GASTRONOMİ VE MEDYA - Deneme Sınavı - 8

Sinematografa giden yolda atılan önemli adımlardan biri Thomas Edison’a aittir. 1891’de patentini aldığı Kinetoscope sinematografa en yakın aygıtlardan biridir ancak, sinematografın yarattığı etkiyi yaratamaz. Çünkü Kinetoscope
tek bir izleyicinin kutunun içine bakarak filmi izleyebileceği kısıtlı bir aygıttır.

1932-1946 arası dönem sinemanın gelişim döneminde Hollywood’un Altın Çağ’ıdır. Bu dönemde çekilen filmler çok ses getirdi ve
ekonomik olarak ciddi başarılar elde edildi.

Sinema geniş kitlelere ulaşan bir hikaye aracıdır.

Kitlelerin belli bir amaç doğrultusunda eylem yeteneği, ortak bilinci yoktur. Başka bir deyişle, kitle eylemde bulunamaz, kitle üzerinde eylemde bulunulur. Bu bakış açısıyla kitleye olumsuz bir anlam yüklenir.

Sinema hem görsel hem de işitsel bir kitle iletişim aracıdır.

Sinemanın büyük bir endüstri olması filmin izleyici üzerindeki etkisini arttıran bir unsur değildir.

Model alma kuramına göre birey belli durumlarda tanık olduğu kimi davranışları benzer durumlarda kendi davranışlarına uyarlamaktadır.

Yemek yemeye ve pişirmeye odaklanan filmler biçiminde tanımlanabilecek olan gastronomi temalı filmlerin belli başlı özellikleri vardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
1. Anlatı genellikle bir mutfak veya yemek öyküsünün etrafında şekillenir.
2. Ana karakterler bu öykünün parçası olarak kendilerini yemekle ilişkilendirirler.
3. Yeme eylemi basit anlamda temel gereksinimlerimizden biri olan karın doyurmaktan öte, içerik ve biçim olarak bir toplumsal
analiz alanı sunarlar.
4. Filmde görüntüler yemeğin hazırlanmasından yenmesine kadar her bir aşamayı merkeze alır ve birden anlatı yıldızlaşan yemeğe odaklanır.

M.Ö. 1000’ li yıllarda verilen diğer bir önemli tıbbi eser, hekimlerin başı olarak nitelendirilen İbni Sina tarafından 1013 yılında yazılan El Kanun El-Sağir fi’t Tıbb’tır (Küçük Tıp Kanunu). Kitapta bitkilerin farklı şekillerde işlenerek şifa sağladığı yöntemler anlatılmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Sümer çivi yazı tabletlerinde tariflerde yer alan malzemelerin Sümer dilindeki karşılıkları henüz anlaşılamadığı için birebir bir yemek tarifi çevirisi yapılamamaktadır. Ancak pişirmede izlenecek yolun netliği daha açık olmuştur. Doğru cevap C'dir.

Mısır’da Büyük İskenderiye Kitaplığı’nın (Mouseion) yerle bir olması sırasında, Dorion’un Balıklar Üzerine adlı yapıtının, Tyanalı Khrysippos’un Ekmek Yapımı Üzerine adlı yapıtının, İatrokles’in Hamur İşleri Üzerine kitabının ve daha başkalarının varlığı ve yok oluşları dönem insanın yemeğe olan bakışını sergilemektedir. 4. yüzyıl Sicilya’sında Syrakusa’ya egemen olmuş Tiranların yaşamlarındaki zenginliği yansıtan Gelalı
Arkhistretos, kaleme aldığı destanla gastronomi üzerine çok detay yazmıştır. Homeros’un İlyada ve Odysseia isimli eserinde yemeğe ait birçok detay bulunmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Programlarda yer alan ürünler, mallar ve hizmetlerin temsili televizyonun tüketim unsurunun işlevleri arasındadır.

Londra'da restoran sahibi Philip Harben tarafından hazırlanan Cookery adlı yemek programı, televizyon yayıncılığının ilk gastronomi konulu programı olup 1946 yılında yayınlanmaya başlamıştır.

