FOTOĞRAF KÜLTÜRÜ - Deneme Sınavı - 8

İÖ V. yüzyılda Çinli filozof Mo Ti (İÖ 470-391) tarafından ilk kez tanımlanan Karanlık Kutu (Camera Obscura), X. yüzyılda İbnü’l-Heysem tarafından çalışma sistemiyle birlikte açıklanmıştır.

Karanlık kutu yoluyla sanatçıların yüzey üzerinde görüntü elde etmeleri, bu amaca yönelik ihtiyaçlara tam anlamıyla karşılık vermemiştir. Karanlık kutunun sağladığı bu görüntünün yüzey üzerinde kalıcı olması önemli bir aşamadır. Bu arayış çalışmaları sonucunda 1827’de fotoğrafın bulunuşu gerçekleşmiştir. Bir süre sonra 1840 yılında negatif görüntünün bulunuşuyla yeni bir mekanik üretme sistemi ortaya çıkmıştır.

Bilimsel buluşlar ve fotoğraf makinesinin görüntüsü yeni bir görsel anlayışa neden olmuştur. Bu anlamda, İzlenimcilik akımını anmak gerekir. XIX. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan izlenimci resim akımının üyeleri, dönemin bilimsel bulgularıyla doğrudan ilgilenmişlerdir. Bu akımın ilk temsilcilerinden biri olan ressam Claude Monet (1840-1926) çalışmalarında ışık ve su oyunlarına ayrı bir vurgu yapar. Monet, karşımızda gördüğümüz bir konunun görüntüsünün, ışık yoluyla nasıl değiştiğini araştırmıştır.

Fotoğraf resim sanatını hep etkilemiştir. XX. yüzyılın sonlarında, fotoğraf yoluyla elde edilen görüntülerin renk ve tonlama değeri, ressamlar tarafından da kullanılmıştır. Örneğin, sanatçı Churk Close (1940- ) fotoğrafın renk ve ton yapısını yansıtan büyük resimler yapmıştır. Onun resimlerinin nesnesi çok yakın çekim fotoğraardır. Fotoğrafı daha büyük bir tuvale çizerek görüntüyü bir koordinat sistemi içinde parçalara böler. Daha sonra her bir kareyi tek tek boyar.

Üzerinde durulan bu konu, geleneksel olarak bilinen fotoğrafın yapısal olarak şekil değiştirmesiyle ilgilidir. Fotoğraf ve sayısal teknoloji ilişkisi, 1990’lardan itibaren gelişmiştir. Yaygın bir görüş, fotoğrafın geleneksel yapı içinde bittiği yönündedir. Bu şekilde, “fotoğrafın sonu” yaşanmaktadır. XX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, “ideolojilerin sonu” olarak adlandırılan bir dönemden söz edilir. “Berlin Duvarı”nın yıkılması, bu görüşün uygulamadaki dönüm noktasıdır. Aynı şekilde 1990’larda yaygınlaşmaya başlayan sayısal teknoloji “fotoğrafın sonu” olarak görülen süreci başlatan algıdır. Bu yeni dönem, geleneksel fotoğraf için bir son oluştururken, öte yandan yeni bir “fotoğraf sonrası” dönemi de başlatmıştır.

Walter Benjamin 1939 tarihli "Tekniğin Olanaklarıyla Yeniden Üretilebildiği Çağda Sanat Yapıtı" adlı ünlü denemesinde, fotoğraf yoluyla ortaya çıkan yeni görme biçimini ele almıştır.

Fotoğrafın sonu konusuyla ilgili tartışmalar, daha çok fotoğrafın sayısal teknolojiler yoluyla oluşturduğu ortam üzerinden yapılmaktadır.

Geleneksel anlamda fotoğraf denildiğinde, her türlü etki ve yönlendirmeyle birlikte, temel bir görüntü söz konusudur. Başka bir deyişle film ya da bir başka yüzey üzerinde görüntü vardır. Görüntü kavramı, fikir olarak bu fiziksel durumla özdeştir. Sayısal teknolojide ise görüntü fiziksel olarak elle tutulamaz, ışıklı bir yüzey üzerinde oluşur, geçici ve birçok başka öğenin birlikteliğinden oluşur. Bilgisayar ve internet ağı yoluyla iletilir, parçalanabilir ve kolaylıkla değiştirilebilir.

