FOTOĞRAFIN KULLANIM ALANLARI - Deneme Sınavı - 2

Bediî (estetik); örneği olmayan, lâtif, güzel, nadide güzellik ölçülerine uyan, gönlü
okşayan, beğenilen demektir.Bir fotoğrafın FSEK açısından güzel sanat eseri sayılabilmesi ve güzel sanat eseri olarak korumadan yararlanabilmesi için o fotoğrafın bediî vasfında olması; başka bir anlatımla estetik nitelikte olması gerekir. Fotoğraf eserlerinde fotoğrafı çeken kişinin özellikleri, konu seçiminde ve kullanılan fotoğraf tekniğinde görülür.
Estetik nitelik ise, konunun çıplak gözle görünenden başka türlü yansılatılması halinde mevcut sayılabilir.  FSEK’nun 4. maddesinin 5. bendine göre, fotoğrafın güzel sanat eseri sayılabilmesi için bedii vasfı haiz olması gerekir.

Telif yasası ile eser sahibinin mali ve manevi hakları koruma altına alınmıştır.Pay hakkı, takip hakkı, işleme hakkı, yayın ile  umuma iletim hakkı mali haklar içinde yer alırken, tahrip etmeyi önleme hakkı manevi haklar içinde yer alır. 

Fotoğraf yeni bir resmetme tekniği olarak 1827 yılında bulunuşuyla birlikte farklı amaçlara yönelik olarak insanların ilgisini çekmiştir. Nicéphore Niépce (1765-1833) tarafından 1827 yılında ilk çekilen fotoğraf, 20.3 x 16.5 cm. boyutlarında pozitif olarak elde edilmiştir ve tektir. Aynı yıllarda bu konuda çalışan Mande Daguerre (1787-1851) ise 1839 yılında fotoğrafı yeni bir buluş olarak resmileştirdi. Fotoğrafın yeni bir resmetme tekniği olarak bulunuşunu sağlayanlar Niepce ve Daguerre olarak kabul edilir. Soru fotoğrafın sanat olarak kabul edilmesiyle ilgilidir. Fotoğrafın kendine özgü bu resmetme tekniği, 1840’lı yılların ortasına doğru yaratıcı kişiler tarafından kullanılmaya başlanmıştır. David Octavius Hill (1802- 1870), Nadar (1820-1910), Oskar Gustave Rejlander (1813-1879), Henry Peach
Robinson (1830-1910), Julia Margaret Cameron (1815-1906) ilk fotoğraf sanatçıları arasında anılır. Bu yaratıcı kişiler, fotoğrafı yeniden bulmuşlardır. Onların  buluşu fotoğrafın sanatın ortamında bulunuşudur. Fotoğraf tarihi kitaplarına bakıldığında 1845 yılından başlayarak sanat fotoğraflarından söz edildiği görülür.Bu sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır.

Küratör: Latincedeki Curatus sözcüğü muhafaza, bakım anlamına gelmektedir.
Bir müzede bütün ya da belli koleksiyonları düzenleme, koruma, sınıflandırma ve
sergileme görevi yapan kişidir. Çağdaş sanat ortamında çağdaş sanatçıları keşfeden,
koruyan, eserlerini sergileyen ve müzelere kazandıran kişidir.  Küratorün yaptığı iş, gönüllü olarak bir sanatçı-eser-kişi ilişkisini sağlamak değildir. Bu ilişkiler sonucunda çok ciddi ticari gelirler de elde edilebilir. Küratörler daha çok sanatçı ile galeriler ve müzeler arasında ilişkiyi kurar ve bu ilişkiler sonucunda ticari komisyon alır. Şu anda Avrupa ve Amerika’daki sanat ortamının neredeyse yarısı bu bağımsız küratörler tarafından yürütülmektedir. Çağdaş sanat anlayışında küratörlük, bir konu hakkında daha iyi bir bilgi ve olanaklar sunan kişidir. Sadece
iş seçkisini değil, yazılacak olan etiketlerin içeriğini, katalogda yer alacak yazıları ve
serginin içeriğine faydası dokunacak her türlü fikirden sorumludur

