FOTOĞRAF VE VİDEO PROJE GELİŞTİRME

Proje kavramının farklı kaynaklarda farklı tanımlarıyla karşılaşabiliriz ancak genel anlamda “proje, soruna özel, bir defaya özgü oluşturulan, belli bir zaman... dâhilinde hedefe ulaşmayı sağlayan işlemler bütünü şeklinde tanımlanabilir”(Albayrak, 2005, s:3).

Kısaca söylemek gerekirse proje;
• Faaliyetleri belirli bir hedefe yönlendiren,
• Zaman ve kaynak planlamasına olanak sağlayan,
• İzleme ve değerlendirme olanağı sunan,
• Kaynak bulunmasına yardımcı olan,
• Hedeflere ulaşılmasının önündeki risklere ve engellere ilişkin bilgi sahibi olunmasına ve gerekli önlemlerin alınmasına fırsat tanıyan,
• Fikrin anlatımını ve desteklenmesini kolaylaştıran,
• Sonuçların sürdürülebilirliğini arttıran, (Aydemir, Demircan, Salman, 2011, s:4)
• Mutlaka bir başlangıç ve bitiş tarihi olan çalışmadır.

Projenin temel özellikleri geçici olması, özgün ürün üretmesi ve ayrıntılandırılmış basamaklardan oluşması biçiminde sıralanabilir.

Şekil 1.1

Kültür ve sanat programları için proje yaşam döngüsünü oluşturan aşamalar ise şöyledir:
• Bir fikrin doğuşu
• Araştırma aşaması
• Planlama aşaması
• Projeye kaynak bulunması
• Projenin gerçekleştirilmesi
• Eser sunumu

Bir Fikrin Doğuşu
Bu süreçte öncelikle yanıtlanması gereken soru “ne” söyleyeceğim sorusudur. Bir başka söyleyişle projenin teması ne olacaktır?

• Neyi sorusuna alınacak yanıt içerik konusundaki bilgileri aktarır.
• Kime sorusuna alınacak yanıt hedef kitle ile bilgileri aktarır.
• Hangi amaçla sorusuna alınacak yanıt da genel amacı gösterir.

İçerik araştırması ile birlikte “Neyi” sorusunun yanıtları alınmaya çalışılır. Kullanılacak araştırma yöntemleri ise görüşme, yazışma (anket), gözlem ve alan okumalarıdır.

Alanyazın Taraması: Araştırılan konuyla ilgili tüm çalışmaların incelenerek veri toplanmasıdır.

Projenin Amacı: Proje sorununun en somutlaştığı yer amaç bölümüdür.

Proje kavramının farklı kaynaklarda farklı tanımlarıyla karşılaşabiliriz ancak genel an­lamda “proje, soruna özel, bir defaya özgü oluşturulan, belli bir zaman... dâhilinde hedefe ulaşmayı sağlayan işlemler bütünü şeklinde tanımlanabilir”(Albayrak, 2005, s:3). Project Management Institute (Proje Yönetim Enstitüsü) ise projeyi, “özgün ürün, hizmet ya da sonuçlar yaratmak için üstlenilmiş geçici çabalar” şeklinde tanımlar (PMI, 2000, s:4).
Kısaca söylemek gerekirse proje;
• Faaliyetleri belirli bir hedefe yönlendiren,
• Zaman ve kaynak planlamasına olanak sağlayan,
• İzleme ve değerlendirme olanağı sunan,
• Kaynak bulunmasına yardımcı olan,
• Hedeflere ulaşılmasının önündeki risklere ve engellere ilişkin bilgi sahibi olunma­sına ve gerekli önlemlerin alınmasına fırsat tanıyan,
• Fikrin anlatımını ve desteklenmesini kolaylaştıran,
• Sonuçların sürdürülebilirliğini arttıran, (Aydemir, Demircan, Salman, 2011, s:4)
• Mutlaka bir başlangıç ve bitiş tarihi olan çalışmadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Proje yaşam döngüsü, bir proje fikrinin ortaya çıkmasından projenin tamamlanmasına kadar geçen süre içinde gerçekleştirilen tüm aşamaları ifade eder. Projenin tanımlanması, plan yapılması, işin uygulanması ve projenin kapatılmasına kadar doğrusal olarak ilerle­mesini ifade eden kavramdır. Her bir proje için farklı yaşam döngüsü tanımlanabilir. Genelde üç aşama olarak ifade edilen proje yaşam döngüsünü oluşturan aşamalar, başlangıç aşaması, geçiş aşaması ve so­nuç aşaması olarak sıralanabilir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Her bir proje için farklı yaşam döngüsü tanımlanabilir. Genelde üç aşama olarak ifade edilen proje yaşam döngüsünü oluşturan aşamalar, başlangıç aşaması, geçiş aşaması ve so­nuç aşaması olarak sıralanabilir. Kültür ve sanat programları için proje yaşam döngüsünü oluşturan aşamalar ise şöyledir:
• Bir fikrin doğuşu
• Araştırma aşaması
• Planlama aşaması
• Projeye kaynak bulunması
• Projenin gerçekleştirilmesi
• Eser sunumu
Doğru cevap A şıkkıdır.

