FİZİKSEL REHABİLİTASYON

Bir hastalık ya da problemin uzun süredir yaşanması kronik olarak adlandırılır. Homeostazis insan vücudunun iç dengesini tanımlar. Bir değişikliğe uyum sağlama sürecine adaptasyon denir.

Normal yaşlanma sürecinde, kas iskelet sisteminde ve omurgalarda meydana gelen bazı değişiklikler nedeni ile yaşlının boyu kısalır, sırtlarında kifoz olarak tanımlanan kamburluk görülür. Kamburluk varlığında, kollar aşağı doğru sarkacağından sanki normalden uzun gibi görünür ve dışarıdan bakıldığında bir vücut asimetrisi göze çarpar. Buna göre kollar normalden kısa değil uzun gözükür. Doğru cevap D'dir.

Koordinasyon;belli bir hareketin açığa çıkması için bir ya da daha fazla kasın doğru zamanlama ile çalışmasıdır. Fiziksel aktivitenin azalması ya da uzun süreli yatak istirahatı kas kitlesinin daha da azalmasına yol açmaktadır. Bu nedenlerle de kas gücünde ve koordinasyonunda azalmalar gelişmektedir. Doğru cevap A'dır.

Kardiyovasküler hastalıklar, yaşlılarda en sıkölüm ve özürlülük nedenidir. Yapılan çalış-malarda hipertansiyon görülme sıklığının% 50-%60 arasında değiştiği bulunmuştur.Kalbin yapısı ve fonksiyonlarındaki yaşabağlı olarak gelişen değişiklikler ve fiziksel inaktivite (hareketsizlik) yaşlılarda kalp yetmezliğine neden olan risk faktörleridir. Yaşlılarda kalbin kulakçık, karıncık ve kapaklarında yapısal değişiklikler görülür ve buna bağlı olarak da kardiyak kalpten pompalanan kan miktarı azalmaktadır.

Yaşlanma ile fizyolojik değişikliklerin en belirgin olarak hissedildiği organdır. En önemli değişiklikler lenste olmaktadır. Yaşlının lens elastikiyeti ve kornea duyarlılığı kaybolmuştur. Buna bağlı olarak görme netliği azalmakta ve görme için daha fazla ışığa ihtiyaç duyulmaktadır. Işık değişikliklerine uyum güçleşmekte ve renk ayırım yeteneği azalmaktadır. Doğru seçenek E'dir.

Yaşlı birey değerlendirilirken multidisipliner bir ekip oluşturulmalı ekibin merkezin-de yaşlı olmalıdır. Yaşlı bireyin bakımı planlanırken normal fizyolojik değişiklikler gözönünde tutularak fizyolojik, sosyoekonomik ve psikolojik değerlendirmeleri yapılmalı,genel ve özel bakım gereksinimleri saptanmalıdır. Bu amaçla yaşlı bireyin;

• Sağlık/tıbbi tedavi öyküsü,

• Sistemlere ilişkin fonksiyonel durumu ve kayıpları,

• Günlük yaşam aktivitelerini yerine getirme düzeyi/ yeterliliği,

• Fiziksel/ hareket etme kapasitesi,

• Bilişsel, zihinsel ve psikolojik durumu,

• Sosyal durumu değerlendirilmelidir

Ülkemizde doğumda beklenen yaşam süresi yükselmesi, etrafımızda yaşlı ama yaşlandıkça kronik sorunları olan bireylerin popülasyonunun artmasına neden olmaktadır. Herkronik sorunun kendi kısıtlayıcıları vardır ve bu kısıtlılıklar domino taşı etkisiyle başka kısıtlılıklara neden olur. Böylece, yaşlı bireyler yaşla doğru olarak başka bir bireyin yardımına ihtiyaç duymaktadır. Bunun bazı sonuçları vardır.

1.Yaşlı birey kendi evinden çocuklarının evine ya da profesyonel bakım veren kurumlara taşınmak zorunda kalır.

2.Evinden ayrılan yaşlı, eğer bilişsel sorunları da varsa yeni ortamına uyum sağlayamaz ve kendi evindekinden daha yetersiz duruma geçebilir. Çünkü yıllar boyunca farkında olmadan evin düzenini ezbere almış ve işlerini hangi manevralarla daha kolay yapabileceğini dair kendine özgü birtakım manevralar geliştirmiştir. Ortam değiştirdiğinde, yeni şeyler öğrenmekte ve öğrendikleri arasında bağlantı kurmakta zorlanan yaşlı daha güvenli bulduğu hareketsizliği tercih edebilir.

3. Bakım yükü;çocukların evine taşınıldığında ya da çocuklar yaşlının evinde bakım verdiğinde; mekânsal kısıtlılıklar, ailenin diğer bireylerinin durumdan rahatsız olması, bakım verenin bilgi eksikliği, gönülsüzlüğü, kendi hayatını ertelemekten dolayı öfke duyması ya da yeterince yardımcı olamadığı düşüncesi ile kendini suçlaması gibi sorunlar ortaya çıkabilir.

4. Bakıcı sorunu; kendi evinden ayrılmak istemeyen yaşlıya genellikle kendi evindeki yaşamsal ya da hastalıkları ile ilgili yetersizlikleri karşılaması için bakıcı bir çözüm olabilir. Bakıcının bilgi düzeyi ve iletişim becerileri ile bakım verimliliğinden söz edilebilir. Bilgi düzeyi çok iyi olabilir ancak yaşlıyla iletime geçip yaşlıyı yaptığı uygulamalara dâhil etmiyorsa bu tür bir bakım uzun vadede yaşlıya yararlı olmayacaktır.

5. Yaşlı istismarı;kurum çalışanları ya da evlatları tarafından fiziksel,duygusal ya da ekonomik istismara maruz kalabilir. Doğru cevap C'dir.

Bunlar;

• Kişisel bakımın yeterli ve sağlık kurallarına uygun yapılması

• Düzenli egzersiz

• Dengeli beslenme

• Sigara/ Alkol alımının azaltılması

• Sosyal destek ve tatminkâr kişisel ilişkiler• Uyku kalitesinin iyileştirilmesi

• Bulmaca çözme, satranç gibi kognitif aktiviteyi canlı tutacak hobilerin devamı ya da kazandırılması

Yaşlanma, kronik hastalıklar, artan yeti yitimi ve başkalarına daha fazla bağımlılıkla ilişkili olduğundan, yaşam süresinin uzamasıyla birlikte yaşamın kaliteli yaşanması da önem kazanmıştır. Dünya Sağlık Örgütü ise yaşam kalitesini, “Bireylerin içinde yaşadıkları kütür ve değerler sistemi içinde; amaçları, beklentileri, standartları ve kaygıları açısından, yaşamdaki pozisyonları algılaması” olarak tanımlamaktadır. Yaşlıların yaşam kalitesine yönelik yapılmış çalışmalara bakıldığında, yaşam kalitesini etkileyen faktörler;

• Günlük yaşam aktivitelerinde yardıma muhtaç olmak

• İleri yaş

• Cinsiyet

• Medeni durum

• Uyku problemleri

• Özürlülük

• Fonksiyonel kısıtlılıkları

• Kötü sağlık durumu

• Çoklu ilaç kullanımı

• Sosyal güvencenin varlığı/yokluğu

• Kişinin yaşadığı ortam

• Yorgunluk• Depresyon

• Ek hastalık varlığı olarak sıralanabilir.