçilmez bilgi kaynağı, eğlence aracıdır. Televizyon hayatımızın merkezindedir, hayatımıza
o kadar girmiştir ki insanların yaşam biçimlerinin, kültürlerinin ve sosyal davranışlarının gelişiminde büyük bir dönüşüme yol açmıştır.

Kültür Aracı Olarak Televizyon
• Yayınlanan programlarla insanların kültürleri tanımasına yardımcı olur.
• İnsanların kültürlenme sürecinde önemli
bir yeri vardır.
• Evrensel kültür değerlerinin oluşmasında
etkilidir.
• Kültürel yozlaşmada etkili bir faktördür.

Eğitim Aracı Olarak Televizyon
• Yayınlanan programlarla televizyon bir eğitim aracı olarak değerlendirilebilir.
• Toplumsal değerlerin oluşmasında ve yaygınlaşmasında etkilidir.
• Açık öğretim programları ile eğitim olanağı
sınırlı kişileri her seviyede eğitim almasına
olanak sağlar.
• Çocuk programları ile çocukların yetiştirilmesinde göz ardı edilemez bir etkiye sahiptir.

Kullanımlar ve doyumlar yaklaşımına göre insanlar kitle iletişim araçlarını belli ihtiyaçlarını gidermek amacıyla kullanmaktadırlar. Bu kullanım sonucunda da belli doyumlara ulaşmaktadırlar. Kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı izleyiciyi aktif konuma getirmekte ve izleyicinin ne tür gereksinimini nasıl bir doyumla karşılayacağı
konusunda etkin olduğunu savunmaktadır. Birey, kitle iletişim araçlarını aktif olarak kullanarak kendi sosyal gerçekliğini de kendisi oluşturmaktadır. Böylece bireylerin sosyal dünyaya bağlanmaları ve
yaşamla iç içe olmaları, bütünleşmelerinde, bireysel gereksinimlerin giderilmesinden sosyal ilişkilerin
kurulmasında, bu yolla da aile ve toplumla birleşmelerinde yeni değerler yaratılmış olmaktadır. Bu çalışmaların devamı 1974 yılında Blumer ve Katz’ın editörlüğünde yayınlanan ‘Kitle İletişimi Kullanımı’ başlığı altında toplanan bir dizi makale ile gelmiştir. Bu makaleler dizisinde önce medyanın varolduğu günden beri ortada olan ‘Medya insanlara ne yapıyor?’ sorusunun cevabının arandığı çalışmalar incelenmiş buradan çıkan
sonuçlar çerçevesinde; kullanımlar ve doyumlar yaklaşımının temel ilgi alanı olan ‘İnsanlar medya
ile ne yapıyor?’ sorusunun cevabı aranmış ve bir teorinin temelleri oluşturulmaya çalışılmıştır.

Eğitim ve Kültür Programları Programları
- Doğrudan Eğitim Programları
- Kültür Programları
- Televizyon Belgeselleri
- Yarışma Programları
- Çocuk Programları
- Talk-Show Programları
- Dini Programlar
- Yemek Programları