FOTOĞRAF TARİHİ - Deneme Sınavı - 5

Cemal Gülas, 1990’lı yıllarda ön plana çıkmış bir belgesel fotografçısıdır.

Ülke fotoğrafında batı etkisindeki eğilimler ortaya çıkması 1980’li yıllarda gözlemlenmiştir.

Bu dönemde dernekleşme önünde önemli engeller oluştu. Derneklerin politikleşmesi Türk fotoğrafının en verimsiz döneminin yaşanmasına neden oldu.

Bu dönemde ülke fotoğrafı, kısır bir döneme girmiştir.

Ersin Alok, 1974 yılında Varşova 2. Fotoğraf Bienali’nde “Yalnız Adam” adlı tematik çalışmasıyla 1.’lik ödülü kazanmıştır.

Türkiye’de fotoğrafın sanatsal boyutunun ilk defa sorgulanmaya başlandığı dönem 1980’li yıllardır.

Bu dönemdeki çalışmalarda, fotoğraf bir kopyalama aracı olmaktan çıkmış ve yaratıcılık süreci içine girmiştir.

Türkiye Fotoğraf Sanatı Federasyonu, 30 Mayıs 2003 tarihinde kurulmuştur.

Ülkemizde 1960’lı yıllardaki fotoğrafçıların ortaya koydukları fotoğrafların belirleyici
özelliklerini şu başlıklar altında toplayabiliriz:
• Sanatsal çabanın etkisi kişisel eğilimler üzerinde yoğunluk kazanmıştır.
• Türkiye fotoğrafının gerçek kimliğine kavuşarak dışa açılmıştır.
• Fotoğrafçılar toplumsal sorunlara yönelik fotoğraflar çekmişlerdir.
• Toplumcu gerçekçi dil arayışı yönelişi ortaya çıkmıştır.
• Doğa fotoğrafçıları da öne çıkmıştır.

Sanatsal ifadede kişisel eğilimlerin etkisi sanatçının beklentileri ile doğru orantılıdır. Doğru cevap A'dır.

Dövizin yüksek maliyeti geniş halk kitlelerin fotoğraf makinesi almasını da engellemiştir. O yıllarda Amerika’da nüfusun 60 milyonu fotoğraf makinesi sahibiyken ya da Japonya’da 5 yaşındaki bir çocuğa doğum günü armağanı olarak fotoğraf makinesi alınırken, durumu o yılların Türkiye’sinde tam tersine işlemiştir, çünkü o yıllarda Türk halkı gündelik yaşantısı içerisinde fotoğraf makinesi alma lüksüne sahip olamamıştır. Doğru cevap E'dir.

Yine aynı dönem içerisinde Yazı İşleri Müdürlüğü’nü Burçak Evren’in, Yayın Danışmalıklarını Ozan Sağdıç, Gültekin Çizgen, Ara Güler’in, sahipliğini Engin Çizgen’in (Özendes) yaptığı, Gültekin Çizgen tarafından çıkartılan “Yeni Fotoğraf Dergisi”i, fotoğraf dünyasına farklı bir açı getirmiştir (Ekim 1976). Doğru cevap B'dir.

• İsa Çelik, özellikle Anadolu fotoğraflarıyla,
• Sabit Kalfagil, ışıkla, leke değerlerine önem verdiği, tematik fotoğraflarıyla,
• Nusret Nurdan Eren, ince dokunmuş çok iyi kadrajlanmış bir nakış ustalığıyla bezenmiş grafik ağırlıklı makro fotoğraflarıyla,
• Rauf Miski, özellikle hala aranan “Fotoğraf Okulu” adlı kitabı ve belgesel fotoğraflarıyla,
• İbrahim Zaman, Anadolu’yu karış karış gezip çekmiş olduğu manzara fotoğraflarıyla tanınmıştır. 

Doğru cevap C'dir.

Ergün Çağatay, uluslararası düzeyde en çok tanınan Türk fotoğrafçılardan biri olarak Stern, Life, Paris-Match, L’illustré, Bunte Illustrierte, fortune, Le Figaro gibi dergi
ve gazeteler için çektiği haber fotoğraflarıyla tanınmaktadır.

