GASTRONOMİ VE MEDYA

Sinemanın ortaya çıkışı olarak 1895 yılında Lumiere
Kardeşlerin para karşılığı bir grup izleyiciye
yaptıkları gösterim kabul edilmektedir.

Charles Émile Reynaud ise 1892’de kendi tiyatro salonu Théâtre Optique’de Pantomimesis lumineuses ile animasyonun atası sayılabilecek bir gösteri düzenlemiştir

1913-1927 arası dönem. Sessiz sinema dönemi.

Geniş kitlelere ulaşır.

Güçlü bir hikaye anlatma aracıdır.

Hayal gücüne hitap eder.

Estetik bir haz verir.

Gerçekliği kopyalayabilir, yeniden yaratabilir.

Karar verilen programlar alanın uzman
ekipleri tarafından hazırlanır. Örneğin haber
servisi, magazin ekibi, reklâm bölümü
gibi. İletinin halk tarafından anlaşılır forma
dönüştürülmesinde sadece sesli ve sessiz
sembollerden yararlanılmaz; ayrıca özel
efekt, grafik, renk gibi farklı unsurlar da
kullanılır. Çünkü kitle iletişimi kamusaldır;
içerik herkese açıktır.

Yeni iletişim teknolojileri ise kitle iletişiminin genel ilkelerini esnetmiştir. Artık kullanıcının hem hedef kitle hem de kaynak durumunda olduğu daha esnek ve geniş tabanlı bir iletişimden söz edebiliyoruz. Ne var ki, bunu yapabilmek için de sürekliliği olan Internet bağlantısına, eş deyişle bu konuda düzenli olarak ödeme yapmaya, en azından temel bilgisayar kullanıcısı olacak bilgi düzeyine, okur yazar olmaya ve hatta temel düzeyde bile olsa İngilizce bilmeye gerek vardır.

Model alma, bireyin belli durumlarda tanık olduğu kimi davranışları benzer durumlarda kendi davranışlarına uyarlamasıdır.

Anlamlandırma Kuramının işleyiş yolları aşağıdaki gibidir: a. Yaygınlaştırma

b. Genişletme, c. Başkalaştırma,  d. Sabitleştirme.

Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı ortaya atıldığı döneme kadar araştırmaların daha çok “Medya insanlara ne yapar?” sorusu doğrultusunda çalıştığını, bunun yerine “İnsanlar medya ile ne yapar?” sorusunu sormanın daha anlamlı olabileceğini belirtir. Toplumsal ve psikolojik ihtiyaçları olan insanlar, bu ihtiyaçlar doğrultusunda, medyadan ve diğer bilgi kaynaklarından bu ihtiyaçlarını gidermek doğrultusunda bir takım beklentiler geliştirilir.

Daha önce de değinildiği gibi ilk filmler gündelik olayları perdeye yansıtan kısa çekimlerden oluşuyordu. Bu filmlerden biri de yine Lumiere'ler tarafından çekilmiş olan Baby’s Lunch (1895) isimli kısa filmdir. Bu film hem belgesel niteliğindedir hem de gastronomi temalı ilk filmlerden biri olarak kabul edilmektedir

Etienne Gaspard Robertson’ın 1798’de geliştirdiği Phantasmagoria bildiğimiz anlamda sinemanın atası olarak kabul edilir. Henüz kavramsal olarak sinemadan söz edilemezken Etienne Gaspard Robertson çeşitli illüzyonlarla hareketli görüntüler yaratmayı başarmıştır.

Lumiere Kardeşler tarafından çekilmiş olan Baby’s Lunch (1895) isimli kısa filmdir. Bu film hem belgesel niteliğindedir hem de gastronomi temalı ilk filmlerden biri olarak kabul edilmektedir. Bu dönemde sinematograf pek çok ülkede ilgi çekti ve yaygınlaştı. Lumiere Kardeşler sinematograf edinmek için gelen talepleri karşılamakta zorlanıyorlardı. İzleyicilerin beklentileri de artmıştı.

Buraya kadar gelişim sürecini gördüğümüz sinema hem Yedinci Sanat Dalı olarak kabul edilmekte hem de önemli bir kitle iletişim aracı olarak işlev görmektedir. Peki kitleleri peşinden sürükleyen ve aradan geçen yıllara, teknolojik yenilik ve değişmelere rağmen sinemayı bu denli çekici kılan şeyler; 

Geniş kitlelere ulaşır - Hayal gücüne hitap eder - Güçlü bir hikaye anlatma aracıdır - 

