FOTOĞRAFIN KULLANIM ALANLARI

Sayısal teknoloji günümüzde fotoğraf makinelerinin yanı sıra bilgisayar ve görüntü işleme programlarını da önemli hâle getirmiştir. Sayısal fotoğraflar çekildikten sonra “aydınlık oda” diyebileceğimiz elektronik ortamlarda; renk düzeltmeleri, görüntü düzenlemesi, eklemeler-kırpmalar, temizlik gibi işlemlerin yapılması gerekmektedir. Stüdyo fotoğrafçıları bu yüzden güzel sanatlar ve özellikle grafik eğitimi almış elemanlara gereksinim duymaktadırlar.

Masaüstü çekimler:Stüdyoda küçük  ürünlerin masa benzeri bir düzlem üzerinde en az iki ışık kaynağı kullanılarak yapılan çekimlerine denir. Bu ürünler daha çok şişeler , saatler  veya  mücevherat gibi ürünlerdir.

Film kullanan 35 mm standart makinelerin görüntü boyutları 24x36 mm’dir. Sayısal fotoğraf makinelerinin duyarlı yüzeyleri ise gerek maliyet gerekse farklı üretim anlayışları nedeniyle daha küçük boyutlarda üretilirler. Bu durum aynı objektifi kullanan filmli ve sayısal fotoğraf makineleri arasındaki bakış açılarında farklılık yaratır. Duyarlı yüzey boyutları arasındaki bu fark çarpan etmeni ya da “çarpan katsayısı” olarak bilinir. Bu fark ne kadar büyükse, başka bir deyişle elektronik algılayıcı yüzeyin boyutları standart çerçeveye göre ne kadar küçükse objektifin baktığı açı o kadar daralır. Örneğin, 35 mm standart bir fotoğraf makinesi 50 milimetrelik bir objektifle normal açılı bir görüntü alabilirken; çarpan etmeni 1.6 olan sayısal bir fotoğraf makinesi yaklaşık 30 milimetrelik bir objektifle aynı açıyı alabilir. 

Tek parça film kullanan ve atölye makinesi olarak adlandırılan büyük boy fotoğraf makineleri stüdyo fotoğrafçılığının temel gereçlerindendir. Tarihteki tüm stüdyolar bu tür makinelerle fotoğraf çekimleri yapmışlardır. Boyutları 10x12.5 cm’den başlayan ve 50x60 cm’ye kadar tek parça (yaprak) film kullanan bu makineler birbirine paralel iki yüzeyin arasında bulunan ışık geçirmez körük sayesinde fotoğraf çekim işlevini gerçekleştirir. Bu tanımlar amatör değil profesyonel kullanımı tanımlamaktadır.

Yumuşatıcı (soft) filtreler; görüntündeki sertliği ve keskinliği yumuşatmaya yarar.

Özellikle insan çekimlerinde modelin yüzündeki leke ve sivilceleri azaltmamızı sağlarken, 

 gri filtre de diyebileceğimiz ND yoğunluk filtreleri ; gri-kahverengi tondadır. Bu

filtreler ortamda fazla olan ışığın duyarlı yüzeye olan etkilerini azaltmak, daha açık

diyafram veya daha uzun pozlama elde etmek için kullanılır.

Polarize filtreler ise ; cam, ıslak malzeme ve yüz üzerinde yansımaları kaldırarak

daha doygun görüntü elde etmemizi sağlar. Üst üste yerleştirilmiş olan iki gri cam,

dairesel olarak hareket ettirildiğinde yansımaları önler. Doğrusal ve dairesel olmak

üzere iki çeşittir. Camın yansımalarını azaltmak ve manzara çekimlerinde bulutları

ortaya çıkarmak, gökyüzünü canlı mavi renkte fotoğraflamak için kullanılır. Bu sorunun

doğru yanıtı  D şıkkıdır.

LED, İngilizce karşılığı olan “Light Emitting Diode” sözcüklerinin baş harflerinin kısaltılmasıyla oluşturulmuştur. Günümüzün en yeni aydınlatma teknolojisi olan bu ışık kaynağı, flamanlı, halojen, ark ve flüoresan ışık kaynaklarına en iyi alternatif olarak karşımıza çıkmaktadırlar. LED ışıklar hem diğer ışık kaynaklarından çok daha fazla kullanım ömrüne sahiptir hem de çok az enerji tüketirler.

Gri kart %18 gri tonuna ayarlanmış bir karttır. Nesnenin önünden fotoğraf makinesine

doğru tutularak ışık ölçümü yapılır ve düşen ışık miktarı belirlenir. Gri kart sayesinde

çekim ortamında bulunan diğer nesnelerin üstündeki ışık miktarı da doğru olarak ölçülmüş olur.