Cengiz Karlıova, Çingeneler temalı siyah beyaz fotoğraflarıyla bilinmektedir.

Son 15 yılda ulusal çerçevede deneysel anlayışa gittikçe artan bir ilginin oluşmasına ve
geniş bir kitle tarafından kabul görmesine karşın, diğer sanatların hızlı değişimine paralellik sağlayamayacak kadar yavaş gelişim göstermiştir. Bunun önemli birkaç nedeni vardır. Birincisi, fotoğrafın toplumsal ve sanatsal işlevini yerine getirebilmesi için gerekli ön koşullardan en önemlisi olan eğitimin kurumlaşması, öncelikle birinci sırayı alınması gerekirken geciktirilmiş olmasıdır. Doğru cevap D'dir.

Bu dönem fotoğraf eğitiminin akademik olarak olgunlaştığı bir dönem de olmuştur. 1932’de Şinasi Barutçu’nun Almanya’da eğitim görerek 1932 yılında Gazi Eğitim
Enstitüsü’nde yazı, grafik sanatlar ve fotografi öğretmeni olarak çalışmasıyla başlayan
fotoğraf eğitimi, bu dönemde ilk önce o zamanki adıyla Güzel Sanatlar Akademisi’nde
(Şimdiki adı Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) ardından da diğer üniversitelerde
fotoğraf bölümlerinin açılmasıyla devam etmiştir. Doğru cevap A'dır.

TAFK, İFSAK ve onu takip eden derneklerin uzun süre nasıl bir yükü omuzladıklarını daha net anlaşılabilir. İlerleyen yıllarda ardı ardına kurulan fotoğraf dernekleri, fotoğraf eğitiminde Halkevlerinden aldıkları eğitim bayrağını sırtlamışlardır. Eğitimle kalmayıp liderliğini İFSAK’ın yaptığı “Fotoğraf Günleri” kavramını Türk Fotoğrafına 1985 yılında kazandırmışlardır. Doğru cevap C'dir.

Özellikle 2000’li yılların ortalarına doğru Türkiye’de dünyada örneklerini çok gördüğümüz (devinart, flickr ve 1x vb.) fotoğraf paylaşım siteleri açılmaya başlamıştır. Doğru cevap E'dir.

Ülkemizde 1960’lı yıllardaki fotoğrafçıların ortaya koydukları fotoğrafların belirleyici özelliklerini şu başlıklar altında toplayabiliriz:

• Sanatsal çabanın etkisi kişisel eğilimler üzerinde yoğunluk kazanmıştır.

• Türkiye fotoğrafının gerçek kimliğine kavuşarak dışa açılmıştır.

• Fotoğrafçılar toplumsal sorunlara yönelik fotoğraflar çekmişlerdir.

• Toplumcu gerçekçi dil arayışı yönelişi ortaya çıkmıştır.

• Doğa fotoğrafçıları da öne çıkmıştır.

Türkiye Fotoğraf Sanatı Federasyonu (TFSF), kurucusu dernekleri; • AFAD (Adana Fotoğraf Amatörleri Derneği), • ANFAD (Antalya Fotoğraf ve Sinema Amatörleri Derneği), • BANFAD (Bandırma Fotoğraf Amatörleri Derneği), • BASAF (Balıkesir Sanat Fotoğrafçıları Derneği), • E-FOT (Edirne Fotoğraf Sanatı Derneği), • FOTOFORUM (Fotoğraf Sanatı Derneği - Trabzon), • FOTOGEN (Fotoğraf Sanatı Derneği - İstanbul), • FSK (Fotoğraf Sanatı Kurumu - Ankara), • GAFSAD (Gaziantep Amatör Fotoğraf Sanatı Derneği, • İFOD (İzmir Fotoğraf Sanatı Derneği), • İFSAK İstanbul Fotoğraf ve Sinema Amatörleri Derneği), • KASK (Kocaeli Fotoğraf Sanatı Derneği), • KONFAD (Konya Fotoğraf Amatörleri Derneği), • MFD (Mersin Fotoğraf Derneği)’dir. 

EFSAD bu derneklerden birisi değildir.