FOTOĞRAFIN KULLANIM ALANLARI

Eser sahibinin haklarını tanıyan ve hakkı yayınevinden asıl sahibine iade eden ilk düzenleme Kraliçe Anne Kanunu olarak da bilinen 1709 tarihli İngiliz Kanunu ile gerçekleştirilmiştir.

Telif hakları ile ilgili Cumhuriyet dönemindeki ilk düzenleme 1952 tarihinde yürürlüğe giren 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunudur (FSEK).

Eseri Kamuya Sunma Hakkı eser sahibinin manevi hakları arasında yer alır.

Pay ve Takip Hakkı eser sahibinin mali hakları arasında yer alır.

Eser sahibinin haklarını tanıyan, hakkı yayınevinden asıl sahibine iade eden ilk düzenleme 1709 tarihli ingiliz kanunudur. Bu kanun Kraliçe Anne Kanunu'dur.

Osmanlı devletinde basımevi kurup Türkçe kitap yayımlama izni alan ilk kişi İbrahim Müteferrika’dır.

Kanun tarafından kabul edilen güzel sanatlar eserleri şunlardır. Yağlı ve suluboya tablolar; her türlü resimler, desenler, pasteller, gravürler, güzel yazılar ve tezhipler, kazıma, oyma, kakma veya benzeri usullerle maden, taş, ağaç veya diğer maddelerle çizilen veya tespit edilen eserler, kaligrafi, serigrafi;  Heykeller, kabartmalar ve oymalar; Mimarlık eserleri; El işleri ve küçük sanat eserleri, minyatürler ve süsleme sanatı ürünleri ile tekstil, moda tasarımları;  Fotoğrafik eserler ve slaytlar;  Grafik eserler; Karikatür eserleri ve her türlü tiplemeler

Güzel sanat eserleri görme duyumuza hitap ederek estetik bir haz uyandıran, bir yüzey üzerinde yahut cisim halinde oluşmuş, dille ifadeleri mümkün olmayan fikrî ürünler olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenle güzel sanat eserleri bakımından kanun koyucu koşul olarak "estetik değere sahip olma" unsurunu aramaktadır.

Fotoğraf sahibi, fotoğrafın kamuya sunulup sunulmayacağına, kamuya ne zaman ve nasıl sunulacağına, kendi adi veya takma adı ile mi yoksa adsız olarak mı kamuya sunacağına karar verebilir. Fotoğraf, sahibinin kişisel çevresi dışına çıktığı zaman kamuya sunulmuş sayılır.

Eser sahibinin manevi hakları şunlardır; eseri kamuya sunma hakkı,  adın belirlenmesi hakkı,  eserde değişiklik yapılmasını önleme hakkı,  eserin aslına ulaşma hakkı,  teşhir hakkı ve tahrip etmeyi önleme hakkı.

Eser sahibinin manevi hakları şunlardır; işleme hakkı,  çoğalma hakkı,  yayma hakkı,  yayın ile umuma iletim hakkı ve pay ve takip hakkı. Doğru cevap D'dır.

Telif haklarının ihlali halinde açılabilecek olan hukuk davaları şunlardır; eser sahibini tespit davası,  tecavüzün tespiti davası, tecavüzün önlenmesi ve kaldırılması davası ve tazminat davalarıdır.

Fotoğraf 1900’lü yıllarda giderek gelişerek toplumsal yaşam içinde yayılmıştır. Fotoğrafın makine yoluyla gerçekleştirilmesi, belgeleme ve hızlı bir şekilde çoğaltma özellikleri yayılmasını kolaylaştırırken, öte yandan da sanatın ortamında fotoğrafa ilgi duyanların da sayıları artmıştır. İlk fotoğraf sanatçıları ise portre ve manzara konularına yönelmişlerdir.

Fotoğrafa para ödeyenler her zaman satın aldıkları fotoğrafın çoğaltılabilir bir negatifi olduğunu düşünmüşlerdir. Bu konu fotoğrafın her zaman çoğaltılabilir olduğunu göstermektedir. Fotoğrafın çoğaltılabilir olması bir değer düşüklüğü olarak görülmüştür. Çoğaltılabilir olmak bir sanat eserinin kopyasını çıkarmaktan farklı bir durumdur. Sanat eserinin her zaman bir aslı vardır, fotoğrafta böyle bir asıl söz konusu değildi.

Markalar, faydalı modeller, patent ve endüstriye tasarımlar sınaî ve mülkiyet hakları arasında yer almaktadır. İşleme ve derleme eserler ise fikri ve sanat eserleri hakları arasındadır. Doğru cevap İşleme ve derleme eserlerdir.

Eseri kamuya sunma hakkı (m.14), adın belirlenmesi hakkı (m.15), teşhir hakkı, eserin aslına ulaşma hakkı(m.17) eser sahibinin manevi hakları arasındadır. Yayma hakkı eser sahibinin mali hakları arasında yer almaktadır.

Güzel sanat eseri olarak bir fotoğrafın telif hakkından yararlanabilmesi için estetik niteliği kıstasının haricinde ayrıca sahibinin (yaratıcısının) özelliğini taşıması gereklidir. Bağımsız bir fikrî çalışmanın ürünü olan, sahibinin yaratıcı gücünü yansıtan fotoğraflar eser olarak hukuki korumadan yararlanabilir. Doğru cevap sahibinin özelliğini taşımasıdır.

Fotoğrafının izinsiz olarak işlenmiş çoğaltılmış, yayınlanmış olması nedeniyle mali haklarının ve kamuya sunma, isim belirtme ve fotoğrafta değişiklik yapılmasından oluşan manevi haklarının ihlal edildiğini düşünen her hangi bir kişi, maddi ve manevi tazminat talebiyle Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesinde dava açabilir. Doğru cevap, Fikrî ve Sınaî Haklar Mahkemesidir.

Münhasır  olmayan  sözleşmelerde  hak sahibi genelde belli bir süre için sınırlı olarak hakkın kullanımının devrini yapmış olup,  devralanın  devralmış  olduğu  hakkı  bir  başkasına  devir  hakkı,  tecavüzlere karşı gerekli önlemleri alma yetkisi gibi hak ve yetkileri bulunmamaktadır. Hak sahibi bir başka üçüncü şâhsa da aynı hakkı devredebilir. Hakkın devri anlaşmalarında o hak, hak sahibinin mal varlığından çıkmakta ve devralanın mal varlığına girmektedir. Lisans (kullanım) anlaşmalarında ise hak, hak sahibinin mal varlığından çıkmamakta ve fakat devralan, devralmış olduğu hakkın sınırlı veya sınırsız olarak kullanımını elde etmektedir. Doğru cevap, 'Belirli bir süre için sınırlı olarak hakkın kullanımını devri söz konusudur' doğru cevaptır.

Fotoğrafın üç farklı ortam için bulunuşu söz konusudur.  Talbot, 1841 yılındaki negatif görüntüyle birlikte çoğaltma teknolojisi olarak fotoğrafı bulmuştur. Doğru cevap, Fox Talbot'tur.