FİZİKSEL REHABİLİTASYON

Esneklik; iskelet kasları, deri, sinir, kan ve lenf damarları, eklem kapsülü ve bağları içeren vücudun bu yumuşak dokuları bireylerin esnekliğini belirleyici olmaktadır. Yaşlanma süreci ile birlikte yumuşak dokuların uzunluğu ve vücuttaki oynar eklemlerin hareket açıklığı azalma gösterir. Örneğin ayak bileği hareketlerinde azalma nedeniyle denge tepkileri, oturmadan ayağa kalkma, farklı eğimli yüzeylerde yürüme ve merdiven inip-çıkma gibi önemli işlevlerde yetersizlikler gözlenmeye başlanır. Doğru cevap B'dir.

Yaşla birlikte kalp ve dolaşım sisteminde bazı değişiklikler gerçekleşmektedir. Bunlar; Kalpte büyüme, kalbin işlevsel kas kitle miktarında azalma (kalpteki zorlanmayı egzersiz azaltabilir), kalbin vücuda pompaladığı kan miktarında azalma (yaşlanma sürecinde günlük yaşam becerileri sırasında daha çabuk yorulmanın nedenlerinden birisi), kan akışında yavaşlama (yara iyileşmesinde yavaşlama), küçük tansiyonda düşüş (felç için risk), nabız basıncında artış (egzersiz kan basıncını düşürür), kanın kalbe geri dönüşünde daha düşük basınç (damar hastalıklarının göstergesi olabilir, kolesterol seviyesinin takip edilmesi gerekir), toplardamarların kapaklarında sorunlar, damarların esnekliğinde azalma ve tansiyonun yükselmesi (sistolik kan basıncı), damar iç duvarında plak oluşumları ve sonucunda kan akışının geçişi için zorlanma (kalp krizi için risk olarak sıralanabilir). Doğru cevap A'dır.

Fiziksel aktivite; büyük iskelet kaslarının kasılması ve enerji tüketimi sonucu ortaya çıkan herhangi bir vücut hareketidir.
Egzersiz; fiziksel uygunluğu korumak ve geliştirmek amacıyla planlı, yapılandırılmış ve tekrarlı fiziksel aktivitedir.
Fiziksel uygunluk; gün içerisinde temel ve ileri günlük yaşam becerilerini (öz bakım, giyinme, beslenme, yürüme, merdiven inip-çıkma, alış veriş yapma, ev içi ve dışı diğer aktiviteler) yorgunluk olmadan yapabilme, sosyal yaşama katılım ve hobileri için hâlâ enerjisinin kalması yeteneğidir. Doğru cevap E'dir.

Fiziksel Aktivitenin Kısa ve Uzun Dönem Psikolojik Yararları

Kısa Dönem Yararları:
• Gevşeme; uygun fiziksel aktivite gevşemeye yardımcı olur.
• Stres ve endişe; düzenli fiziksel aktivite stres ve endişeyi azaltabilir.
• Moral durumu; uygun fiziksel aktivite sonrası moralde yükselme olur.

Uzun Dönem Yararları:
• Genel iyilik hâli; uzun bir fiziksel aktivite periyodu sonunda psikolojik işlevlerin tüm boyutlarında iyileşme olur.
• Zihinsel sağlık; düzenli egzersiz depresyon ve endişe gibi çeşitli zihinsel hastalıkların tedavisine önemli katkı sağlar.
• Bilişsel gelişme; düzenli fiziksel aktivite sinir sisteminde bilgi işlemleme hızında yaşla görülen gerilemeyi öteler.
• Beceri edinimi; bireylerin yaşına bakılmaksızın yeni beceriler öğrenilebilir veya mevcut beceriler iyileştirilebilir.

Doğru cevap D'dir.

Yaşlı bireylerin fiziksel aktivite/egzersiz programında geliştirilmesi gereken temel unsurlara yönelik egzersiz türleri aerobik egzersiz, dirençli egzersiz, esneklik egzersizi, denge ve postür egzersizleridir. Doğru cevap C'dir.

Yaşlı bireyin kas kuvvet seviyesine uygun direnç oluşturmak amacıyla çeşitli araç-gereçlerden yararlanılabilir. Bunlar; ağırlık aletleri (dambıl, ağırlık topu, cihaz), dirençli lastik bantlar (farklı renkteki bantlar farklı dirence sahiptir), yer çekimine karşı hareket, kalistenik egzersizler (kalistenik; yaşlı bireyin kendi vücut ağırlığını kullanarak direnç oluşturması, mekik, şınav vb.). Doğru cevap A'dır.