Fotoğrafın güncel sanat ortamlarındaki yeri, anlatımı, dürtüleri ve sunum şekilleri genel olarak fotoğrafın  güncel sanat ortamındaki yerini belirler. Fotoğraf, teknik gelişime ve ilerlemelere en bağlı sanat dalı olarak teknolojik kullanımı ve bunun doğru biçimlendirilmesi
diğer sanatlardan daha fazla bir şekilde fotoğrafın güncel ve çağdaş sanat ortamlarına girmesine ve yerini almasını sağlamıştır.
Bugün çağdaş sanatla ilgili açık arttırmalar (müzayede), koleksiyonlar ya da
sergiler akla gelince mutlaka fotoğraf bu ortamın içinde yer almaktadır. Fotoğrafın
ilk kez bir müzede sergilenmesi 1950’li yıllara rastlar. Fransız fotoğrafçı Henri-Cartier Bresson’un (1908-2004) Kritik An olarak niteledikleri fotoğrafları Louvre Müzesinde sergilenmiştir. İşte, o tarihi günden itibaren sanat ortamlarınca fotoğraf sadece bir haberi destekleyen bir belge ya da bizi uzak diyarlarda olup biteni anlatan bir belgeleme aracı olma özelliğini aşmıştır. Artık fotoğraf, estetik, politik ve
teknolojik olarak çağdaş sanatların bir tanesi olduğunu ve olacağını ispatlamıştır.

Henri-Cartiet Bresson, Josef Koudelka veya Man Ray gibi dünya fotoğraf sanat tarihine malolmuş büyük üstadların kendilerinin basmış oldukları ve genelde tek kopya olan baskılara vintage ya da özgün baskılar denir. Bunlar doğaları itibarıyla küçüktürler; çünkü fotoğraf teknolojisinin henüz çok gelişmemiş olduğu zamanlarda üretilmişlerdir. Bu özgün baskılar, tek baskıdır ve IV. şıkkın aksine  edisyonu olmaz. Fiyatları  antika değeri taşır ve çok zor el değiştirirler. Bu sanatçılardan mezatlardaki en popüler olanı siyah/beyaz baskı tekniğinin üstadı Ansel Adams’dır. Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır

Fotoğraf oluşum sürecinin gereği olarak yeniden üretimi olabilecek bir sanat nesnesidir. Yani çekmiş olduğumuz görüntünün kaynağı (sayısal dosyası, negatifi, saydam ya da baskısı) elimizde olduğu sürece yeniden ve istediğimiz miktarda basmamız mümkündür. Normal olarak bu bir nesnenin değerini düşüren etkendir. Sonsuz sayıda üretilen bir şeyin miktarının çokluğuna göre değeri de o denli düşmüş olacaktır. 1980’lerden itibaren fotoğraf çağdaş ve güncel fotoğraf dünyasında üretilen fotoğrafların sayısına limit koyup, kaç adet basılacağına ve hangi ebatta nasıl üretileceğine karar veren bir mekanizma geliştirilmiştir. Bu sistemin işleyişi uluslararası bir kuruma bağlı değildir ve herhangi bir yaptırımı yoktur.
Sistemin ilkeleri sanat ahlakı ve sanatçının tavrına göre biçimlendirmiştir.
Bu sisteme genel olarak edisyon (edition) denmektedir. Edisyon, bir fotoğraf
eserinin kaç adet ve hangi boyutta, hangi değerlerde üretileceğini ya da üretildiğini belirtir

Bir sertifika üzerinde satır düzeni içinde yer alması gereken bilgiler şöyledir:
• Sanatçının imzası. Sanatçının kendisine ait bir imzası olmak zorundadır.
Bu imza bazen grafiksel bir düzenleme bazen de sadece basit bir imza şeklinde olabilir. Sanatçı bütün sertifikalarında bu imzayı kullanmalıdır.
• Sanatçının adı ve soyadı.
• Eserin adı (varsa), yer ve çekim tarihi.
• Yapılmış olan baskının türü ve kağıdı. Dünyadaki koleksiyoncuların bir
çoğu kimyasal kağıtlara yapılmış baskıları tercih etmektedirler. Günümüzde bu baskılar lazer pozlandırma cihazları (Durst Lambda gibi) aracılığı ile geleneksel renkli veya siyah-beyaz kağıtlara çok net ve başarılı şekilde yapılabilmektedirler. 
• Baskının neye sıvandığı, yani nasıl sergilendiği. 
• Eserlerin her edisyonun ölçüsü belirtildikten sonra en son ve önemli olarak
edisyon sayısı belirtilir.

 Bu bilgiler içinde  fotoğrafın teknik ayrıntıları yer almamaktadır.

Fotoğrafın kulanım süreci,  fotoğrafçının fotoğrafı çekmesiyle başlayan ve fotoğrafı en son noktada yayımlandığı yere kadar geçen süreci tanımlamaktadır. Doğru yanıt C seçeneğindedir.

“Fikrî Mülkiyet Hukuku” terimindeki” “fikrî” kelimesi konuyu değil, mülkiyetin türünü ifade etmektedir. Fikrî olan “mülkiyettir” ve bu mülkiyet maddi varlığı bulunan eşyaya ilişkin mülkiyetten farklıdır; Diğer bir deyişle, mülkiyet terimi (herhangi bir eser ile ilgili olarak) hak sahipliği anlamında kullanılmıştır.