Dolgu Işığı: Ana ışığın yarattığı gölgelerin azaltılmasını sağlar. Belirgin hatlarda

yumuşak geçişe olanak sağladığı için yüz üzerinde gölgesiz aydınlanma amaçlandığında kullanılır.

Yan Işık: Modelin sağ veya sol tarafından farklı açılarda yüzün sadece bir kısmını aydınlatarak yüz hatlarını ve ayrıntıları ortaya çıkarır.

Saç Işığı: Başın üstüne gelecek biçimde aydınlatma yapılarak uygulanan bu ışık model ile fon arasındaki uzaklığı ortaya çıkarır. Bu sayede modelin arka plandan ayrılmasını sağlar. Çeşitli yardımcı gereçlerle birlikte kullanılarak yönlendirme,odaklama ya da yaygınlaştırma yapılabilir.

Arka Işık: Modelin arkasından verilen ters ışıktır. Baş ve omuzlar ters ışıkla aydınlatıldığında modelin koyu olan giysileri fon renginden ayrılır.

Fon Işığı: Modelin arkasından fona doğru yapılan aydınlatmadır. Fondaki yüzeyin

aydınlatılmasını sağlar.

Biyometrik vesikalık fotoğraflar, standartları ICAO (International Civil Aviation Organization-Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü) tarafından belirlenen ve “Makinede Okunabilen Seyahat Belgelerinde” kullanılan yüksek kaliteli, belli ölçüleri ve özellikleri olan ve yüz biyometrisinin saptanabildiği fotoğraflardır. Biyometrik vesikalık fotoğraflar 5 X 5 cm veya 5 X 6 cm boyutlarında olmalıdır. Bu şekilde çekilen fotoğraflar, fotoğrafçı tarafından 35-45mm şeklinde kesilmemelidir. ICAO standartlarına göre biyometrik vesikalık fotoğraflarda kişinin yüzü fotoğrafın yüzde yetmiş ile seksenini kapsayacak şekilde ve son altı ay içinde çekilmiş olmalıdır.

Altın, gümüş, elmas ve benzeri metaller ışığın çok büyük bir kısmını yansıtarak
bu alanda çalışan fotoğrafçıların çekimlerde zorlanmalarına yol açar. Bu durum
bu konularda çalışan fotoğrafçıları farklı yöntemler kullanmaya itmiştir. Gün ışığı
metallerin ve mücevherlerin renginde sapma yapmadığından tercih edilir. Flüoresan  tipi aydınlatmalar taşlı takılarda taşın rengini göstermediği için kullanılmaz. Tungsten aydınlatmalar ise taşın rengini ortaya çıkartan bir aydınlatma sağlarlar.

Bu tür makineler, TLR yani Twin Lens Refleks makineler olarak bilinir. Türkçe'ye "Çift Objektifli Aynalı (Yansımalı)" fotoğraf makineleri olarak çevrilebilir. Üstte yer alan objektif, bakaç görevini görür. Her iki objektif farklı yerlerde oldukları için, görüntü farkı sonuçta bir kaymaya yol açar. Özellikle yakın çekimlerde, fotoğrafçının bakaçtan gördüğü ile kaydettiği çerçeve arasında fark vardır. Bu fark paralaks kayması veya hatası olarak bilinir.

Film kullanılan dönemlere göre sayısal teknolojinin getirdiği en önemli değişiklik, duyarlı yüzeyin sabit ve elektronik olmasıdır. Söz konusu duyarlı yüzey her çekimde değişmediği için duyarlı yüzey üzerinde olabilecek bir bozulma her karede kendini gösterecektir. Filmli yıllarda, her çekim yeni bir film karesine yapıldığı için bir tozlanma, yırtılma veya çizik diğer karede geçerli olmayacaktır. Bu nedenle piksellerden oluşan sayısal duyarlı yüzey üzerinde çalışmayan bir piksel görüntüye katkıda bulunmayacaktır. Buna sayısal fotoğraf dilinde ölü pikselleşme denir. Doğru yanıt A seçeneğinde verilmiştir.

Üçayaklar, üzerlerine fotoğraf makinelerinin bağlandığı, temelde makinenin dış etkilerle hareket etmesini önleyecek yardımcı gereçlerdir. Böylece özellikle uzun pozlama değerleriyle çekim yapılırken sarsıntılar önlenir ve tüm sahnede oluşabilecek titreme etkisi oluşmaz. Ancak özellikle uzun çekim uygulandığında sahnede hareket eden bir cismin hareket belirsizliği fotoğrafa yansır. Özetle üçayaklar, nesnenin kendi hareketini değil, fotoğraf makinesinde oluşabilecek sallantıları önleyebilirler. Doğru yanıt B seçeneğinde verilmiştir.