Günlük Adım Sayısına Göre Bireylerin Aktivite Düzeyi

   Gün Başına Adım Sayısı                             Aktiflik Kategorisi
   < 5.000                                                       Aktif olmayan yaşam biçimi
   5.000 – 7.499                                              Düşük aktiflik
   7.500 – 9.999                                              Kısmen aktif
   10.000 – 12.499                                          Aktif
   ≥ 12.500                                                    Oldukça aktif

Kardiyorespiratuar (kalp-dolaşım-solunum sistemi) dayanıklılığı artırıcı egzersizler (aerobik egzersizler)de en yaygın tür yürüyüştür. Vücut ağırlığını taşımada zorlanan veya eklemleri üzerinde ortopedik stres olan yaşlı bireylere yönelik sabit bisiklet ve su içi egzersizler/yüzme yararlı aerobik egzersiz örnekleridir.

Denge egzersizlerinin yapılmaması gereken durumlar;
• Egzersiz sırasında ani tansiyon ve kan şekeri düzeyinin değiştiği durumlar
• Dengeden sorumlu sinirin (vestibulokoklear) yeni oluşmuş iltihabı
• Mide bulantısı ve baş dönmesi şikâyeleri olduğu durumlarda

Doğru cevap E'dir.

Yaşlı bireyin yaşadığı binadan çıkabilmesi için bina içerisinde uygun basamak yüksekliği (örneğin 10 cm) olan merdiven ve asansörün bulunması, binadan çıkarken uygun rampa
ve eğimin olması (örneğin % 5), kaldırım yükseklikleri ve rampalarının uygun olması, bisiklet için işaretli ve ayrılmış yolların olması, yürüyüş ve bisiklet alanlarının yeterli aydınlatılması, fiziksel aktiviteyi teşvik edici parkların tasarlanması, toplu taşıma araçlarının (otobüs, metro) yaşlı bireylerin kullanabileceği şekilde kolaylaştırılması (yeterli işaret ve açıklamalar, yürüyen merdivenler, otobüse biniş ve inişte uygun basamak yüksekliği) fiziksel aktivite düzeyini artırıcı düzenlemeler olup bu düzenlemeler aynı zamanda bireyin
günlük yaşamında aktif olmayı motive edici dışsal unsurlardır. Doğru cevap D'dir.

Büyük iskelet kaslarının kasılması ve enerji tüketimi sonucu ortaya çıkan herhangi bir vücut hareketine fiziksel aktivite adı verilir. Doğru cevap A’dır.

Uyuma, fiziksel aktivitenin kısa dönem fizyolojik yararlarından biridir. Fiziksel aktivite uyku kalitesini ve miktarını artırır. Doğru cevap C’dir.

Gevşeme, fiziksel aktivitenin kısa dönem psikolojik yararlarından biridir. Uygun fiziksel aktivite gevşemeye yardımcı olur. Doğru cevap B’dir.

Sosyal ve kültürel bütünleşme, fiziksel aktivitenin kısa dönem sosyal yararlarından biridir. Özellikle küçük gruplar içerisinde yürütülen fiziksel aktivite programları pek çok yaşlı birey için sosyal ve kültürel etkileşimi geliştirir. Doğru cevap B’dir.

65 yaş üstü bireylerde kalp-solunum ve dolaşım sistemlerinin dayanıklılığını geliştirmek üzere kullanılabilecek aerobik aktiviteler: yürüyüş, hafif tempoda koşu, bisiklete binme, dans ve yüzme olabilir. Doğru cevap E’dir.

Esneklik egzersizleri için sıklık haftada en az 5 gündür. Doğru cevap D’dir.

E seçeneği dışında yer alan maddelerdeki sağlık sorunları egzersiz programının geçici olarak uygun olmadığı sağlık sorunlarıdır. Doğru cevap E’dir.

A seçeneği dışında yer alan maddelerdeki sağlık sorunları egzersiz programının geçici olarak uygun olmadığı sağlık sorunlarıdır. Doğru cevap A’dır.

E seçeneği dışında kalanlar dışsal motivasyon unsurlarıdır. Doğru cevap E’dir.

Yaşlı bireyin tıbbi durumu hakkında bilgi sahibi olma ve fiziksel aktivite geçmişini dikkate alma kişisel teknikler arasında yer alır. Egzersiz programında sıkıcılığı engelleyici farklı etkinliklere yer verme program tekniğidir. Aktivite hedefleri elde edildiğinde yaşlıyı ödüllendirme ise davranışsal tekniklerden biridir. Doğru cevap C’dir.