Bir Fikrin Doğuşu: Bu süreçte öncelikle yanıtlanması gereken soru “ne” söyleyeceğim sorusudur. Bir başka söyleyişle projenin teması ne olacaktır? Tema, film, fotoğraf, reklam vs. gerçekleştirildi­ğinde verilmek istenen temel mesajı simgeler. Daha ayrıntılı tanımlamaya çalışırsak; Bir projenin ilk cümlesinden son cümlesine dek anlatılmak istenen, süreç içerisinde enine boyuna işlenen, geliştirilen, projenin özünü yaratan, içeriğini oluşturan, bir konuya bağlı olarak anlatılan ana düşünceye, egemen olan görüşe, iletiye, öğretiye tema, ana fikir, öner­me denir (Akyürek, 2008, s:82). Doğru cevap B şıkkıdır.

Araştırma, “problemlere güvenilir çözümler aramak amacıyla planlı ve sistemli olarak, veri­lerin toplanması, çözümlenmesi, yorumlanarak değerlendirilmesi ve rapor edilmesi süreci­dir” (Karasar;1982,s.21). Bir başka söyleyişle, araştırmalar genelde bir gereksinimle başlar ve yaşanan belirli süreçlerden sonra rapor yazımıyla sona erer. Tanımda belirtildiği gibi araş­tırma, planlı ve sistemli bir eylem olduğuna göre, öncelikle doğru sorunun sorulması gere­kecektir. Bu aşamadaki doğru soru ise “Neyin, kime, hangi amaçla söylenmek istediği”dir.
• Neyi sorusuna alınacak yanıt içerik konusundaki bilgileri aktarır.
• Kime sorusuna alınacak yanıt hedef kitle ile bilgileri aktarır.
• Hangi amaçla sorusuna alınacak yanıt da genel amacı gösterir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Görüşme: Sözlü iletişim yoluyla veri toplama tekniğidir. Bu aşamada daha çok alan uz­manları, alan uygulayımcıları ya da seçilen konunun doğrudan muhatabı olan kişilerle yapılır.
Yazışma (anket): Yazılı iletişim yoluyla veri toplama tekniğidir. En yaygın olarak kul­lanılanı ankettir. Anketler, “yapılandırılmış sorular aracılığıyla seçeneklere dayalı bilgi toplamayı öngören” yazışma türüdür. Görüşme tekniği için hazırlanan sorularda özen gösterilmesi gereken ilkeler, anket sorularının hazırlanması için de geçerlidir.
Gözlem: Belli bir kimse, yer, olay, nesne, durum ve koşula ilişkin bilgi toplamak için belirli hedeflere yöneltilmiş bir bakış ve dinleyiştir. Çevreyi gözleyerek yapılabildiği gibi belge tarama biçiminde de yapılabilir (Aktaran: Karasar;1982, s.164). Örneğin, “Mando­linli Kız”(2004) adlı belgesel filmin araştırma aşamasında eski köy enstitüleri gezilmiş, arşivlerde bulunan belge ve fotoğraflar incelenip önemli olanlar kaydedilmiştir.
Alanyazın Taraması: Araştırılan konuyla ilgili tüm çalışmaların incelenerek veri top­lanmasıdır. Kaynakların bulunması, hızlı okunup, notlar çıkarılması ve değerlendirme işlemlerini kapsar. Doğru cevap D şıkkıdır.

Planlama aşaması, tüm araştırmaların tamamlanıp elde edilen verilerin mantıklı bir çer­çeveye oturtulduğu aşamadır. Projenin hangi kaynaklarla hangi sürelerde, kimler tarafın­dan gerçekleştirileceği bu aşamada belirlenir. Bir başka söyleyişle planlama özünde gerek­sinimlere ilişkin sorular sorma ve bu soruları yanıtlama, daha sonra bu yanıtları sistemli biçimde örgütleyerek uygulamaya yönelik bir çizelge çıkarma işidir. Demek ki öncelikle gereksinimlerin saptanması, sonra bu gereksinimlerin karşılanma yollarının araştırılması ve belirlenmesi, daha sonra bunların uygun bir zamanlama yapılarak kâğıda dökülmesi gerekmektedir. Bu çalışma sistemli ve disiplinli çalışmaya alışık biri tarafından hakkıyla gerçekleştirilebilir. Yapımcının bu alışkanlığı edinmesi olmazsa olmaz bir koşuldur (Mut­lu,1995, s:46-47). Doğru cevap C şıkkıdır.

