FOTOĞRAF KÜLTÜRÜ

Karanlık kutu, insanların çıplak gözle gördüğü geniş alan içinde yatay-dikey olarak belirlediği yani sınırlandırdığı çerçevenin yüzey üzerinde görüntü olarak ortaya çıkartması, görme açısından da yeni bir durumdur. Fiziksel gerçeklerin bu şekilde yüzey üzerinde sunulmasını İtalyan düşünür, Giovanni Batista Delta Porta (1535?-1615) ünlü eseri olan Doğa Büyüsü (1558; Maga Naturalis) adlı çalışmasında ele almıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Öklit (İÖ 365-300), Aristoteles (İÖ 384-322) ve daha sonra Roger Bacon (1220-1292), R. Gemma Frisius (1508-
1555), Leonardo da Vinci (1452-1519) gibi bilim adamları ve sanatçılar bu aygıttan söz etmişlerdir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Üç boyutlu nesnelerin, bu şekilde yüzey üzerinde iki boyutlu olarak ortaya çıkartılması en çok da ressamların ilgisini çekmiştir. Bu yönüyle bakıldığında, karanlık kutu iyi ve kolay kullanılan bir kopyalama aygıtıdır. Bu anlamda en ünlü ressam Hollandalı Johannes Vermeer (1632-1675) olmuştur. Onun başyapıt niteliğini taşıyan birçok eserinin karanlık kutu yoluyla Vermeer tarafından üretildiği konusunda hem fikir olmasını sağlayacak bilimsel çalışmalar yapılmıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Karanlık kutuyu insan gözüyle ilişkilendiren René Descartes (1596-1650) insan gözüyle bu aygıt arasındaki ilişkiyi araştırmıştır. Bir anlamda, insan gözünün karşısına yine bir görme düzeni oluşturan aygıtı, incelemiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Karanlık kutuyla ilgili yaygın olarak bilinen bir metafor da John Locke (1632-1704) tarafından yapılmıştır. Locke ünlü İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme (1690; An Essay Concerning Human Understanding, adlı eserinde, insan bilgisinin alanlarını ve bilginin ulaşabildiği derinlikleri araştırırken, ikinci kitabın XI. bölümünde insan zihninin ayırt etme ve bunları seçme yetisi üzerinde durur. Zihnimizin bu işlemini açıklarken karanlık kutu metaforunu kullanır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Karanlık kutuyla ilgili ünlü bir metafor da Karl Marx (1818-1883) ve Friedrich Engels’e (1820-1895) aittir. Alman İdeolojisi (1845-46 [1932]; Die deutsche Ideologie) eserlerinde, materyalist tarih anlayışının özü toplumsal varlık ve toplumsal bilinç konusunu açıklarken, karanlık kutuyu bir metafor olarak kullanırlar. İnsanların anlayışları, düşünceleri karşılıklı zihinsel ilişkileri, onların maddi davranışlarının dolaysız ürünü olarak ortaya çıkar. Bu noktada yapılan vurgulama; insanların anlayışları, düşünceleri ve üretici güçleri sınırları içindedir. Marx ve Engels bu durumu bir tersine çevirme işlemi olarak görür ve bu durumu açıklamak için, toplumsal yaşam içinde insanın durumuyla karanlık kutunun görüntü oluşturma sistemini karşılaştırarak çıkarımda bulunurlar. Karanlık kutuyla ilgili bu metaforları şöyledir: İnsanlar ve sahip oldukları ilişkiler tüm ideolojilerinde sanki camera obscura’daymış gibi baş aşağı çevrilmiş bir biçimde görünüyorsa, nesnelerin gözün ağtabakası üzerinde ters durmalarının onların dolaysız fiziksel yaşam süreçlerinin yansıması olması gibi, bu olgu da, insanların tarihsel yaşam süreçlerine aynı şeyin olmasından ileri gelmektedir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Karanlık kutu metaforunu Friedrich Nietzsche (1844-1900) birçok kere kullanmıştır. Karanlık kutunun içine ışık sızdırmayan dört tarafı kapalı odası, hiyerarşi içinde bir güç sistemine işaret eder. Nietzsche bu metaforu kullanır. Doğru cevap A şıkkıdır.

İçine ışık sızdırmayan dört tarafı kapalı bir kutu.Bu kutunun bir yüzündeki deliğin, üzerine gelen ışığı toplayarak içine aldığı ve kutunun içinde, deliğin tam karşısında görüntü oluşturduğu bir yüzey. Bu basit aygıt, İÖ V. yüzyılda Çinli bilim adamı Mo Ti’den (İÖ 470-391) beri bilinmektedir. Doğru cevap C şıkkıdır.