Fotoğrafın teknik olarak üretilme sürecinden çok, fotoğraf yoluyla ortaya çıkan görüntüye nasıl bakıldığı önemlidir. Bu anlamda ünlü düşün adamı Roland Barthes (1915-1980) tarafından kaleme alınan Camera Lucida adlı çalışma önemlidir.

Kitle iletişim araçları denildiğinde 1960’lardan başlayarak Marshall McLuhan hem olumlu hem de olumsuz anlamda anılır. McLuhan’ın iletişim araçlarını insan uzuvlarının uzantısı olarak görmesi ve bu araçları Sıcak ve Soğuk Araçlar olarak sınıflandırması belirleyici bir öneme sahiptir. Sıcak araçlar, kişinin dış gerçeklik hakkında algılama yapmasına, kendince tasarım yapmasına olanak vermez.

Optik bakış, üç tane birbirinden farklı ortam (medium) yani kitle iletişim aracının belirleyici öğesidir. Bu kitle iletişim araçları fotoğraf, hareketli görüntü, elektronik görüntüdür.

Kitle iletişim araçlarının tarihi içinde 1990’lı yıllar, yeni bir çağın başlangıcı olan dönem belirleyici bir öneme sahiptir. Bu sözü edilen dönem yeni teknolojiler ve toplumsal koşullarla remediation kavramını ortaya çıkarmıştır.

XXI. yüzyılda kitle iletişim araçları denildiğinde, dünyayı kapsayan teknik, ekonomik ve kültürel ağ anlaşılır.

Günümüzün televizyon, radyo, bilgisayar tabanlı grafikler, sayısal fotoğraf gibi ortamları, içinde yaşadığımız toplumun kitle iletişim araçlarını medya olarak adlandırırız.

Eski teknoloji yeni olanın içinde yeniden yapılandırılmıştır. Bu süreç içinde sözün dönüp dolaşıp teknolojiye geldiği görülmektedir. Eski-yeni fotoğraf açısından da teknoloji yönüyle üzerinde durulması gereken bazı başlıklar vardır. Eski fotoğraf açısından düşünüldüğünde fotoğraf çeken açısından temel belirleyiciler; Akıl, Zekâ ve Deneyim gibi kavramlar iken, yeni fotoğraf açısından ise Smart kavramıdır

Yeni fotoğrafın belirleyici teknolojisi bilgisayardır ve sayısal veri işleme, saklama, çoğaltma sistemleridir.Yeni fotoğrafın belirleyici teknolojisi bilgisayardır ve sayısal
veri işleme, saklama, çoğaltma sistemleridir. Bilgisayar denildiğinde, tabii ki yapay bir akıl
ve zekâdan söz edilir. Bu anlamda satranç oynayan bilgisayar denildiğinde; akıl, zekâ ve
deneyim konusunda bu aygıtın düzeyini anlatmak kolaylaşır.

Sayısal fotoğraf denildiğinde, tek bir bütün olarak fotoğraf değil, küçük noktalardan oluşan bir bütünü düşünmek gerekir. Başka bir deyişle kolaylıkla dağıtılabilen ve yeniden istenilen şekilde birleştirilen görüntülerden söz edilmektedir.

Yaşamın gerçek olarak kaydedilmesiyle ilgili “Fiziksel Gerçeğin Kurtuluşu” diye belirlenen ünlü bir söz vardır. Siegfried Kracauer (1889-1966) adlı film kuramcısının bu sözünü yeni fotoğraf açısından değerlendirmek gerekir.

Yeni fotoğraf başlığı altında sözü edilenler; sayısal teknoloji, bilgisayar tabanlı küresel ağ, fotoğrafa yönelik yazılımlar vb. bunların hepsi fotoğraf düşüncesinin gelişmesini sağlıyor ve bu durum durmaksızın sürüyor.

Şimdiki zaman diliminde resmedilme konusu zaman kavramı açısından önemlidir. Bu anlamda geleneksel resmetme tekniklerine göre çok farklı bir durum söz konusudur. Bu bağlamda, zaman kavramı açısından an üzerinde durmak gerekir.