FOTOĞRAF VE VİDEO PROJE GELİŞTİRME

Stok fotoğrafların bulunduğu mikrostok siteler üzerinden hiçbir şey “satılmaz”. Bu du­rumda şu söylenebilir; bir stok fotoğraf sitesinden fotoğraf temin etmek isteyen müşteri, bir fotoğrafı satın almaz veya sahibi olmaz sadece kullanım hakkını alır. Doğru termino­lojide stok kullanım, aslında fotoğrafların haklarının lisanslanması anlamına gelmektedir. Bir fotoğrafı satmadan sadece kullanım hakkını bu şekilde lisanslamaya “telifsiz lisans” (royalty free) adı verilmektedir.
Telifsiz lisans, en genel anlamıyla bir fotoğrafın, süre ve ülke kısıtlaması olmaksızın, birden çok kez kullanma hakkının verilmesi demektir. Bu türden bir lisanslama yoluyla bir müşteri fotoğrafın kullanım hakkını alır. Bu şekilde lisanslanan fotoğraflar, dergi makaleleri, gazete haberleri, İnternet sitesi reklamları gibi her türlü farklı dijital ve basılı medyada kullanılabilirler. Doğru cevap B şıkkıdır.

Mikrostok sitelerde bulunan fotoğraflar, genel olarak ticari ve editoryal (haber amaçlı) olmak üzere 2 kategoriye ayrılmıştır;
• “Ticari amaçlı” olarak adlandırılan fotoğraflar birçok alanda kullanabilir. Örne­ğin; broşürler, yıllık raporlar, web siteleri ve diğer çalışmalar için bu sitelerden temin edilen fotoğraflar kullanılır. Dahası takvimler, tebrik kartları ve t-shirt bas­kıları gibi daha başka kullanım alanları da mevcuttur. Aslında, bu fotoğraflar akla gelebilecek her şekilde kullanımı kapsamaktadır. Stok sitelerdeki ticari kullanıma uygun fotoğrafların oldukça yüksek bir “satış” hacmi vardır.
• Ticari kullanımın dışındaki kullanıma uygun olan fotoğraflar da stok fotoğraf sitele­rinde mevcuttur ve bunlar “Haber amaçlı” olarak adlandırılırlar. Gazete ve der­giler, haber değeri olan görüntülere ihtiyaç duyarlar. Bu türden fotoğraflar, yüksek bir kullanım hacmine sahip olmasına rağmen ticari kullanıma uygun fotoğraflardan daha düşük ücretlere sahiptir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Tüm haber amaçlı lisanslar, fotoğrafta tam olarak ne olduğunu açıklayan ek bilgiler gerektirir. Bunlar;
• Fotoğrafın çekildiği tarih
• Fotoğrafın çekildiği şehir, ülke
• Fotoğraf hakkında kısa ama ayrıntılı bir açıklama
• Eğer varsa fotoğrafta yapılan teknik bir düzenleme (parlaklık, kontrast, doygunluk vb. ayarlar) şeklinde sıralanabilir. Doğru cevap C şıkkıdır.

İlk bakışta, bir spor fotoğrafı olarak algılanmasına rağmen fotoğrafın teması “kazanma”dır.