Konunun ve kullanılacak aracın özelliklerine göre farklılıklar göstermesine karşın ortala­ma bir proje öneri dosyasında yer alması gerekenler; başlık, içindekiler, projenin amacı ve projenin öteki bölümlerini kapsayan giriş ve bütçe şeklinde sıralanabilir.
Başlık: Projenizin bütün özetini içinde barındıran, temayla ilgili ipuçlarını hemen çağ­rıştıran bir özellikte olmalıdır. Kısa ve akılda kalıcı bir ad bulunmasında yarar vardır.
İçindekiler: Okuyana raporun hangi bölümlerden oluştuğunu göstermesi açısından önemlidir. Projenizi okuyan kişiler genellikle ilk okumada hızla göz atmış olacaktır. Dö­nüp tekrar bakmak istediklerinde tüm projeyi baştan sona okumak yerine, sorularına ya­nıt olacak bölümü açıp okumalarına ön ayak olacak bölüm, içindekiler bölümüdür.
Giriş: Projenin amacının açıklandığı bölüm ile projenin ana hatlarıyla özetlendiği bö­lümden oluşur.
Projenin Amacı: Proje sorununun en somutlaştığı yer amaç bölümüdür. Eğer projenin amacını tek bir cümle ile yetkin bir biçimde ifade edebiliyorsak projemiz hakkında yeterli araştırmayı yapmışız demektir. Örneğin “Cumhuriyetin Hayalleri” belgeseline bakalım. Bu projenin amacı “insanların, her şeyden önce düşüncelerinde kurdukları ve tüm ola­naksızlıklara rağmen diri tuttukları ve bugün bizlerin “Cumhuriyet kuşağı ruhu” olarak adlandırdığımız ‘tutku’ belgeselin omurgasını oluşturacak” şeklinde ifade edilmektedir. Araştırma sürecinde “Cumhuriyet kuşağı ruhu” denebilecek tutkunun varlığı yakalanmış ve bu duyguyu diğer insanlarla paylaşmak için bir belgesel film hazırlanması planlanmış­tır. Kuşkusuz böyle bir ruhu yansıtabilmenin en doğru yöntemi de “sözlü tarih” denilen yöntem olacaktır. Böylece görüldüğü gibi projenin amacı net ifadelerle söylenebildiğinde anlatım dili, kullanılacak yöntem hatta kullanılacak teknik donanım konusunda bile ipuç­ları ortaya çıkmaktadır.
Projenin Özeti: Giriş bölümünü oluşturan ikinci bölüm projenin özetidir. Proje öneri dosyasının bundan önceki tüm bölümleri bünyesinde toplayan bölüm, özet bölümüdür. Projede söylenmek istenen ana fikrin (tema) ne olduğu, bu temanın hangi konu işlenerek aktarılacağı özet bölümünde yer alması gereken ilk noktalardır. Araştırma sürecinde elde edilen veriler, hedef kitleyle ilgili bilgiler, anlatım dili özet bölümünü oluşturur.
Bütçe: Yapıma bir maliyet yükleyen her kalemin tek tek yazıldığı bir listeden başka bir şey değildir. Gerçekçi bir bütçe hazırlamak için önce program projesini özenle ve ayrıntı­sıyla düşünüp geliştirmek, sonra bu proje için gerekli tüm masraf kategori ve kalemlerini bir ana liste üzerinde çalışmak gerekir (Mutlu, 1995, s: 57-61). Doğru cevap D şıkkıdır.

Bütçe çıkarmada ilk adım takvim çıkarmaktır. Eğer bir belgesel ya da TV programı yapma hazırlığındaysanız takvim çıkarma aşamasında metin yazma, çekim yapılacak mekânların araştırılması, müziğin bestelenmesi, kaydı, çekimin gerçekleştirilmesi, kurgu için gereken süreler hakkında gerçekçi varsayımlarda bulunmanız gerekir. Sonuçta ortaya bir liste çıkar. Bu liste ne kadar süre çalışılacağı, kimlerin nerelerde çalışacağı konusunda temel bilgileri içerir. Doğru cevap D şıkkıdır.