FOTOĞRAF TARİHİ - Deneme Sınavı - 19

Modernizm, akıl ve bilimi ilerlemenin bir aracı olarak gören ve inanca karşı bilimi ön planda tutan bir düşünce sistemini ifade eden “aydınlanma” ilkelerini benimsemiştir. Ancak, I. Dünya Savaşı, 1929 Dünya Büyük Ekonomik Krizi, atom bombası gibi askerî teknolojilerin kullanıldığı II. Dünya Savaşı ve hemen ardından gelen soğuk savaş ortamı ile birlikte, modernizmin peşinde koştuğu ideal dünya düzeni yerle bir olmuştur. Bu anlamda dünyada yaşanan ekonomik ve sosyal değişimler, modernizmin sorgulanmasına yönelik yeni bir toplumsal dönüşümü zorunlu kılmıştır. Doğru cevap E'dir.

Modernizm, akıl ve bilimi ilerlemenin bir aracı olarak gören ve inanca karşı bilimi ön planda tutan bir düşünce sistemini ifade eden “aydınlanma” ilkelerini benimsemiştir. Ancak, I. Dünya Savaşı, 1929 Dünya Büyük Ekonomik Krizi, atom bombası gibi askerî teknolojilerin kullanıldığı II. Dünya Savaşı ve hemen ardından gelen soğuk savaş ortamı ile birlikte, modernizmin peşinde koştuğu ideal dünya düzeni yerle bir olmuştur. Bu anlamda dünyada yaşanan ekonomik ve sosyal değişimler, modernizmin sorgulanmasına yönelik yeni bir toplumsal dönüşümü zorunlu kılmıştır. Bu yeni dönem ise özellikle 1980’lerin başlarından itibaren yaygın olarak kullanılan ve kelime olarak “modernizm sonrası” anlamına gelen, Postmodernizm kavramıyla ifade edilmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Postmodern dönem sanata çoksesli bir anlayış getirmiştir. II. Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıkan Pop Art, Kavramsal Sanat, Fluxus, Performans Sanatı, Beden Sanatı, Video Sanatı, Arazi Sanatı, Yoksul Sanat ve Süreç Sanatı gibi yeni ifade olanakları postmodern sanatın dinamiklerini oluşturmuştur. Doğru cevap A'dır.

Postmodern sanat, özellikle 1970’lerde beliren çeşitli sanatsal eğilimleri ve eleştirileri kapsayan Yeni-Kavramsalcılık (ya da Post-Kavramsalcılık) ile yakından ilişkili olmuştur. Doğru cevap C'dir.

20. yüzyılın ilk çeyreğinde Fransa’da ortaya çıkan Kübizm, farklı zaman, mekân ve bakış açılarının tek bir yüzeyde geometrik olarak tasvir edilmesine öncülük eden bir sanat akımı olmuştur. Kübistler, nesnelerin zaman ve mekân içerisindeki hareketlerini araştırmışlar kumaş, ip, kibrit çöpü, cam, kum vb. resme yabancı ögeleri tablolarında (asamblaj) kullanmışlardır. Aynı dönemde İtalya’da ortaya çıkan ve kısmen Kübizm’in araştırmalarından faydalanan Fütürizm (Gelecekçilik), klasik dönemin sanatını ve kültürünü şiddetli bir şekilde reddederek modern teknolojiyi, hızı ve şehir yaşamını sanatının merkezine yerleştirmiştir. Fütüristler, güzelliğin yeni biçimi olan hızı yakalamak arzusuyla yarış arabaları, lokomotifler gibi mekân içinde sürekli yer değiştiren ve hızla hareket eden nesneleri konu edinmişlerdir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Simülasyon; bir araç, bir makine, bir sistem, bir olguya özgü işleyiş biçiminin incelenme, gösterilme ya da açıklanma amacıyla bir maket ya da bir bilgisayar programı aracılığıyla yapay bir şekilde yeniden üretilmesidir.

Simülakr ise, bir gerçeklik olarak algılanmak isteyen görünümdür.  Doğru cevap A seçeneğidir.

Fotoğrafta tipoloji, bir biriyle ilişkili ele alınan konuların tiplerini, benzerliklerini ya da farklılıklarını ortaya koyarak sınıflandıran, böylece belirlemeye ve ayırt etmeye olanak tanıyan bir yaklaşım biçimidir. Bu doğrultuda, değişkenlerin daha görünür olabilmesi amacıyla, konulara aynı açıdan, benzer ışık koşulları ve kompozisyonlarla; net, açık, yalın ve doğrudan bir şekilde yaklaşarak, fotoğrafçının öznel dışavurumlarını fotoğrafın içerisinden maksimum düzeyde çıkartmaya yönelik gerçekleştirilen bir çekim tekniğidir. Bu üslup birçok fotoğrafçı tarafından kullanılmıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Postmodern dönem sanata çoksesli bir anlayış getirmiştir. II. Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıkan Pop Art, Kavramsal Sanat, Fluxus, Performans Sanatı, Beden Sanatı, Video Sanatı, Arazi Sanatı, Yoksul Sanat ve Süreç Sanatı gibi yeni ifade olanakları postmodern sanatın dinamiklerini oluşturmuştur.

20. yüzyılın ilk çeyreğinde Fransa’da ortaya çıkan Kübizm, farklı zaman, mekân ve bakış açılarının tek bir yüzeyde geometrik olarak tasvir edilmesine öncülük eden bir sanat akımı olmuştur. Kübistler, nesnelerin zaman ve mekân içerisindeki hareketlerini araştırmışlar kumaş, ip, kibrit çöpü, cam, kum vb. resme yabancı ögeleri tablolarında (asamblaj) kullanmışlardır.