Estetik bir haz verir - Gerçekliği kopyalayabilir, yeniden yaratabilir

Kitle iletişiminin gerçekleşmesi için bazı koşulların yerine gelmesi gerekir. Öncelikle profesyonel iletişimcinin bilgi verme isteğinde olması gerekir. Bu istek olmadan hiçbir program yapılamaz, hiçbir haber yapılamaz. Buna eşlik edecek biçimde, okuyucunun, izleyicinin, dinleyicinin bilgi alma dürtüsüne sahip olması gerekir. Ortaya bir programın, haberin çıkması için iletiyi oluşturacak kişi, nesne, olay ve fikirlerin var olması zorunludur. Alıcı ve kaynağın iletişim sürecini gerçekleştiren bir takım faaliyetler yapma zorunluluğu vardır. Profesyoneller haber yapmazsa okurun takip edeceği bir yayın olamaz. Birebir örtüşen düşünceler olmasa da bir ölçüde anlayış birliğinin olması için ortak dil kullanılması gerekmektedir. İngilizce konuşulan bir ülkede yalnızca Almanca yayın yapmak anlamsızdır. Alıcı ve kaynağın zaman ve deneyim birlikteliği sağlayabilme çabasında olması gerekir. Alıcı ve kaynağın aynı toplumsal ve fiziksel evrende buluşması sağlanmalıdır. İletinin üretim ve dağıtımının sağlanması için yeterli teknolojik donanımının var olması gerekir. Haber ya da program içeriği ne kadar özgün ve özenli olursa olsun bunu kitleye ulaştıracak teknolojik alt yapı yoksa üretilen ileti anlamsızdır. İletinin alıcıya ulaşması, okunması, izlenmesi, anlamın yaratılması ve tepkinin gelmesi beklenir.

Japonya’da ortaya çıkan ve birçok Batı toplumunda genç yetişkinler arasında da karşımıza çıkmaktadır. Cosplay adı verilen etkinlikte, gençler Japon animasyonları animelerdeki karakterleri birebir taklit etmektedirler.

Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı ortaya atıldığı döneme kadar araştırmaların daha çok “Medya insanlara ne yapar?” sorusu doğrultusunda çalıştığını, bunun yerine “İnsanlar medya ile ne yapar?” sorusunu sormanın daha anlamlı olabileceğini belirtir.

Yemek yemeye ve pişirmeye odaklanan filmler biçiminde tanımlanabilecek olan gastronomi temalı filmlerin belli başlı özellikleri vardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

Araştırmalarla İlişkilendir

1. Anlatı genellikle bir mutfak veya yemek öyküsünün etrafında şekillenir.

2. Ana karakterler bu öykünün parçası olarak kendilerini yemekle ilişkilendirirler.

3. Yeme eylemi basit anlamda temel gereksinimlerimizden biri olan karın doyurmaktan öte, içerik ve biçim olarak bir toplumsal analiz alanı sunarlar.

4. Filmde görüntüler yemeğin hazırlanmasından yenmesine kadar her bir aşamayı merkeze alır ve birden anlatı yıldızlaşan yemeğe odaklanır.

2000 yılında Kar Wai Wong tarafından çekilmiş olan In The Mood For Love filminde olaylar 1960’lı yıllarda geçmektedir.Filmde bir apartman dairesinin odalarını paylaşan kiracılar yer almaktadır. Çoğu yalnız yaşayan bu kiracılar özellikle akşam yemeklerinde restoranlara uğrayıp, sefertaslarına istedikleri yemekleri satın alarak evlerine taşımakta oldukları görülmektedir. Benzer biçimde, 2013 yılında Ritesh Batra tarafından çekilmiş olan Lunchbox filminde de yine sefer tası başroldedir. Bu filmde de Hindistan’da iş yaşamında dışarı çıkıp yemek yemek yerine sipariş edilen yemeklerin sefer taslarıyla siparişi veren kişinin işyerine gönderildiğine tanık oluruz. Böylece, hem ne tür yemek yediklerini öğreniriz hem de bu yemekleri hangi koşullarda tükettikleri hakkında fikir sahibi oluruz.

Bazen bir yemek sahnesi dramatik gerilim için işlevsel olabilir. Zeki Demirkubuz’un yönettiği 2001 yapımı İtiraf filminde Harun ve Nermin çifti bir restoranda buluşurlar. Harun karısının bir şeyler gizlediğini düşünmektedir ve Nermin’in her şeyi anlatmasını ister. Oysa Nermin anlatacak bir şeyi olmadığında ısrarcıdır. Zamanla diyalog tartışmaya ardından da sözlü şiddete, tehdide evrilir. Kamusal alanda olma, şık bir restoranda olma gibi durumlar bir baskı oluşturur ve bu baskı filmde istenen gerilimi yaratır

Yemek masasının gerilim yarattığı, sırların ortaya çıktığı bir ortam olarak değerlendirildiği bir başka film, yönetmenliğini Serra Yılmaz’ın yaptığı 2018 yapımı, İtalya’da 2016 yılında gösterime giren Perfetti Sconosciuti filminin sadık bir uyarlaması Cebimdeki Yabancı’dır. Gerilim/komedi türündeki filmin neredeyse tamamı tek mekanda, bir yemek masasının etrafında geçer.