Takım Çalışması temasının hemen akla gelen bazı örnekleri;
• Halat çekme oyunundaki insanlar,
• Kanoda eş zamanlı kürek çeken sporcular,
• Birlikte yiyecek taşıyan karıncalar,
• Okyanustaki büyük balıklardan korunmak için toplu hâlde dolaşan küçük balık sürüsü,
• Birbirine bağlı olarak zirveye tırmanan dağcılar,
• Bir dişlinin çarkları,
• Üst üste konmuş eller,
• Elden ele eşya taşıyan insanlar,
• Bir kupayı birlikte kaldıran eller,
• Havada birbirine tutunan serbest paraşütçüler,
• Farklı renkteki iplerin bir örgüyü oluşturması şeklinde sıralanabilir.
Görüldüğü gibi sembolik ya da metaforik bir anlatım tercih ediliyorsa öncelikle tema­yı iletmeye yardımcı olabilecek simgeler ve semboller düşünülmelidir. Belirlenen temayla ilginç görseller oluşturabilecek kaç tane olası imgenin listelenebileceği, fotoğraf çeken ki­şinin yeni fikirler bulması için hayal gücünü zorlamasına sebep olur ve bu da iyi bir sonuç almak için gereklidir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Stok fotoğraflarda kullanılan birkaç sembol örneği vermek gerekirse;
Ağaç; büyüme ve başarıyı ,
Zar; şans ve riski,
Koşu; yarış ve rekabeti,
Terazi; adaleti,
Buğday tarlası; bereket ve özgürlüğü,
Yonca ve atnalı; şansı,
Hasat; bolluk, bereket ve verimi
Ampül; bir fikri,
Üst üste dizilmiş taşlar dengeyi temsil eder.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Türkçede dijital gürültü olarak adlandırdığımız “Noise”, bir fotoğraftaki istenmeyen noktacıklardır. Film dünyasında buna “grain” adı verilirken dijital dünyada noise (gürültü) denmektedir. Sensörlerin-algılayıcıların kendisine düşen ışığı doğru analiz edememesiyle ilgili olan bu durumda gürültü seviyesi yükseldikçe, görüntü kalitesi düşer. Doğru cevap A şıkkıdır.

