FOTOGRAMETRİ

LAZER TARAMA Gelişen teknolojiye paralel olarak veri toplama ve değerlendirme yöntemlerinde önemli gelişmeler olmuştur. Lazer tarama son yıllarda hem topoğrafik harita yapı- mı hem de yakın mesafe 3B objelerin elde edilmesinde devrim yapmıştır. Sayısal arazi modelleri ve yüzey modellerinin elde edilmesi için yeni ve bağımsız bir teknolojidir. LiDAR verileri bir takım üstünlüklere sahiptir. ‹lk olarak, atmosferik araştırmalar, batimetrik ölçmeler ve buzul araştırmaları gibi birçok alanda çok yönlü olarak kullanılan bir teknolojidir. Arazi verilerinin toplanmasında çok etkili bir yöntemdir. Sayısal arazi modeli için yüksek doğruluk ve yüksek nokta yoğunluğu sunar. Projeyi hızlandırır ve proje süresini % 30’a varan oranda kısaltır. Teorik olarak, eğer hava fotoğrafının eş zamanlı olarak toplanma zorunluluğu yoksa hava fotoğrafları gibi bulut ya da gün ışığı sınırlaması yoktur. Fotogrametri yöntemine benzemez, nispeten düşük yoğunluktaki bitki örtüsü, düşük eğim ve düşük kontrast gibi karakteristik arazilerin haritasını yapma kapasitesine sahiptir. Uzun zamandan beri lazer tarama teknolojisi uzaktan algılamada LiDAR (Light Detection And Ranging) olarak kullanılıyordu. LiDAR, bir hedefe sinyaller gönderir ve bu hedeften algılayıcıya dönene kadar geçen zamanı kayıt eder. Lazer tarama sistemlerini hava lazer tarama ve yersel lazer tarama olarak iki gruba ayırabiliriz.

Bu teknoloji geleneksel topoğrafik veri toplama yöntemlerine göre bir takım
üstünlükler sunar. Bu üstünlükler; minimum yer kontrol gereksinimi, ışık ve hava
koşullarına bağlı olmaması, otomatik bir sistem olması, veri toplama ve işleme zamanının daha az olması, yüksek doğruluk ve yüksek nokta yoğunluğu olarak sıralanabilir. Bu üstünlüklere bakıldığında gelişme döneminde olan LiDAR bazı uygulamalarda geleneksel yöntemleri tamamlarken, bazılarının da tamamen yerini alacak gibi görünmektedir.

Lazer altimetresinde ölçülecek yüzeye bağlı olarak iki farklı lazer çeşidi kullanılır. Topoğrafik lazer olarak adlandırılan sistemler yeryüzü ölçümü için elektromanyetik spektrumunun kızıl ötesi bölümü kullanılır. Batimetrik lazer altimetre ölçümleri için elektromanyetik spektrumun mavi/yeşil bölgesi kullanılır.

LiDAR sistemi için standart bir veri formatı yoktur. Fakat ham nokta verisi ASCII
formatında oluşturulur.

Su, buz, kar ve tuz gibi yüzeyler fotogrametri kullanılarak yüzey ölçümü için
zor bir engel oluşturur. Bu koflullar altında LiDAR çok iyi çalışır.

Topoğrafik LiDAR sistemleri tarafından toplanan verilerden elde edilen birçok
ürün vardır. Bu ürünleri aşağıdaki gibi ifade edebiliriz.
• Sayısal yükseklik modelleri (DEM)
• Sayısal arazi modelleri (DTM, ç›plak arazi yükseklik verisi)
• Üçgenlenmiş düzensiz ağlar (TIN)
• Eşyükselti eğrileri
• Gölgeli kabartmalı haritalar
• Yamaç ve eğim haritaları

Lazer tarama verileri, genel anlamıyla çok sayıda koordinatlı nokta verisinden oluşan Mekansâl verilerdir. Bu sistemde, nokta verisi elde edilecek obje veya objelere fiziksel temasta bulunulmadan, 3 boyutlu tarama uygulamaları gerçekleştirilebilmektedir. Bu uygulamalar arasında, amaca yönelik incelemeler, tersine mühendislik işlemleri, hızlı prototip oluşturma, deformasyon ölçümleri-hesaplamaları, tarama verilerinden direkt olarak üretim yapma ve yeri değiştirilemeyen objelerin (fosiller, antikalar, tarihi eserler vb.) sayısal olarak arşivlenmesi gibi birçok uygulama sıralanabilir.

Nokta bulutu; lazer tarama cihazlarından elde edilen milyonlarca noktanın
oluşturduğu nokta kümesi olarak isimlendirilir.

Genel olarak lazer tarayıcı, bir tarama ünitesi, güç kaynağı, kayıt ünitesi ve alet
sehpasından oluşmaktadır.

Ortofoto, perspektiften arındırılmış, çizime hazır, koordinatlı fotoğraf olarak
tanımlanır.

Topoğrafik LiDAR sistemleri tarafından toplanan verilerden elde edilen birçok
ürün vardır. Bu ürünleri aşağıdaki gibi ifade edebiliriz.
• Sayısal yükseklik modelleri (DEM)
• Sayısal arazi modelleri (DTM, çıplak arazi yükseklik verisi)
• Üçgenlenmiş düzensiz ağlar (TIN)
• Eşyükselti eğrileri
• Gölgeli kabartmalı haritalar
• Yamaç ve eğim haritaları

Buna göre doğru cevap D'dir.

Fotogrametride tüm arazi yap›s› söz konusu iken, LiDARda noktasal modelleme söz konusudur. Doğru cevap D'dir.

LiDAR sistemi için standart bir veri formatı yoktur. Fakat ham nokta verisi ASCII
formatında oluşturulur. Doğru cevap A'dır

Lazer tarama sistemleri temel olarak iki çeşittir. Bunlar, dalga biçimli ve darbeli lazerdir. Darbeli lazer sistemi topoğrafik harita yapımında yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrık sinyaller lazerden yayılır ve bir ya da daha fazla geri dönen sinyal
kayıt edilir. Dalga biçimli lazer sistemi sürekli sinyalleri kullanır ve sinyaller
kaydedilir.Doğru cevap A'dır.

Yersel lazer tarama cihazları ile arazide tarama işlemi
yapılırken genelde 7 bilgi toplanır. Bu bilgiler;
• X koordinat bilgisi
• Y koordinat bilgisi
• Z koordinat bilgisi
• Kırmızı renk bilgisi
• Yeşil renk bilgisi
• Mavi renk bilgisi
• Yoğunluk bilgisi

Buna göre doğru cevap E'dir.

Bu ve benzeri işlemlerin yapılabilmesi için öncelikle birtakım işlemlerin yapılması gerekmektedir. Bu işlemler;
• Tarama verilerinin renklendirilmesi
• Fazla taranan yerlerin temizlenmesi
• Resimlere kalibrasyon bilgisinin eklenmesi
• Ortofoto oluşturulmasıdır.

Buna göre doğru cevap E'dir.

Perspektiften arındırılmış, çizime hazır, koordinatlı fotoğrafa verilen ad Ortofoto'dur. Buna göre cevap D'dir.

Lazer tarama işleminde farklı istasyondaki bilgileri tek bir ortamda bileştirebilmek için
en az 4 adet kontrol noktasına ihtiyaç bulunmaktadır. 4 kontrol noktasından daha az kontrol noktası kullanılması durumunda yapılabilecek hata miktarı belirlenemez. Buna göre doğru cevap D'dir.

A şıkkındaki ifade iki işlemin ortak yönlerinden biridir. Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap C'dir.