Fütürizm (Gelecekçilik), klasik dönemin sanatını ve kültürünü şiddetli bir şekilde reddederek modern teknolojiyi, hızı ve şehir yaşamını sanatının merkezine yerleştirmiştir. Fütüristler, güzelliğin yeni biçimi olan hızı yakalamak arzusuyla yarış arabaları, lokomotifler gibi mekân içinde sürekli yer değiştiren ve hızla hareket eden nesneleri konu edinmişlerdir. Tahrik edici toplantıları ve sokak gösterileriyle sanata hareket, canlılık, saldırganlık ve dinamizm kazandırmışlardır.

I. Dünya Savaşı yıllarında ilk olarak tarafsız kalan Zürih’te etkisini gösteren Dadaizm, savaşın barbarlığına, sanat alanında ve gündelik hayattaki entelektüel zorbalığa karşı bir protesto olmuştur. Dadacılar, rastlantıyı ve saçmalığı yücelterek, şok yaratarak ve endüstriyel ya da günlük yaşam nesnelerini kullanarak sanata karşı yıkıcı ve özgürleştirici bir yaklaşımın savunuculuğunu yapmışlardır.

İngiltere ve Amerika’da birbirlerinden bağımsız olarak ortaya çıkan Pop Art, sanatta kitle iletişim araçlarını, popüler kültür imgelerini ve gündelik tüketim nesnelerini yücelten bir tavır sergilemiştir. Böylelikle sanat nesnesinin özgünlüğünü ve biricikliğini önemseyen geleneksel sanat yaklaşımına tepki göstermiştir. Pop Art, popüler basının, sinemanın, televizyonun, reklamların gerçekliğinin çok daha ağır bastığı bir yaşamın egemenliğini ilan etmiştir.

Temsilî sanatın ve anlam üreten sanatçı kavramının da sonuna işaret eden Pop Art, Fransız düşünür Jean Baudrillard’a (1929-2007) göre “simülasyon” adını verdiği yeni bir sanat formunun başlangıcını temsil ederek, sanat tarihinde bir dönüm noktası oluşturmuştur. Simülasyon,  Bir araç, bir makine, bir sistem, bir olguya özgü işleyiş biçiminin incelenme, gösterilme ya da açıklanma amacıyla bir maket ya da bir bilgisayar programı aracılığıyla yapay bir şekilde yeniden üretilmesidir.

Konunun ait olduğu bağlamdan koparılıp başka bir bağlam içerisine taşınmasını ve farklı anlamlar kazanmasını ifade eden “kendine mal etme” yöntemi, sanatta Duchamp’tan beri kullanılagelen bir uygulama olmuştur. Fotoğraf disiplini bağlamında özellikle 1970’li yıllardan sonra etkisini güçlü bir şekilde hissettiren bu yaklaşım, özgünlük, kimlik, cinsellik, aidiyet, gerçeklik ve temsil gibi kavramlar çerçevesinde postmodern sanatın önemli stratejilerinden birisi olarak sıklıkla kullanılmıştır.

Amerikalı Nancy Burson (d.1948), bilgisayar teknolojisini kullanarak gerçekte hiç var olmamış görüntüler üreten ilk sanatçılar arasındadır. 1970’lerin sonunda Massachusetts Teknoloji Ensitüsü (MIT) mühendisi Tom Schneider ile birlikte, dijital fotoğraf işleme ve kompozit çalışma mantığının temelini oluşturan, insan yüzünü çeşitlendiren [“morph(ing)” (biçim değiştirme)] bir yazılım yaratmıştır. Daha sonra “Human Race Machine” (İnsan Irkı Makinesi) adını verdiği, insanların kendilerini farklı ten renkleri ve farklı ırk özelliklerinde görmelerini sağlayan başka bir program geliştirmiştir. Burson bu teknolojisini de, politikacıların, iş adamlarının, film yıldızlarının, vb. suretlerinden hiç kimseye ait olmayan kompozit portreler üreterek sanatsal bir ifade biçimine dönüştürmüştür.

Gerard Rancinan: Fransız fotoğrafçı, “In Praise of Difference” ismini taşıyan çalışmasında toplum dışına itilmiş bedensel farklılığı olan insanları, “Portraits of the 70 Hibakusha” (70 Hibakusha’nın Portresi, 2006) adını verdiği diğer bir serisinde ise, Japonya’da Hiroşima’ya atılan atom bombası kurbanlarını konu edinmiştir. Rancinan, gazeteci kökenli olmasının getirdiği eleştirel bir bakış açısıyla toplumsal sorunlara yöneldiği bu çalışmalarında, bedensel farklılıkları olan insanları, durumlarını dramatik bir boyuta taşımadan yalın bir üslupla belgeleyerek, sadece diğer insanların gözünde normalleştirmek istediğini belirtmiştir.

Toshi Kazama: Japon asıllı fotoğrafçı “Eyes on Preciousness” (Kıymetli Olana Bakış) adını verdiği çalışmasında, Amerika’daki cezaevlerindeki idam mahkûmlarının fotoğraflarını çekmiştir Kazama, fotoğraf çekerken vizörden baktığında gördüğünü şu sözlerle ifade etmiştir: “yaşayan bir insanın fotoğrafını çekiyorum ama arkasında ölümün gölgesini görüyorum.” Diğer yandan çalışmasına mahkûm ailelerinin yanı sıra kurban aileleri ve suç mahallelerini de dâhil etmiştir. Bu süreç içinde ve sonrasında idam cezası hakkında insanları bilgilendirmek amacıyla kolejler de dâhil olmak üzere birçok toplantı gezileri gerçekleştirmiştir. Kazama’nın idam cezasının kaldırılması için kamuoyunu bilgilendirmede önemli katkıları olmuştur.