Diyafram, ışığın objektiften geçerek makineye ulaşmasını sağlayan mekanizmaya verilen addır. Eğer daha fazla ışığa ihtiyaç varsa diyafram açıklığı büyütülmeli ve bu şekilde objek­tiften makineye daha fazla ışık geçmesi sağlanmalıdır. Tam tersine, eğer ışığın çok olduğu bir ortamda fotoğraf çekilmek isteniyorsa diyafram açıklığı küçültülüp, objektiften daha az ışık geçmesi sağlanmalıdır. Diyafram özelliği sayesinde, farklı ışık koşullarında fotoğraf çekilmesi olanaklı hâle gelir. Dahası, diyafram ile alan derinliği de kontrol edilebilir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Stok fotoğraf sitelerinin birçoğu dosya formatı olarak JPEG formatındaki dosyaları kabul etmektedir. JPEG sıkıştırılmış bir formattır ve kayıt sırasında dosya boyutunu azaltmak için sıkıştırma yaparak dosyayı daha küçük hâle getirmektedir. Bu sıkıştırma işlemi sı­rasında bazı bilgilerin kaybolduğunun unutulmaması gerekir ve bu durum da JPEG’in kayıplı bir format olarak sınıflandırılmasına neden olur. İlerleyen teknolojinin, günümüzde yakaladığı yüksek kamera teknolojileri ile depola­ma teknolojileri de gelişmiş ve çekim sırasındaki sıkıştırma ile kayıp en alt düzeye indiril­miştir. Sıkıştırmasız olarak RAW formatında bir fotoğraf çekmek, kaliteyi arttırmak için oldukça etkili bir yöntem olabilir. Fotoğraftaki kayıpların bazıları, bilgisayar yazılımıyla yürütülen düzenlemeler sırasında kullanılan bazı filtreler ve işleme teknikleri sonucunda da oluşabilmektedir. Bu şekilde, fotoğrafı düzenlemek için yoğun olarak kullanılan bilgi­sayar yazılımları, fotoğrafın üzerinde oluşabilecek kare bloklara, renk geçişleri arasında bir karışıklığa ya da kuşaklanma-bantlanma (banding) gibi hatalara neden olabilir. Ya­zılımla düzenleme yapılmak istenen fotoğraflarda bu tür sorunları çözmek için en başta RAW formatında çekmek, sonuç olarak daha kaliteli bir görüntünün elde edilebilmesine olanak tanır. JPEG formatıyla çekilmiş bir fotoğraf üzerinde yapılan düzeltmelerin so­nuçlarıyla RAW formatıyla çekilmiş bir fotoğraf üzerinde yapılan düzeltmelerin sonuçları arasında gözle görünür bir fark ortaya çıkmaktadır. TIFF ve PNG de resim formatı olarak kullanılır. OBJ ise Üç moyutlu model Kaydetme formatıdır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Telifsiz lisanslı fotoğraflarda bazı şeylerin kullanımına izin yoktur. Örneğin telif hakkı içe­ren yada korunan, ticari marka logoları ya da lisanlı ürünlerin fotoğrafları ticari kullanım için yüklenemez. Bu konudaki önemli noktaları kısaca açıklayalım.
Ürünler ve Nesnelerle İlgili Koşullar
Bazı tanımlanabilir ürünler ve nesneler, yasal koşullar göz önüne alınarak stok sitelere ticari kullanım için yüklenemez. Örneğin çok bilinen bir akıllı telefon markası, tanımla­nabilir bir araba ya da lisanslı bir oyuncağı içerisinde barındıran bir fotoğraf, stok siteler tarafından reddedilir. İlk başta bu durumdan kaçınmak kolay gibi görünse de bu konu aslında geniş bir alanı kapsar; örneğin bir süper kahraman figüründen oyun kartlarına, gazetelerden haritalara kadar telif hakkı içerebilecek hiçbir nesne stok sitelerin ticari ko­leksiyonlarına kabul edilmez. Fakat bir otomobilin tamamının değil de sadece bir parça­sının yer aldığı bir fotoğraf stok siteler tarafından kabul edilir. Lüks ve klasik otomobiller model yılı ve markasına bakılmaksızın stok siteler tarafından reddedilirken 1985 yılından önce üretilmiş olan orta ya da alt sınıf otomobillerin fotoğrafları stok siteler tarafından kabul edilmektedir.
Logolar ve Ticari Markalarla İlgili Koşullar
“Haber amaçlı” lisans dışında logolar, ticari markalar ve şirket isimlerini içeren fotoğraf­lar, stok sitelerin koleksiyonlarına kabul edilmez.
Mimarlık, Sanat ve Performanslar Konusundaki Koşullar
Yasal olarak bir şehir ya da bir binanın genel bir fotoğrafı stok siteler tarafından kabul edilebilir. Fakat fikrî mülkiyet ya da telif hakkı koruması altında olan tanımlanabilir ben­zersiz binalar bir fotoğrafın merkezinde kullanılmışsa bu fotoğraf kabul edilmeyebilir. Müzeler, spor ve eğlence mekânları gibi giriş ücretine tabi mekânları kapsayan fotoğraflar için mutlaka “mülkiyet izni” gerekmektedir. Bunun yanında genel olarak giriş ücretine tabi mekânlar, ticari fotoğraflar için özel izin veya ücret gerektirebilir.
Resim, heykel gibi sanat eserleri yasal olarak, yaratıcısının izni olmadan, bir fotoğrafın merkezinde kullanılıp kullanılmadığına bakılmaksızın, stok fotoğraflarda görünmemelidir.
Yasal olarak tiyatro, bale, opera, konser gibi performansların fotoğraflarının çekilmesi ticari olarak yasak ya da kısıtlı olabilir. Stok siteler bu tarz performansların sadece genel fotoğraflarını yaratıcının “mülkiyet izni” ve fotoğrafta görünen her model için de “model izni” olması durumunda kabul edebilir.
Yasal olarak stok siteler profesyonel spor etkinliklerinde çekilmiş herhangi bir profes­yonel sporcunun fotoğrafını kabul etmez. Profesyonel bir sporcunun yüzünü çekmemek onun tanınamaz olduğu anlamına gelmez. Stok siteler sadece model kullanarak çekilmiş spor fotoğraflarını koleksiyonlarına kabul eder.
Banknot ve Bozuk Para Fotoğraflarıyla İlgili Koşullar
Yasal olarak sahtecilik kaygısı nedeniyle düz, karşıdan çekilmiş banknot fotoğrafları stok siteler tarafından reddedilir. Ancak paranın tamamının görünmediği ya da eğik açıyla çekilen fotoğraflar kabul edilebilir.
Nazi Simge ve Nesneleriyle İlgili Koşullar
Stok siteler herhangi bir Nazi simgesi, gamalı haç içeren eşya, nesne fotoğraflarını, topla­ma kampı ya da Nazi binalarının fotoğraflarını kabul etmez.
Tanınabilir Kişisel Bilgilerle İlgili Koşullar
İsimler, telefon numaraları, kimlik numaraları, plakalar, kişisel ya da kurumsal herhangi bir özel bilgi içeren fotoğraflar stok sitelere yüklenemez.

Doğru cevap E şıkkıdır.