FOTOĞRAF KÜLTÜRÜ - Deneme Sınavı - 6

Merdiven adlı fotoğrafı Fox Talbot 1843 yılında çekmiştir.

Fotoğraf makinesinin bir konuya ya da nesneye bakarak onun bir detayını göstermesine fotoğraf makinesinin konunun içine girmesi adı verilir.

Hayatın İki Yolu adlı fotoğraf Oscar Gustave Rejlander tarafından çekilmiştir. Rejlander, Victorya dönemi resimlerine özenerek bu fotoğrafı çekmiştir. Bu fotoğraf, fotoğraf tekniğini kullanarak resim üretmek olarak değerlendirilebilir.

Öklit (İÖ 365-300), Aristoteles (İÖ 384-322) ve daha sonra Roger Bacon (1220-1292), R. Gemma Frisius (1508-
1555), Leonardo da Vinci (1452-1519) gibi bilim adamları ve sanatçılar bu aygıttan söz etmişlerdir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Üç boyutlu nesnelerin, bu şekilde yüzey üzerinde iki boyutlu olarak ortaya çıkartılması en çok da ressamların ilgisini çekmiştir. Bu yönüyle bakıldığında, karanlık kutu iyi ve kolay kullanılan bir kopyalama aygıtıdır. Bu anlamda en ünlü ressam Hollandalı Johannes Vermeer (1632-1675) olmuştur. Onun başyapıt niteliğini taşıyan birçok eserinin karanlık kutu yoluyla Vermeer tarafından üretildiği konusunda hem fikir olmasını sağlayacak bilimsel çalışmalar yapılmıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Karanlık kutuyu insan gözüyle ilişkilendiren René Descartes (1596-1650) insan gözüyle bu aygıt arasındaki ilişkiyi araştırmıştır. Bir anlamda, insan gözünün karşısına yine bir görme düzeni oluşturan aygıtı, incelemiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Karanlık kutuyla ilgili yaygın olarak bilinen bir metafor da John Locke (1632-1704) tarafından yapılmıştır. Locke ünlü İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme (1690; An Essay Concerning Human Understanding, adlı eserinde, insan bilgisinin alanlarını ve bilginin ulaşabildiği derinlikleri araştırırken, ikinci kitabın XI. bölümünde insan zihninin ayırt etme ve bunları seçme yetisi üzerinde durur. Zihnimizin bu işlemini açıklarken karanlık kutu metaforunu kullanır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Karanlık kutuyla ilgili ünlü bir metafor da Karl Marx (1818-1883) ve Friedrich Engels’e (1820-1895) aittir. Alman İdeolojisi (1845-46 [1932]; Die deutsche Ideologie) eserlerinde, materyalist tarih anlayışının özü toplumsal varlık ve toplumsal bilinç konusunu açıklarken, karanlık kutuyu bir metafor olarak kullanırlar. İnsanların anlayışları, düşünceleri karşılıklı zihinsel ilişkileri, onların maddi davranışlarının dolaysız ürünü olarak ortaya çıkar. Bu noktada yapılan vurgulama; insanların anlayışları, düşünceleri ve üretici güçleri sınırları içindedir. Marx ve Engels bu durumu bir tersine çevirme işlemi olarak görür ve bu durumu açıklamak için, toplumsal yaşam içinde insanın durumuyla karanlık kutunun görüntü oluşturma sistemini karşılaştırarak çıkarımda bulunurlar. Karanlık kutuyla ilgili bu metaforları şöyledir: İnsanlar ve sahip oldukları ilişkiler tüm ideolojilerinde sanki camera obscura’daymış gibi baş aşağı çevrilmiş bir biçimde görünüyorsa, nesnelerin gözün ağtabakası üzerinde ters durmalarının onların dolaysız fiziksel yaşam süreçlerinin yansıması olması gibi, bu olgu da, insanların tarihsel yaşam süreçlerine aynı şeyin olmasından ileri gelmektedir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Karanlık kutu metaforunu Friedrich Nietzsche (1844-1900) birçok kere kullanmıştır. Karanlık kutunun içine ışık sızdırmayan dört tarafı kapalı odası, hiyerarşi içinde bir güç sistemine işaret eder. Nietzsche bu metaforu kullanır. Doğru cevap A şıkkıdır.

İçine ışık sızdırmayan dört tarafı kapalı bir kutu.Bu kutunun bir yüzündeki deliğin, üzerine gelen ışığı toplayarak içine aldığı ve kutunun içinde, deliğin tam karşısında görüntü oluşturduğu bir yüzey. Bu basit aygıt, İÖ V. yüzyılda Çinli bilim adamı Mo Ti’den (İÖ 470-391) beri bilinmektedir. Doğru cevap C şıkkıdır.