Modern dönem olarak tanımlanan gastronomi konulu televizyon programcılığı 1993 yılından günümüze oluşan bir dönemdir. Bu dönemde görsel kültürün bir parçası olarak televizyon, görsel anlatım aracı olarak kültürel yapıya yerleşmiş ve televizyondaki gastronomi programlarının bir iş olarak değerlendirilebileceği yayın kuruluşları tarafından keşfedilmiştir. Bu programlar yemek ile ilgili değil, televizyon ile ilgili hale gelmiştir ve dönemin en tanınan şeflerinden biri olan Emeril Lagasse'ın yıllar sürecek ve binlerce program üretecek televizyon macerasının başlangıcı olarak 1993 yılında Food Network kanalında program yapmaya başlaması, dönemin başlangıcı sayılabilir.

Bu bağlamda 17. ve 18. Yüzyılda önemli mutfaklardan olan Fransa’da da yemek kültürünün gelişimini anlatan eserler mevcuttur. Bu eserlerden ilki olarak nitelendirilebilecek Francois Pierre’nin 1651 yılında yazdığı Le Cuisinier Français (Fransız Şef) adlı kitap, Fransız mutfağını teknik ve kurallarla daha sistematik hale getirmiştir. Doğru cevap E'dir.

Medya ve uluslararası yemek siyasetinin buluştuğu dönem ise kitle iletişimin yaygınlaşmasıyla mümkün olmuş, II. Dünya Savaşı sırasında yemeğe ilişkin yayınlar kitle iletişim araçlarında sıklıkla yer almıştır. Şekerin, yağın, unun az tüketilmesine ilişkin bu yayınlar kitle iletişimin ilk propaganda örneklerini oluşturmuştur. Doğru cevap A'dır.

Üç şekilde iletişim kurulabilmektedir:
1. Kelimelerle 2. Konuşmadan yani sadece vücut dili ile 3. Seslerle yani kelime kullanmadan verilen tepkiler ile. Sanatçı kelimeleri kullanmadan yani konuşmadan vücut dili ve sesleri kullanarak iletişim kurmuştur. Doğru cevap B'dir.

• M. Ö. 8. yüzyılda, Mısır’da fonetik alfabenin bulunmasıyla kayıtların imkanlı hale
gelmesi,
• 15. yüzyılın ikinci yarısında matbaanın kullanılmaya başlamasıyla eserlerin çoğaltılması,
• 19. yüzyılın ortasında ilerleyen matbaa ve kağıt üretim sistemiyle gazete, dergi ve fotoğraf gibi kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması ve telgrafın icadı,
• 19. yüzyılın sonunda Avrupa ve Amerika’da hareketli fotoğraflama, ses sistemleri, video gibi eğlence amaçlı medya araçlarının ortaya çıkması,
• 20. yüzyılın ortalarında ev içi kullanıma izin veren medya araçları ve uluslararası
mail sistemlerinin kurulması,
• Son olarak 21. yüzyılda oldukça ilerleyen teknolojiyle bilgisayar ve İnternet, akıllı sistem ve telefonlar, uydu ve yazılımlar gibi kitle iletişimin en etkili araçlarının ortaya çıkmasıdır. 

Doğru cevap C'dir.

• Topluma ait ve toplumu ilgilendiren gelişmeler
hakkında bilgi sağlama işlevi,
• Toplumlara ait paylaşımlar yaratmasıyla sosyalleştirme işlevi, • Ortak duygu, düşünce ve sonuç olarak davranış yaratmasıyla motive etme işlevi, • Farklı topluluk veya toplumdaki farklı bilgi ve düşünceleri aktarmasıyla tartışma işlevi, • Tüm dünyadaki olay ve olgulara ilişkin sosyo-kültürel, ekonomik ve politik bilgi aktarmasıyla eğitim işlevi, • Kültürel tanıtım işlevi ve • Eğlence, müzik, sohbet, tartışma programları
gibi medya unsurlarıyla eğlendirme işlevidir. Doğru cevap D'dir.

Sinema: Lumiere kardeşlerin ilk filmi kaydetmeleriyle 1895 yılında ortaya çıkan
sinema görsel-işitsel bir kitle iletişim aracıdır. Sinemalarda da ilk olarak siyasi ve
toplumsal olayların filmlere aktarıldığından söz edilebilecektir. Ancak sinemaların sonraki dönemde trajedi, komedi, korku gibi temalı filmleri de gösterime başlaması ve
uluslar arası bir nitelik kazanması eğlendiren ve kültürel olarak bilgilendiren bir işlev
kazanmasına neden olmuştur. Bu bağlamda sinema yerel ve ulusal gazetelerden sonra
uluslararası nitelik taşıyan ilk kitle iletişim araçlarındandır. Doğru cevap E'dir.