Şelale gibi hareketli sularda süt etkisi oluşturmanın yolu, uzun örtücü süreleri kullanmaktır. Gün ışığı yüksek lükste bir aydınlanma ortamı yaratacağı için fotoğrafçı pozlamayı dengelemek amacıyla diyafram kısmalıdır. Örneğin 30 saniyeden fazla uzun örtücü sürelerinde f/22, f/32 gibi kısık diyafram bile yeterli olmayacaktır. Bu durumda duyarlı yüzey üzerine düşecek ışığın azaltılması, yani pozlamanın dengelenmesi gerekir. Güneş gözlüğüne benzer bir işleve sahip olan gri filtreler, böylece ışığı azaltarak pozlamayı istenilen değerlere getirirler. Yoğunluğu fazla olan bir gri filtre kullanarak uzun örtücü süresiyle, orta değerlerde diyafram seçenekleri bile uygulanabilir. Doğru yanıt E seçeneğinde verilmiştir.

5500 Derece Kelvin, renk sıcaklığı skalasının ortasında yer alır. Buna göre renk sıcaklığı değeri arttıkça ortamda mavi tonlar hakim olmaya başlarken; renk sıcaklığı düştükçe de turuncu ve giderek kırmızı tonlar nesnelerin farklı görünmelerine yol açarlar. Bu açıdan 5500-6000 derece Kelvin'lik değerler referans kabul edilen standart beyaz renk kabul edilir. Doğru yanıt C seçeneğinde verilmiştir.

Stüdyo veya dış mekanlardaki çekimler sırasında, özellikle küçük çocukların kısa sürede ilgileri dağılır. Bu nedenle istenmedik şekilde hareket ederek çerçeve dışında kalabilirler ve hareketlerinden dolayı belirsiz çıkabilirler. Bu açıdan çok dar açılı objektifler istenilen çerçevenin alınmasını zorlaştırır. Kısık diyaframlar ise yeterli örtücü sürelerine olanak vermeyebilirler. Böylece görece uzun kalan örtücü süreleri, hareketli çocuklarda belirsizliklere yol açar. Sonuçta örtücü sürelerini (yeterli aydınlatma altında) hiç olmazsa 1/500 saniye gibi değerlerden daha kısa tutmak gerekir. Doğru yanıt E seçeneğinde verilmiştir.

Seçenekler içinde alan derinliğini arttırabilecek tek uygulama diyafram kısmaktır. f/22 görece kısık bir diyafram kabul edilebilir. Aynı zamanda çok dar açı uygulamamak ve makro ölçüde yakın çekim yapmamak da alan derinliğini arttırır. Doğru yanıt D seçeneğinde verilmiştir.

Ana (anahtar) ışık tek başına oldukça sert ve tek yönlü bir aydınlatma sağlar. Bu ışığa daha yumuşak ikinci bir kaynakla dolgu yapılması gerekir. Soruda tanımı verilen bu kaynak dolgu ışığı olarak bilinir. Doğru yanıt B seçeneğinde verilmiştir.

Duyarlı yüzeyleri farklı boyutlardaki fotoğraf makineleri, aynı odak uzunluklarında farklı açılarda fotoğraf verirler. Gerçek odak uzunluğunu anlamak için küçük olan algılayıcının belli bir sayıyla çarpılması gerekir. Bu da çarpan etmeni olarak bilinir. Örneğin 1,5x çarpan etmenine sahip bir fotoğraf makinesinde kullanılan 50 mm'lik bir objektif, algılayıcısının küçük olmasından dolayı görüntünün daha dar bir kısmını kaydedecektir. Örneğimizde bu fotoğrafı, 75 mm objektifle çekmiş gibi bir sonuç alırız. Doğru yanıt A seçeneğinde verilmiştir.

Polarize filtreler, iki katmandan oluşurlar ve uygun açıya geldiklerinde yansımaları önleyici etki yaparlar. Caddelerdeki su birikintilerinden, vitrin camlarından gelen yansımalar çoğu kez fotoğrafa estetik olarak katkıda bulunur. Bunun yanında örneğin otomobil camından içerideki nesneyi görmek istediğimizde yansımanın önlenmesi gerekir. Bu durumlarda polarize filtre kullanılmalıdır. Doğru yanıt D seçeneğinde verilmiştir.