III numara ile verilen İşleme ve derleme eserler başlığı, Sınai değil, Fikir ve sanat eserleri kapsamında yer alır ve yanlıştır. Doğru yanıt, I, II, IV ve V başlıklarının yer aldığı C seçeneğidir.

Markalar Sınai mülkiyet hakları kapsamında yer alır. Diğer seçenekler Fikir ve sanat eserleri kapsamındadır. Doğru yanıt, B sçeneğidir.

Boş bırakılan tırnak içinde "Eser" sözcüğü yer almalıdır. Bir fikrî ürün üzerindeki hakların fikir ve sanat eserleri hukuku uyarınca korunması, söz konusu ürünün “eser” olarak kabulüne bağlıdır.Doğru yanıt E seçeneğidir.

Kanun koyucu, bir eserin "Güzel sanat eseri" olarak tanımlanabilmesi için koşul olarak. "Estetik değere sahip olma" unsurunu aramıştır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Fotoğrafçı sıralananlar içerisinden I, II ve IV numaralı konularda yetki sahibidir. Diğer bir deyişle, I. Fotoğrafın kamuya sunulup sunulmayacağına, II. Kamuya ne zaman ve nasıl sunulacağına, IV.Kamuya, kendi adı veya takma adı ile mi yoksa adsız olarak mı sunulacağına karar verebilir.

III. numara ile verilen "Kamuya hangi büyüklük ve ölçülerde sunulacağına" konusu sayfa sekreteri ya da tasarımcısının uygulama alanında yer almaktadır. Bu konularda fotoğrafçı talepte bulunabilir ancak son karar yazı işleri ve sayfa tasarımcısının olacaktır.

D seçeneğinde yer alan, "Adın belirlenmesi hakkı", eser ile ilgili manevi haklar arasında yer almaktadır. Doğru yanıt D seneçeğidir. Diğer seçeneklerde yer alan haklar, eser ile ilgili mali hakları oluşturmaktadır.

“Tam yargı davası“ bir idari dava türü olup, konu ile ilgisi yoktur. Doğru yanıt E seçeneğidir. 

Diğer seçeneklerin hepsi, telif haklarının ihlali halinde açılabilecek olan hukuk davaları arasında yer alır.

Eser üzerindeki mali hakların kullanım hakkını devreden anlaşmalara kanun lafzında ruhsat uygulamada lisans denilmektedir. Fotoğraf sahibi, münhasır (inhisari) olmayan ve münhasır olan olmak üzere iki tür lisans (kullanım) sözleşmesi yapabilir.

Fikrî mülkiyet hukuku açısından, fikrî ürünler soyuttur; maddi varlıkları yoktur. Fikrî ürünler dış dünyaya, bir çizgi, şekil, renk kompozisyonu, güzel sesler, tınılar bir şiir, bir roman olarak yansırlar. Bu bağlamda üzerinde somutlaştığı eşya’dan da farklı bir varlığa sahiptirler. Fotoğraf da basılı olduğu veya ekrana yansıdığı şekliyle değil, bir düşünce ürünü olarak değer kazanır. Fotoğraf üzerinde başka birisi tarafından değişiklik yapılması ve kendi ürünü gibi hak iddia etmesi ise başlı başına suçtur. Fotoğrafın maddi varlığı, mülkiyet hukuku dışındadır. Asıl olan fotoğrafın üretim sürecinde, hemen her sanat eserinde olduğu gibi akıl, düşünce ve duygu eşliğinde üretilmesidir. Doğru yanıt B seçeneğinde verilmiştir.

Fikrî mülkiyet hukuku, hukukun diğer dallarından kendine özgü
nitelikleriyle ayrılır. Bu hukuk dalının koruması kapsamındaki fikrî ürünler üzerindeki
haklar, maddi mülkiyet haklarından çeşitli açılardan farklıdırlar. Fotoğraf veya başka bir sanat dalı üzerindeki bir yapıt, sonuçta maddi bir varlığa dönüşür. Bu baskı, sergileme ve benzeri somut şekillerde olabileceği gibi, sayısal ortamda da maddi bir ürün olarak sergilenebilir. Fikrî ürünün bir madde üzerinde somutlaşması ise onun soyut olduğu gerçeğini ortadan kaldırmaz. Bu nedenle "fikrî mülkiyet hukuku" diğer hukuk dallarından ayrı olarak ele alınır. Doğru yanıt D seçeneğinde verilmiştir.