İçine ışık sızdırmayan dört tarafı kapalı bir kutu.Bu kutunun bir yüzündeki deliğin, üzerine gelen ışığı toplayarak içine aldığı ve kutunun içinde, deliğin tam karşısında görüntü oluş- turduğu bir yüzey. Bu basit aygıt, İÖ V. yüzyılda Çinli bilim adamı Mo Ti’den (İÖ 470-391) beri bilinmektedir. X. yüzyılın sonu XI. yüzyılın başında Arap bilim adamı İbnü’l Heysem (935-1039/40) ise ışığı toplayarak görüntü üreten bu aygıtın çalışma sistemini ilk olarak açıklamış ve aygıtı uygulamalı bir deneyde kullanmıştır. Öte yandan Öklit (İÖ 365-300), Aristoteles (İÖ 384-322) ve daha sonra Roger Bacon (1220-1292), R. Gemma Frisius (1508-1555), Leonardo da Vinci (1452-1519) gibi bilim adamları ve sanatçılar bu aygıttan söz etmişlerdir.
Bir başka deyişle, görmeyle ilgili olarak karanlık kutu üzerinde durmuşlardır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Fiziksel gerçeklerin bu şekilde yüzey üzerinde sunulmasını İtalyan düşünür, Giovanni Batista Delta Porta (1535?-1615) ünlü eseri olan Doğa Büyüsü (1558; Magia Naturalis) adlı çalışmasında ele almıştır. Resim yapmak isteyenlere karanlık kutuyu bir aygıt olarak önermiştir. Karanlık kutunun verdiği görüntünün konturlarını kalemle çizin ve daha sonra da boyayın demeye getirmiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Leonardo, aydınlatılmış bir nesneden yansıyan ışık, karanlık bir odanın duvarındaki
delikten içeri girdiğinde, nesnenin görüntüsünün odanın içinde deliğe yakın bir yere
konulacak olan beyaz kağıt üzerinde görülebileceğini belirtir. İbnü’l-Heysem, Karanlık
Kutuyla ışığın hareket halinde olduğunu belirlerken, Leonardo ise ortaya çıkan görüntünün
niteliğiyle ilgilenmiştir. Bir nesnenin ışık yoluyla yüzey üzerindeki görüntüsünün
nesnenin temsili olduğunu Leonardo belirlemiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Karanlık kutu (camera obscura) fotoğrafın atası kabul edilir. Bu basit aygıt, İ.Ö. V. yüzyılda Çinli bilim adamı Mo Ti’den (İ.Ö. 470-391) beri bilinmektedir. X. yüzyılın sonu XI. yüzyılın başında Arap bilim adamı İbnü’l Heysem ise ışığı toplayarak görüntü üreten bu aygıtın çalışma sistemini ilk olarak açıklamış ve aygıtı uygulamalı bir deneyde kullanmıştır. Öte yandan Öklit, Aristoteles ve daha sonra Roger Bacon, R. Gemma Frisius, Leonardo da Vinci gibi bilim adamları ve sanatçılar bu aygıttan söz etmişlerdir. Doğru yanıt A'dır.

Üç boyutlu nesnelerin, karanlık kutu aracılığıyla yüzey üzerinde iki boyutlu olarak ortaya çıkartılması en çok ressamların ilgisini çekmiştir. Bu yönüyle bakıldığında, karanlık kutu iyi ve kolay kullanılan bir kopyalama aygıtıdır. Bu anlamda en ünlü ressam Hollandalı Johannes Vermeer (1632-1675) olmuştur. Onun başyapıt niteliği taşıyan birçok eserinin karanlık kutu yoluyla Vermeer tarafından üretildiği konusunda hem fikir olmasını sağlayacak bilimsel çalışmalar yapılmıştır. Doğru yanıt D’dir.

Karanlık kutuyla ilgili ünlü bir metafor da Karl Marx (1818-1883) ve Friedrich Engels’e (1820-1895) aittir. Alman İdeolojisi (1845-46 [1932]; Die deutsche Ideologie) eserlerinde, materyalist tarih anlayışının özü toplumsal varlık ve toplumsal bilinç konusunu açıklarken, karanlık kutuyu bir metafor olarak kullanırlar. İnsanların anlayışları, düşünceleri karşılıklı zihinsel ilişkileri, onların maddi davranışlarının dolaysız ürünü olarak ortaya çıkar. Bu noktada yapılan vurgulama; insanların anlayışları, düşünceleri ve üretici güçleri sınırları içindedir. Marx ve Engels bu durumu bir tersine çevirme işlemi olarak görür ve bu durumu açıklamak için, toplumsal yasam içinde insanın durumuyla karanlık kutunun görüntü oluşturma sistemini karşılaştırarak çıkarımda bulunurlar. Doğru yanıt D'dir.

Yeni görme düzeni, fotoğrafla birlikte yani optik yoluyla yüzey üzerine resmetmenin aygıtlarıyla XIX. yüzyıldan başlayarak yaygınlaşmıştır. Doğru yanıt D’dir.

Friedrich Nietzsche’ye göre karanlık kutunun içine ışık sızdırmayan dört tarafı kapalı odası, hiyerarşi içinde bir güç sistemine işaret eder. Onun karanlık kutu genellemesi; sanat-bilim, bilinçdışı-bilinç, karanlık-aydınlık karşıtlığını ortadan kaldırmaya yöneliktir. Çünkü her biri kendi karanlık odasında aynı eylemi gerçekleştirmektedir. Her şey karanlıkta ise ortada olan hiçbir şey yoktur. Bu şekilde Nietsche ikili karşıtlıklar içinde, kendi düşünce sistemine göre, bir tersine çevirme işlemi yapar. Doğru yanıt B’dir.

Karanlık kutu içindeki temel öğeler şunlardır: Aygıt olarak karanlık kutunun kendisi, resmedilen nesne yani aygıtın dışarısı, görüntü yani aygıtın içerisi, aygıtın görüntü üretmesini sağlayan delik, bütün bu sistemin çalışmasını sağlayan ışık ve aygıtı kullanan kişi. Doğru yanıt E’dir.

Söz konusu alıntı Walter Benjamin’in Pasajlar isimli yapıtında yer almaktadır. Doğru yanıt E’dir.

Optik bakış, optik ve optik yoluyla bakmak anlamına gelmektedir. Aygıt yoluyla insan gözünün önüne gelen, aslında bir optik sistemdir. Doğru yanıt D’dir.

Fotoğrafın tarihi 1800'lü yıllardan başlatılmaktadır. Doğru yanıt D'dir.