İçine ışık sızdırmayan dört tarafı kapalı bir kutu.Bu kutunun bir yüzündeki deliğin, üzerine gelen ışığı toplayarak içine aldığı ve kutunun içinde, deliğin tam karşısında görüntü oluş- turduğu bir yüzey. Bu basit aygıt, İÖ V. yüzyılda Çinli bilim adamı Mo Ti’den (İÖ 470-391) beri bilinmektedir. X. yüzyılın sonu XI. yüzyılın başında Arap bilim adamı İbnü’l Heysem (935-1039/40) ise ışığı toplayarak görüntü üreten bu aygıtın çalışma sistemini ilk olarak açıklamış ve aygıtı uygulamalı bir deneyde kullanmıştır. Öte yandan Öklit (İÖ 365-300), Aristoteles (İÖ 384-322) ve daha sonra Roger Bacon (1220-1292), R. Gemma Frisius (1508-1555), Leonardo da Vinci (1452-1519) gibi bilim adamları ve sanatçılar bu aygıttan söz etmişlerdir.
Bir başka deyişle, görmeyle ilgili olarak karanlık kutu üzerinde durmuşlardır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Fiziksel gerçeklerin bu şekilde yüzey üzerinde sunulmasını İtalyan düşünür, Giovanni Batista Delta Porta (1535?-1615) ünlü eseri olan Doğa Büyüsü (1558; Magia Naturalis) adlı çalışmasında ele almıştır. Resim yapmak isteyenlere karanlık kutuyu bir aygıt olarak önermiştir. Karanlık kutunun verdiği görüntünün konturlarını kalemle çizin ve daha sonra da boyayın demeye getirmiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Leonardo, aydınlatılmış bir nesneden yansıyan ışık, karanlık bir odanın duvarındaki
delikten içeri girdiğinde, nesnenin görüntüsünün odanın içinde deliğe yakın bir yere
konulacak olan beyaz kağıt üzerinde görülebileceğini belirtir. İbnü’l-Heysem, Karanlık
Kutuyla ışığın hareket halinde olduğunu belirlerken, Leonardo ise ortaya çıkan görüntünün
niteliğiyle ilgilenmiştir. Bir nesnenin ışık yoluyla yüzey üzerindeki görüntüsünün
nesnenin temsili olduğunu Leonardo belirlemiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Fotoğrafçı sadece optiğin sağladığını resmeder, yani görüntünün sınırları dışına çıkamaz. Optiğin görüntü olarak vermediği bir şeyin fotoğrafı çekilemez. Bu anlamda fotoğrafçının durumu ressamdan çok farklıdır.

Fotoğraf makinesi bir şeyi resmederken, optik bakış olarak konuya üç şekilde yaklaşır: Konuyu gösterir, konunun içine girer, konuyu yeniden yaratır.

Fox Talbot, 1841’de negatiften hareket ederek, mekanik çoğaltma teknolojisi olarak fotoğrafı yeniden ortaya çıkartan kişidir. Talbot’un yaptığı da fotoğrafın çoğaltım teknolojisi olarak yeniden bulunuşudur.

Fotoğrafın çoğaltılabilir olması öteden beri tartışılmıştır. Fotoğraf açısından da çoğunlukla olumsuz bir durum olarak değerlendirilmiştir. Niépce’in 1827 yılında elde ettiği ilk helyograf levha, fotoğrafın resmetme aracı olarak ortaya çıkışıdır. Daguerre 1839’da fotoğrafın bulunuşunu resmileştirmiştir. Niépce ve Daguerre yeni bir resmetme tekniğinin aracını bulan kişilerdir.

Fotoğraf tarihçileri tarafından ilk fotoğraf olarak kabul edilen "Le Gras'da Pencereden Görünüm" adlı helyografi 1827 yılına aittir. Joseph Nicéphore Niépce (1765-1833) tarafından çekilmiştir.

Fizikçi ve matematikçi olan Arap bilim adamı İbnü’l -Heysem (IS 965-1039/40) X. yüzyılda optik ve ışıkla ilgili yaptığı çalışmalarla karanlık kutunun nasıl çalıştığını doğru olarak açıklamıştır.

Tapınak Bulvarından Görünüm adlı bu fotoğraf Louis Jacques Mandé Daguerre (1787-1851) tarafından Paris’te çekilmiştir.